Người Cor làm rẫy

Bà con các buôn làng vẫn thường bảo rằng, có lẽ chính nhờ những tri thức dân gian quý báu ấy mà hộ gia đình nào ở buôn Bắc cũng có được kho thóc “chặt vách, đủ ăn quanh năm”.

Người Cor thu hoạch lúa. (ảnh: I.T)

Theo lời dạy của những người già thì công việc phát cây dại, xới cỏ trên rẫy của đồng bào Cor buôn Bắc bao giờ cũng được bắt đầu từ tháng Ba. Khi cây cỏ trên rẫy đã khô, bà con sẽ tiến hành đốt lấy tro và đến khoảng giữa tháng Tư thì khâu trỉa hạt diễn ra, có thể kéo dài đến đầu tháng năm.

Người Cor quan niệm rằng, trỉa hạt là thả hồn lúa về đất, vậy nên vào buổi sáng đầu tiên thực hiện nghi lễ xuống giống (thả lúa giống xuống đất) thì người phụ nữ có vị trí quan trọng nhất trong nhà sẽ gùi hạt giống từ chòi (kho thóc của gia đình) về nhà làm lễ cúng thần linh, xin thần Đất, thần Lúa cho lúa mọc đều, phát triển tốt và gùi thẳng lên rẫy.

Giống lúa rẫy mà người Cor sử dụng là loại giống nguyên chủng, không bị lai tạp, được lưu truyền từ nhiều đời nay. Lúa giống được xử lý bằng phương pháp cổ truyền, để khi trỉa xuống đất không bị các loại côn trùng, chim, chuột cắn phá.

Đến tháng Tám, khi lúa trên rẫy bắt đầu trổ đòng, đơm bông, bà con người Cor buôn Bắc sẽ làm chòi và ở hẳn trên rẫy để canh giữ. Những gia đình neo người còn nghĩ ra cách tạo ra hình nộm, hoặc lợi dụng suối nước làm đàn đá, tạo âm thanh, xua đuổi chim, thú phá hoại lúa.

Tháng Mười, khi lúa trên rẫy chín, các gia đình trong buôn sẽ phân công lần lượt để tập trung hỗ trợ lẫn nhau lên rẫy thu hoạch lúa được nhanh nhất và ít rơi rụng nhất. Người Cor quan niệm, trong khâu thu hoạch phụ nữ sẽ là những người trực tiếp chuẩn bị gùi nhỏ, gùi lớn để cõng những bông lúa đầu tiên từ rẫy về kho. Trong lúc bà con cả buôn đang giúp gia đình tuốt lúa, chủ nhà sẽ tranh thủ chọn chỗ lúa tốt, chín đều để giữ riêng làm giống cho mùa rẫy năm sau...