Nỗ lực hình thành Khu thương mại tự do Cái Mép Hạ

Đóng vai trò đầu tàu của vùng Đông Nam Bộ

Việt Nam hiện có 18 khu kinh tế ven biển. Tuy nhiên, các khu kinh tế này chỉ phát triển các khu công nghiệp, dịch vụ với một số chính sách ưu đãi về thuế mà chưa có khu thương mại tự do như mô hình phát triển ở nhiều nước trên thế giới.

Theo ông Nguyễn Văn Đồng, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, khu thương mại tự do là mô hình khá phổ biến, được triển khai hiệu quả tại nhiều quốc gia trên thế giới từ những năm cuối thế kỷ XX. Khu thương mại tự do đã được các nước xác định là một trong các loại hình đặc khu kinh tế.

Ngày nay, các khu thương mại tự do không chỉ thực hiện các hoạt động xuất nhập khẩu hay sản xuất hàng hóa mà còn tập trung này các nhiều hơn vào các dịch vụ công nghiệp như phần mềm, hoạt động nghiên cứu và dịch vụ tài chính. Việc thành lập các khu thương mại tự do thúc đẩy dòng vốn đầu tư FDI vào khu vực này làm động lực phát triển kinh tế cho các khu vực xung quanh.

Riêng đối với Bà Rịa - Vũng Tàu nằm trong Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, tỉnh đã và đang là một cực phát triển quan trọng, cực kỳ thuận lợi để phát triển khu thương mại tự do với trọng tâm là trung tâm logistics nhằm đáp ứng nhu cầu đầu tư, lưu thông hàng hóa của cả khu vực Đông Nam Á và toàn cầu.

Tỉnh có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển khu thương mại tự do như có hệ thống cảng nước sâu có thể tiếp nhận các siêu tàu container lớn nhất thế giới; cách sân bay quốc tế Long Thành khoảng 30km; Hành lang logistics sân bay quốc tế Long Thành. 

Có thể nói Bà Rịa - Vũng Tàu có vị trí chiến lược, liên kết đồng bộ, liên hoàn giữa vùng Đông Nam Bộ với các vùng khác trên cả nước, các quốc gia trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương - Ấn Độ Dương và thế giới.

Vị trí địa lý và các tiềm năng, lợi thế tự nhiên của Bà Rịa - Vũng Tàu được sự hỗ trợ của vùng Đông Nam Bộ, nơi đóng góp 32% GDP, 44,7% tổng thu ngân sách nhà nước, vùng sản xuất ra lượng hàng hóa lớn nhất cả nước, chiếm 45% tổng khối lượng hàng hóa và hơn 60% khối lượng container thông qua hệ thống cảng biển Việt Nam. Các yếu tố này chính là nguồn tài nguyên, nguồn lực quan trọng và bền vững có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. 

Đây cũng là lý do Bộ Chính trị thống nhất chủ trương chọn Cái Mép Hạ để thiết lập mô hình khu thương mại tự do để tạo động lực mới thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội không chỉ riêng tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu mà toàn vùng Đông Nam Bộ.

Khu thương mại tự do Cái Mép Hạ sẽ hình thành trung tâm sản xuất và dịch vụ logistics hiện đại, bảo đảm thực hiện tất cả các dịch vụ thương mại quốc tế trong đó có sản xuất công nghệ cao, chế biến, sơ chế, phân loại, đóng gói, bảo quản, trưng bày giới thiệu sản phẩm, các dịch vụ thông quan, kiểm định hàng hoá tại chỗ cho hàng hoá xuất nhập khẩu. Các thuận lợi về hoạt động hải quan cũng như các ưu đãi về thuế tại khu mậu dịch tự do sẽ tạo ra sức hút to lớn thu hút các nhà đầu tư tầm cỡ trong và ngoài nước. Đây là nền tảng để phát triển chuỗi cung ứng địa phương và mạng lưới các nhà cung cấp phụ trợ, tạo hiệu ứng lan tỏa về kinh tế.

"Điều này cũng đồng nghĩa với việc thúc đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, phát triển tỉnh thành trung tâm kinh tế hàng hải của khu vực châu Á, tăng cường hội nhập quốc tế và bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước", ông Nguyễn Văn Đồng nhấn mạnh.

Tạo ra lợi thế so sánh vượt trội của Việt Nam với các quốc gia khác

Ông Trần Kim Vĩnh Thọ, Phó Giám đốc Cảng vụ hàng hải Vũng Tàu cho rằng, về vai trò khu thương mại tự do, mô hình khu thương mại tự do đã và đang trở thành một mô hình phát triển kinh tế đặc trưng giúp các thành phố, địa phương đóng vai trò đầu tàu kinh tế trên thế giới phát triển tận dụng được các cơ hội phát triển từ quá trình toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế. Đặc biệt là tranh thủ lợi ích có được từ việc tham gia các thỏa thuận thương mại tự do (FTAs) đóng vai trò nền móng dẫn dắt. 

