Phát triển 14 GW điện khí LNG thay cho điện than: "Không có chuyện áp mức giá thấp"

Điện LNG cần thị trường đầy đủ

Tại Diễn đàn "Hiện thực hóa mục tiêu phát triển Điện khí LNG theo Quy hoạch Điện VIII" do Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam tổ chức, các chuyên gia năng lượng, tài chính và thuế đều đưa ra những thực trạng phát triển, thách thức đối với nguồn điện xanh, sạch quý giá là khí hóa lòng LNG đã và đang được nhiều nước vận hành thành công.

Theo các chuyên gia, phát triển điện khí LNG phục vụ đa mục tiêu giảm thiểu phát thải khí nhà kính, giảm tác động môi trường, duy trì nguồn điện nền ổn định thay thế điện than và cân đối với nguồn điện tái tạo (điện mặt trời, điện gió) để bảo vệ hệ thống truyền tải, tránh xảy ra tình trạng thiếu hụt cục bộ khi thủy điện thiếu nước, giá than cao và điện gió, điện mặt trời gặp trục trặc do thiên tai.

Theo ông Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam mục tiêu, chiến lược phát triển điện LNG đã rõ và Việt Nam rất mong muốn phát triển loại hình điện này, song để phát triển điện khí LNG yếu tố kiên quyết là phải xây dựng thị trường cho sản phẩm này.

Ông này cho rằng, thực tế vừa qua, thị trường tiêu thụ điện tăng chậm so với mục tiêu quy hoạch điện; bên cạnh đó thiếu khung pháp lý để hoàn thành đàm phán và ký kết các thỏa thuận pháp lý, kỹ thuật, thương mại giữa các chủ thể trong chuỗi dự án điện khí LNG...

Đáng nói, theo ông Thập, điện khí LNG không phải chỉ có nhà máy điện và kho cảng LNG, mà điện khí LNG cần được hấp thụ hay tiêu thụ bởi các hộ tiêu thụ điện công nghiệp đó là các khu công nghiệp hay các nhà máy chế biến và nói rộng hơn là nền kinh tế.

"Nhận thức về giá điện khí LNG cũng cần phải thay đổi, giá điện khí LNG bắt buộc phải theo cơ chế thị trường vì trọng số trong cấu thành giá điện khí LNG chủ yếu là giá LNG nhập khẩu", Chủ tịch Hội Dầu khí Việt Nam nêu.

Theo vị chuyên gia này, muốn có giá LNG tốt thì chúng ta phải có các cam kết dài hạn, muốn cam kết mua và bán khí LNG dài hạn, phải có cam kết dài hạn từ nhà máy điện; rồi nhà máy điện muốn cam kết được cũng phải phụ thuộc vào khách hàng của họ có cam kết mua điện dài hạn hay không?

Ông Thập cho rằng, đó là chuỗi mắt xích, liên đới liên quan đến phát triển điện khí LNG và thực sự trở thành thách thức cho Quy hoạch điện VIII. Bởi, các nước nhập khẩu LNG và kinh doanh khí điện LNG đều đã thành công với những mức độ nhau và họ vẫn đang mở rộng quy mô.

Theo ông Thập, các nhà đầu tư đầu cuối (tiêu thụ điện khí LNG) ở những nơi đó vẫn tiếp tục đầu tư, và tạo thành một chuỗi giá trị và liên hoàn. "Các cam kết dài hạn, hợp tác quốc tế và thị trường là những điều kiện tiên quyết hay điều kiện cần và đủ để hiện thực hóa các dự án khí điện theo Quy hoạch Điện VIII và Quy hoạch Năng lượng Quốc gia", ông Thập nói.

Theo PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính), điện khí LNG được xác định là giải pháp "xanh" trong cho chuyển đổi năng lượng quốc gia của Việt Nam. Tuy nhiên, phát triển nguồn điện này sẽ gặp thách thức. Thách thức lớn là giá, khi giá nhập cao, trở ngại cho giá mua và phát điện. Hơn nữa, hiện chưa có khung giá phát điện cho nhà máy phát điện khí LNG và cam kết có tính lâu dài về truyền tải, đấu nối.

"Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển nhiệt điện khí theo quy hoạch điện VIII, cần quy hoạch tổng thể, có chiến lược dài hơn để các doanh nghiệp chủ động, không phải chạy theo", ông Long nhấn mạnh.

Điện LNG là cần thiết, không cần bàn cãi

Tại Diễn đàn, ông Nguyễn Văn Phụng, nguyên Vụ trưởng Vụ Quản lý Thuế doanh nghiệp lớn, Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) nhấn mạnh, việc phát triển điện khí LNG tại Việt Nam trong thời gian tới là vấn đề không cần phải tranh luận, bàn cãi nhiều về sự cần thiết hay tính cấp bách bởi đây là xu hướng và việc cần thiết.

Điều quan trọng là làm sao đưa ra cơ chế phát triển, ưu đãi để ngành vượt qua thách thức. Ông Phụng cho rằng, bản thân các dự án điện khí LNG gặp rất nhiều khó khăn, phức tạp cả về công nghệ, yêu cầu cao về kỹ thuật, suất đầu tư lớn, quy trình sản xuất kinh doanh chứa đựng nhiều công đoạn rủi ro và mức độ rủi ro cao hơn các dự án điện truyền thống, giá thành sản xuất cao.

Bên cạnh đó, thiếu các cơ chế về khung giá, cơ chế đàm phán giá điện. Việt Nam còn thiếu hệ thống cơ sở hạ tầng cảng, phương tiện vận chuyển và kho chứa LNG lớn và cần 1 lượng vốn cực lớn để xây dựng cơ sở hạ tầng. Trong khi Việt Nam chưa có kinh nghiệm trong phát triển chuỗi dự án điện – khí LNG.

"Những thách thức đang đặt ra đối với phát triển điện khí LNG ở Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên, những thách thức đó không thể không giải quyết được nếu như chúng ta có nhận thức đầy đủ, toàn diện.

Ông Phụng cho rằng, điện khí LNG dứt khoát phải thực hiện theo cơ chế giá thị trường, không có chuyện áp mức giá thấp để bảo đảm khung giá điện thấp đi.

Bên cạnh đó, thực tế cho thấy giá thành sản xuất điện từ khí LNG cao hơn so với điện than, mặt trời, gió và thủy điện nên cần có một khung giá điện cho nguồn điện này khoa học và đảm bảo thực tế.