Người chăm

Trải qua bao thăng trầm dâu bể và chiến tranh tao loạn, đến nay trên mảnh đất Quảng Trị còn tồn tại rất nhiều giếng cổ Champa nguyên vẹn, vẫn phát huy tốt chức năng cấp nước sinh hoạt và sản xuất.

Người Chămpa đã để lại trên đất Quảng Ngãi nhiều dấu tích về một nền văn hóa phong phú và độc đáo, với các di tích đền tháp, thành lũy, bia ký, tác phẩm điêu khắc... Mới đây, tại xã Nghĩa Trung (huyện Tư Nghĩa, tỉnh Quảng Ngãi) đã phát hiện thêm hiện vật quý giá của người Chămpa.

Bãi đá cổ đó, người Chăm Mỹ Nghiệp thường gọi bãi đá Karang Chaklaing, thuộc địa giới hành chính xã Phước Hải, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận.

Quả đúng như lời một đồng nghiệp sống trên đảo Lý Sơn (tỉnh Quảng Ngãi) nói: “Hỏi giếng Vua, có thể có người dân trên đảo không biết, chứ hỏi giếng Xó La thì ở đây ai cũng biết!”.

Theo các nhà nghiên cứu, cụm tháp Đôi, đường Trần Hưng Đạo (phường Đống Đa, TP Quy Nhơn, tỉnh Bình Định) có niên đại cuối thế kỷ XI đến đầu thế kỷ XIII. Các góc tháp được trang trí bằng nhiều tượng chim thần Garuda, tạp chủng đầu voi mình sư tử và hình người ngồi có 6 hoặc 8 tay bằng đá theo tín ngưỡng của người Chăm.

Trên đất Đà Nẵng, có lẽ ít nơi nào như Nam Ô, một vùng đất có đến 7 di tích lịch sử cùng lúc được xếp hạng cấp thành phố - điều mà các vị cao niên mỗi khi đón khách phương xa đến tìm hiểu về cái hay của làng mình lại nở nụ cười lên lão đầy tự hào: Nam Ô thất bảo

Người Chăm (ở Ninh Thuận, Bình Thuận...) cho rằng, cây cối là nơi linh hồn, ma quỷ trú ngụ, vì thế mà người ta ít trồng cây tán rộng, lá to. Riêng cây me được trồng hoặc giữ lại nhiều vì me tuy tán to nhưng lá me nhỏ nên ma quỷ không trú ngụ được.

Nhân chuyến công tác tại huyện Krông Pa (tỉnh Gia Lai), chúng tôi có dịp thăm lại tháp Champa Bang Keng (buôn Jú, xã Krông Năng) và có thêm nhiều phát hiện thú vị quanh ngôi tháp cổ này.

Ở Đà Nẵng, theo nhà nghiên cứu Võ Văn Thắng và các đồng sự trong tác phẩm đã dẫn, trên địa bàn thành phố hiện còn một số giếng cổ Champa; trong đó một số còn nguyên, một số đã bị san lấp một phần và một số chỉ còn tên gọi...

Phú Yên với vị trí địa lý, quá trình hình thành, phát triển và cơ duyên đặc biệt, ngày nay đã trở thành vùng đất đậm dấu ấn lịch sử và tôn giáo.