Việc phát triển "điểm" theo mô hình khu thương mại tự do sẽ giúp các địa phương tận dụng tối đa lợi thế cạnh tranh so sánh và tiềm lực phát triển của mình để bứt phá toàn diện trong phát triển kinh tế cũng như mọi mặt đời sống xã hội trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu diễn ra gay gắt ở nhiều cấp độ.

Theo ông Phạm Viết Thanh, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, cấu trúc Khu thương mại tự do Cái Mép Hạ tại Bà Rịa - Vũng Tàu theo hướng hiện đại cần có 3 lớp tạo nên hệ sinh thái khu thương mại tự do hiện đại gồm: Cảng nước sâu trung chuyển quốc tế,  khu trung tâm logistic và công viên công nghiệp.

Cùng đó, để chuẩn bị sẵn sàng cho việc hình thành Khu thương mại tự do Cái Mép Hạ, trong thời gian qua tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã chủ động triển khai một số công việc cần thiết như cập nhật chủ trương phát triển khu thương mại tự do vào Quy hoạch tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. 

Tổ chức lập quy hoạch Trung tâm logistic Cái Mép Hạ với diện tích 1.686,73ha, lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án để trình cấp có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư. Triển khai đầu tư các công trình giao thông kết nối liên cảng và liên vùng; phối hợp với Trung ương và các địa phương trong vùng thúc đẩy triển khai các dự án giao thông kết nối Vùng Đông Nam Bộ. 

Đặc biệt là kết nối hệ thống cảng Thị Vải - Cái Mép với Cảng hàng không quốc tế Long Thành, Trung tâm tài chính quốc tế TP.HCM, các trung tâm công nghiệp, đô thị trong vùng. Xúc tiến lập Đề án nghiên cứu khả thi thành lập khu thương mại tự do Cái Mép Hạ.

Nghị quyết 24 đã xác định nhiệm vụ của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu "hình thành khu thương mại tự do gắn với cảng biển tại khu vực Cái Mép Hạ". Hiện nay, Sở Công Thương đang tiến hành các thủ tục cần thiết để xây dựng nghiên cứu khả thi Đề án thành lập Khu thương mại tự do Cái Mép. Sở đã lấy ý kiến góp ý đề cương và dự toán kinh phí với các sở, ban ngành có liên quan. 

"Dự kiến sẽ trình UBND tỉnh phê duyệt đề cương và thực hiện các thủ tục đấu thầu để lựa chọn nhà thầu thực hiện nghiên cứu khả thi. Sau đó sẽ trình UBND tỉnh phê duyệt và xin ý kiến Thủ tướng Chính phủ. Trong quá trình triển khai, Sở sẽ phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành trung ương, các tổ chức, gia chuyên đầu ngành để có thể hoàn thành đề án này trong thời gian sớm nhất", ông Nguyễn Văn Đồng thông tin thêm.

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, để sớm hình thành Khu thương mại tự do Cái Mép Hạ,  Bà Rịa - Vũng Tàu cần  xây dựng chiến lược thu hút các nhà đầu tư có đủ năng lực tài chính, năng lực quản lý đến khu thương mại tự do, tập trung vào các ngành kinh tế trụ cột của tỉnh như: công nghiệp công nghệ cao, cảng biển - logistic, du lịch - thương mại, các lĩnh vực công nghệ - tài chính, kinh tế số. Ngay trong quá trình lập đề án nghiên cứu khả thi, quy hoạch các khu chức năng của khu thương mại tự do, sẽ mời các nhà thầu có uy tín trên thế giới để thiết lập các lộ trình và định hướng phát triển đầu tư, sinh lợi rõ ràng để các nhà đầu tư lớn thế giới tin tưởng, lựa chọn khu thương mại tự do Cái Mép Hạ là địa điểm ưu tiên cho các dự án đầu tư của họ.

Đồng thời, tiếp tục phối hợp với các bộ ngành và các địa phương trong vùng đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là các dự án hạ tầng giao thông kết nối vùng, kết nối khu thương mại tự do Cái Mép Hạ với hệ thống cảng biển, Cảng Hàng không quốc tế Long Thành, trung tâm tài chính quốc tế TP.HCM, các khu công nghiệp, khu kinh tế, các đô thị phát triển trong vùng Đông Nam Bộ và cả nước, trong hành lang kinh tế xuyên Á.