Rào cản nào khiến bệnh viện khó tự chủ tài chính toàn diện?

Sau một thời gian tự chủ toàn diện và gặp nhiều khó khăn, 2 BV Bạch Mai và K Trung ương đã xin dừng tự chủ toàn diện. 

Bộ Y tế cũng đã có báo cáo gửi Chính phủ và kiến nghị dừng thí điểm cơ chế tự chủ theo Nghị quyết 33 ngày 19/5/2019 tại BV Bạch Mai và BV K. BV Bạch Mai và BV K sẽ chuyển sang cơ chế tự chủ theo Nghị định số 60/2021/NĐ-CP ngày 21/6/2021 của Chính phủ và các Nghị định của Chính phủ.

Và theo đề nghị trên, Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản 7499/VPCP-KGVX ngày 7/11/2022 nêu rõ, về việc tiếp tục thực hiện tự chủ của BV Bạch Mai và BV K sau thời gian thí điểm, Bộ Y tế thực hiện theo quyết nghị của Chính phủ tại Nghị quyết số 33/NQ-CP.

Ngoài ra, Bộ Y tế cần làm rõ bài học kinh nghiệm; chỉ rõ tồn tại, hạn chế, vướng mắc cần phải khắc phục, điều chỉnh; nguyên nhân, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân đối với các tồn tại, hạn chế và đề xuất, kiến nghị cụ thể các cơ chế, chính sách cần tiếp tục sửa đổi, bổ sung để hoàn thiện cơ chế tự chủ các bệnh viện công lập.

Bộ Y tế tiếp thu, giải trình đầy đủ ý kiến các Bộ, ngành đối với nội dung đánh giá nêu trên; khẩn trương hoàn thiện báo cáo, trình Chính phủ trước ngày 25/11/2022.

BV thiếu thốn đủ bề khi tự chủ tài chính toàn diện

Chia sẻ với báo chí ngày 8/11, PGS.TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc BV Bạch Mai cho hay, sau 2 năm "tự chủ toàn diện", BV rơi vào tình trạng vô cùng khó khăn: thiếu trang thiết bị y tế, thu nhập của cán bộ nhân viên giảm mạnh…

Ngoài ra, cơ sở vật chất của BV cũng xuống cấp tuy nhiên bệnh viện không có nguồn tài chính để mua sắm máy móc, vật tư y tế.

Trước đó, về việc tự chủ toàn diện, GS Lê Văn Quảng, Giám đốc BV K Trung ương cũng cho rằng, đối với ngành y tế, việc có đầy đủ máy móc, thiết bị rất quan trọng trong công tác khám chữa bệnh.

Tuy nhiên, các máy móc, thiết bị phục vụ việc chẩn đoán, điều trị bệnh nhân ung thư thường rất đắt tiền. Do vậy, BV sẽ khó khăn trong việc chủ động đầu tư máy móc, thiết bị này. GS Quảng cho biết, trong hai năm thực hiện việc thí điểm tự chủ toàn diện, BV K chưa đầu tư được thiết bị mới nào.

Theo GS Quảng, một trong thách thức để thực hiện tự chủ BV đó là việc giá dịch vụ y tế khám chữa bệnh BHYT hiện chưa tính đúng, tính đủ. Khi giá dịch vụ y tế khám chữa bệnh BHYT còn thấp, chưa đúng với thực tế thì BV co kéo lắm mới thu đủ chi, sẽ không dư dả để có tiền đầu tư mua sắm trang thiết bị hay cải tạo, xây mới cơ sở vật chất.

Còn giá khám chữa bệnh y tế theo yêu cầu đang cần khung giá để BV triển khai thì đến nay Bộ Y tế chưa ban hành được khung giá. Do đó, BV tự chủ nhưng làm gì cũng khó. 

TS Dương Đức Hùng – Chủ tịch Hội đồng Quản lý Bệnh viện Bạch Mai cũng nhận định, từ năm 2020 khi có quyết định thí điểm thực hiện tự chủ toàn diện đến nay, việc tự chủ BV đã nổi lên nhiều khó khăn.

