Quảy cơm báo hiếu mẹ cha

Về Minh Hóa (Quảng Bình) những ngày giáp Tết âm lịch, vào bản đồng bào Nguồn, ta sẽ bắt gặp không khí nhộn nhịp chuẩn bị gạo ngon, quang gánh và đòn gánh mới để làm mâm cơm gánh đến nhà ông bà, cha mẹ, dâng lên tỏ lòng hiếu thảo...

Khiêng mâm cơm đến báo hiếu mẹ cha.

"Cuộc sống của người Nguồn trên đất này vất vả từ bao đời. Chính từ những gian truân ấy mà tổ tiên chúng tôi đã hình thành nên một phong tục hiếu nghĩa tốt đẹp. Đó là mỗi năm một lần trước khi ăn Tết, con cháu thành tâm tự tay làm mâm cơm ngon quảy đến dâng mời cha mẹ thưởng thức. Tôi có 6 người con nên năm nào cũng được dâng 6 mâm cơm. Tôi vui và hạnh phúc lắm..." - cụ Cao Văn Phái ở xã Xuân Hóa chia sẻ.

Tục quảy cơm báo hiếu của cộng đồng người Nguồn có từ bao giờ chẳng ai nhớ. Những bậc cao niên giải thích rằng, từ xa xưa lắm, những đứa con của bản làng phải rời xứ đi tứ phương để kiếm sống nên chẳng thể cận kề chăm sóc cha mẹ. Đến Tết con cái mới về nhà đoàn tụ và dâng lên cha mẹ những món ăn ngon tỏ lòng hiếu thảo, mong cha mẹ luôn mạnh khỏe, trường thọ. Dần dần, không chỉ có con cháu ở xa, mà cả những người con sống ở gần cha mẹ cũng quảy cơm báo hiếu dịp cuối năm.

Mâm cơm hiếu chẳng cần quá cao sang nhưng phải đủ các sản vật của nhà nông như cơm nếp, cơm tẻ, bánh lá, thịt gà, cá ao, rau rừng... và phải tự tay các con chế biến, nấu nướng, bày biện. Người con nào đã có gia đình riêng thì sắp mâm cơm báo hiếu cha mẹ chồng rồi đến cha mẹ vợ.

Mâm cơm hiếu làm xong được xếp cẩn thận vào hai chiếc thúng mới, lấy lá chuối rừng đậy lên trên, đặt vào đôi quang mây và dùng đòn tre gánh. Vợ quảy gánh đi trước, chồng cầm chai rượu hay vài lon bia theo sau cùng đến nhà cha mẹ.

Đến nơi, chọn chính giữa nhà, trải chiếc chiếu hoa, các con chung tay bày mâm tươm tất trước mặt cha mẹ, rồi người chồng khoanh tay kính cẩn mời: "Năm cũ đang qua, năm mới đến gần, mâm cơm này là thể hiện tấm lòng biết ơn chân thành của chúng con kính dâng lên cha mẹ. Mong cha mẹ sức khỏe, hạnh phúc, sống lâu trăm tuổi cùng các con, các cháu”.

Cha mẹ ngồi vào mâm, các con cũng ngồi cùng để rót rượu, gắp thức ăn và hầu chuyện. Mâm cơm ấy cũng là dịp để các con nói với ông bà, cha mẹ những lời xin lượng thứ nếu trong năm qua lỡ có điều gì không phải...

Vinh Minh