Nước mắt nông dân Yên Bái rơi trên vùng đất trồng bưởi "tiến Vua", mặt đất la liệt bưởi thối

Gần 50ha trồng bưởi "tiến vua"-bưởi Đại Minh mất trắng

Nhờ khí hậu, thổ nhưỡng trời ban nên loại bưởi đặc sản "tiến Vua" của vùng bưởi Đại Minh (xã Đại Minh, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái) nổi tiếng khắp cả nước với chất lượng thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao.

Nhưng, sau cơn bão số 3 (bão YAGI), hàng trăm cây bưởi bị ngâm trong nước nhiều ngày đã bị thối rễ, héo rũ, chết khô, những quả bưởi sắp đến ngày thu hoạch rụng ngổn ngang đầy vườn, ngấm nước ủng thối la liệt. Bao nhiêu vốn liếng đầu tư sản xuất cũng như công sức chăm sóc của bà con chuẩn bị đến ngày hái quả nay đã đổ sông đổ bể.

Hơn 9 giờ sáng, trời nắng gay gắt, ông Nguyễn Văn Tá (thôn Minh Thân, xã Đại Minh, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái) đơn độc một mình đứng giữa vườn bưởi chết khô. Cả vườn bưởi rộng hơn 4.000m² với hơn 230 cây, chẳng còn cây nào sống sót. Dưới các rãnh trong vườn nước vẫn ứ đọng, nhiều quả bưởi thối bốc mùi chua loét.

Thẫn thờ cầm chiếc cưa sắt cắt hết cành của một số cây với hi vọng sẽ nảy mầm mới, nhưng ông Tá cũng không biết làm thế có tác dụng gì không.

Ông Tá buồn bã nói, 8 năm trước ông chuyển đổi hơn 1 mẫu ruộng lúa sang trồng bưởi với hi vọng có thu nhập khá hơn. Bưởi trồng đến năm thứ 5 trở đi bắt đầu cho thu hoạch bói, đến năm ngoái, vườn bưởi đã cho thu nhập gần 50 triệu đồng. Năm nay, các cây bưởi sai quả trĩu cành, tưởng như sẽ có một vụ bội thu nhưng giờ thì mất trắng.

"Mất hết, mất trắng, không cứu vãn được gì nữa rồi!" - ông Tá thốt lên khi cầm những quả bưởi đã sắp đến ngày thu hoạch mà đang bị thối dần. Lấy cuốc xới thử một gốc cây, nhưng toàn bộ rễ cây cũng đã thối đen, không thể cứu được nữa.

Ông Tá bảo, những năm trước, thi thoảng cũng có nước lũ tràn qua rồi rút nhanh. Năm nay mưa nhiều, hồ thủy điện xả lũ lớn nên vườn bưởi bị ngập sâu trong nước hơn 5 ngày. Khi nước rút, nắng lên, các cây đồng loạt chết khô.

"Thu nhập chính của 2 vợ chồng trông cả vào vườn bưởi, 8 năm trời chăm sóc với bao vốn liếng cây giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật nay trở về con số 0. Hiện tôi cũng chưa tính được sẽ làm gì tiếp theo, nếu vay vốn để trồng lại mà vài năm sau lại có một trận lũ như năm nay thì sạt nghiệp" - ông Tá cho hay.

Tương tự hoàn cảnh như nhà ông Tá, gia đình bà Phạm Thị Yên (thôn Minh Thân, xã Đại Minh, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái) có 150 gốc bưởi từ vài năm đến vài chục năm tuổi. Năm nay, gia đình bà Yên dự kiến sẽ thu khoảng 120 triệu đồng trong vụ bưởi, nhưng giờ vườn bưởi tiêu điều do cây ngập sâu trong nước nhiều ngày. Nước rút, trời nắng lên, nhiều cây bị cháy lá, chết khô, quả rụng đầy vườn.

Bà Yên bộc bạch: "Có sức khỏe, làm ăn bình thường thì không sao, nhưng giờ chồng ốm đau bệnh tật, năm ngoái đi viện cả năm, gia đình có bao nhiêu tiền thì trút hết vào viện, năm nay trông đợi tất cả ở vườn bưởi, không ngờ bão lũ đổ về, hồ thủy điện xả lũ khủng khiếp, mất trắng thu nhập nên không biết trông ngóng vào đâu".

Bưởi Đại Minh được mệnh danh là bưởi "tiến Vua", mỗi năm mang về thu nhập vài chục tỷ đồng cho người dân địa phương. Cả xã Đại Minh hiện có hơn 450ha bưởi, nhiều diện tích tuổi đời đến 60 - 70 năm, có cây đến 200 năm tuổi.

Trận lũ lụt lịch sử vừa qua, cả xã có khoảng hơn 100ha bị thiệt hại, trong đó có gần 50ha bị thiệt hại nặng, nhiều diện tích bị ngập sâu trong nước nhiều ngày không còn có khả năng phục hồi. Đối với những diện tích ngập nước ít ngày, chính quyền xã vận động, hướng dẫn bà con tích cực thực hiện các giải pháp phục hồi để giảm thiệt hại.