Theo TS Hùng, điều kiện cơ bản để tự chủ BV là tự chủ về tổ chức bộ máy, tự chủ về giá và giao vốn để làm tự chủ. Tuy nhiên đến nay, BV Bạch Mai mới được tự chủ về tổ chức bộ máy, 1/3 điều kiện, do đó chưa đủ điều kiện và chưa làm đúng nghĩa tự chủ nên cần thay đổi.

Liên quan đến vấn đề này, sáng 5/11, phát biểu trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cũng khẳng định, hiện nay việc huy động nguồn lực xã hội để thực hiện cho công tác tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập gặp khó khăn.

Ông Phớc nói rõ: "Nguồn thu khó khăn, liên danh, liên kết cũng khó khăn… nên các đơn vị xin thôi không thực hiện tự chủ toàn phần mà xin thực hiện tự chủ một phần. Tức là sẽ tự chủ phần chi thường xuyên; còn chi đầu tư như: mua sắm máy móc, thiết bị, xây dựng cơ sở mới… thì ngân sách nhà nước phải đảm bảo".

Bộ trưởng Bộ Tài chính cho rằng, điều này là hợp lý để miễn sao phục vụ cho người dân tốt nhất và làm thế nào để cho đơn vị ngày càng phát triển nhất.

Từ tự chủ chi thường xuyên sẽ tiến tới khi có nguồn thu ổn định và phát triển thì sẽ tự chủ toàn bộ. Có như vậy chất lượng dịch vụ ngày một tăng lên và phục vụ người dân ngày một tốt hơn.

Cần thêm nhiều điều kiện để thực hiện tự chủ toàn diện

TS Nguyễn Huy Quang – nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế cho rằng, bệnh tự chủ tài chính toàn diện là tự chủ về chuyên môn nhiệm vụ, tự chủ về tổ chức nhân sự, tự chủ về đầu tư mua sắm, quản lý tài sản, tự chủ về tiền lương, giá dịch vụ y tế. Tuy nhiên hiện nay, hầu hết sự tự chủ đều không triệt để.

Giá dịch vụ y tế do Bộ Y tế xây dựng, ban hành. Nhân sự các bệnh viện vẫn phải xin ý kiến của Bộ Y tế. Các BV có nhiệm vụ hỗ trợ chuyên môn tuyến dưới, làm công tác chỉ đạo tuyến là "việc vì lợi ích cộng đồng" nhưng Ngân sách Nhà nước lại không chi trả và BV phải gánh chi phí từ việc "không sinh lời" này. 

"Giá dịch vụ y tế khám chữa bệnh theo yêu cầu hiện cũng chưa ban hành khung giá. Nhưng dù ban hành cũng có nghĩa là phải nằm trong "khung", giá dịch vụ BHYT lại chưa tính đúng tính đủ. BV tự chủ được phép thuê giám đốc nhưng lương giám đốc lại theo bảng lương của Nhà nước… 

Các BV tư nhân đang được quản lý như doanh nghiệp còn BV công tự chủ lại quản lý như đơn vị sự nghiệp công lập", TS Quang phân tích thêm. 

TS Quang khẳng định, chủ trương xây dựng bệnh viện tự chủ toàn diện là đúng đắn. Tuy nhiên, hiện nay điều kiện chưa đủ để các BV tự chủ toàn diện như mục tiêu đặt ra.  

Trước thực trạng hiện nay, PGS Cơ cũng cho rằng, BV Bạch Mai nếu được tự chủ theo nhóm 2 của Nghị định 60 trong giai đoạn này là hợp lý hơn cả. Khi đó, BV sẽ đảm bảo chi thường xuyên và được hỗ trợ xây dựng cơ bản, sửa chữa, mua sắm các thiết bị.

"Tự chủ là chủ trương đúng đắn nhưng cần có lộ trình. Sau này điều kiện, cơ sở hạ tầng tốt, có văn bản pháp quy rõ ràng, chúng ta sẽ nghĩ đến thực hiện tự chủ toàn diện, nhưng phải có lộ trình", PGS Cơ khẳng định.