Gia gia đình ông Tạ Minh Tân (thôn Khả Lĩnh, xã Đại Minh, huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái) có hơn 470 gốc bưởi, bình quân mỗi năm thu hoạch gần 500 triệu đồng. Trong đợt lũ vừa qua, hơn 1 nửa diện tích của gia đình ông bị ngập úng. Gần 1 tuần bị ngập trong nước, khoảng 250 gốc đã bị rụng quả, nhiều cây bị rụng lá, thối rễ chết dần.

Ông Tân chia sẻ, khoảng 10 ngày trước cả vườn bưởi xanh tốt, quả trĩu cành, vậy mà sau cơn bão lũ, quá nửa đã xơ xác, héo úa. Sau khi nước rút, ngày nào ông cũng lọ mọ ngoài vườn chăm sóc, tìm cách cứu cây, nhưng chưa biết có thể cứu vãn được bao nhiêu.

"Không biết làm cách nào, chỉ cắt bớt cành thấp, cành trên ngọn để lại. Nếu may mắn bưởi còn sống, tôi sẽ chăm bón để phát triển lại, chưa thể chặt bỏ luôn" - ông Tân cho biết.

Mong có chính sách hỗ trợ vực dậy vùng bưởi Đại Minh bị thiệt hại

Ông Nguyễn Kiều Hưng, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Đại Minh cho biết: "Sau bão số 3, diện tích bưởi bị ảnh hưởng, thiệt hại từ 70% đến mất trắng hoàn toàn khoảng gần 50ha, trong đó diện tích chết trắng khoảng trên 10ha. Chúng tôi đã khuyến cáo bà con sau khi nước rút phải khơi thông mạch nước để tránh thối rễ; thứ 2 là cắt tỉa cây, cành đối với những diện tích có thể khắc phục được để chăm sóc, khôi phục cây".

Theo Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Đại Minh, cây bưởi là nguồn thu nhập chính của hàng trăm hộ dân trong xã. Vì vậy ngay sau khi nước rút, xã đã phối hợp với ngành nông nghiệp huyện kiểm tra, đánh gia mức độ thiệt hại để có phương án khắc phục phù hợp.

"Đối với diện tích cây chết trắng, xã khuyến cáo bà con xử lý thân, tán cây để cải tạo đất. Trước mắt tận dụng diện tích này để trồng cây màu như cây ngô, cây khoai. Vào vụ Xuân sang năm sẽ vận động bà con trồng lại diện tích bưởi này - ông Nguyễn Kiều Hưng cho hay.

Hiện nay, chính quyền địa phương đang phối hợp với các cơ quan chuyên môn kiểm tra, đánh giá mức độ thiệt hại để từ đó đưa ra các giải pháp phù hợp. Ngày 22/9 vừa qua, huyện Yên Bình đã mời các chuyên gia của Học viện Nông nghiệp Việt Nam và Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Yên Bái đến kiểm tra, đánh giá thực tế và đưa ra các giải pháp kỹ thuật khôi phục vùng bưởi Đại Minh.

Bà Đào Thị Thanh Hiền - Trưởng phòng NNPTNT huyện Yên Bình cho biết, hiện nay, nhiều cây bưởi bị rụng quả hoặc vàng lá, cành bị chết từng phần, trường hợp bị nặng có thể rụng hoàn toàn lá, cây bị chết toàn bộ. Nguyên nhân bởi lá bị ngập trong nước lâu ngày, mất khả năng quang hợp, thối rụng; phần gốc cây bị long tróc do gió bão, bộ rễ bị tổn thương do sây sát và bị vi sinh vật gây hại.

Những cây còn khả năng phục hồi cần cắt bỏ toàn bộ cành bị khô, chết, để lại phần tán trên ngọn, sau khi cành bên hồi phục sẽ tạo lại toàn bộ tán cây. Cùng với đó, vệ sinh vùng gốc cây, vườn cây; xới phá váng mặt đất xung quanh gốc cây và vùng rễ cây; khơi thêm rãnh thoát nước trong vườn và rắc vôi bột vào vùng rễ cây.

Cũng theo bà Hiền, đối với cây bị hại nặng không thể hồi phục được, phải trồng dặm thay thế. Tuy nhiên, việc trồng thay thế diện tích cây bị chết cũng mất nhiều chi phí, công sức và ít nhất 5 năm nữa mới có thể cho lứa quả đầu tiên. Do đó, huyện mong muốn tỉnh và Trung ương có chính sách hỗ trợ khôi phục lại diện tích theo hướng hỗ trợ đặc thù để chia sẻ khó khăn với những hộ dân bị thiệt hại, sớm khôi phục lại sản xuất, ổn định đời sống.