Sẽ thí điểm cấp 'hộ chiếu rừng' cho những ai đã từng đặt chân đến các vườn quốc gia ở Việt Nam

Tiềm năng du lịch sinh thái từ các vườn quốc gia rất lớn

Ngày 26/9, tại Vườn Quốc gia Bidoup Núi Bà (Lâm Đồng), Cục Lâm nghiệp (Bộ NNPTNT) chủ trì, Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID), Ban quản lý các dự án lâm nghiệp, Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên thế giới tại Việt Nam (WWF Việt Nam) tổ chức Tọa đàm với chủ đề: "Phát triển du lịch sinh thái gắn với bảo tồn đa dạng sinh học" với sự hỗ trợ của Dự án Quản lý rừng bền vững và Bảo tồn đa dạng sinh học (VFBC).

Phát biểu khai mạc tọa đàm, ông Triệu Văn Lực, Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp cho biết, thời gian qua, Chính phủ Việt Nam đã dành sự quan tâm và nguồn lực, cùng với sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, tổ chức phi Chính phủ để bảo vệ và phát triển rừng, cải thiện bảo tồn đa dạng sinh học trước các thách thức, nguy cơ đối với đa dạng sinh học.

"Việc khai thác tài nguyên rừng nhằm cung cấp nguồn nguyên liệu cho ngành chế biến, sản xuất; từng bước nâng cao sinh kế cho người dân với việc sử dụng đa giá trị của các hệ sinh thái rừng. Hiện các khu rừng, vườn quốc gia... đã và đang là nơi tổ chức các hoạt động du lịch, điểm đến tham quan, trải nghiệm, nghỉ ngơi ngắm cảnh, quan sát động thực vật hoang dã. Qua đó đã tạo sinh kế cho người dân xung quanh, đặc biệt là những người dân ở "vùng đệm" góp phần cải thiện đời sống người dân, đảm bảo an ninh trật tự địa bàn vùng đó", ông Lực khẳng định.

Đồng quan điểm, ông John Kiely Beebe Harris, Phó phòng Môi trường, Biến đổi khí hậu, USAID tại Việt Nam cho rằng, du lịch sinh thái có tiềm năng để xây dựng cho các khu bảo tồn, tạo nên nguồn thu cho các khu rừng và bảo tồn đa dạng sinh học, cùng với đó đem lại nguồn thu nhập cho cộng đồng địa phương.

Trong thời gian tới, phát triển du lịch sinh thái tại Việt Nam rất quan trọng vì không những phải đảm bảo những lợi ích của du lịch sinh thái sẽ đem lại lợi ích cho cộng đồng ở địa phương mà còn phải đảm bảo rằng những nơi có vườn quốc gia, những nơi phát triển du lịch sinh thái và những khu bảo tồn luôn được phát triển bền vững.

Ông Harris cũng tỏ ra ấn tượng với slogan của Vườn Quốc gia Bodoup Núi Bà: "Du lịch sinh thái chính là bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ văn hóa, bảo vệ tương lai".

Báo cáo của Cục Lâm nghiệp cho thấy, với vị trí địa lý và các yếu tố địa hình, khí hậu có sự khác biệt đã tạo ra các hệ sinh thái rừng rất phong phú cho Việt Nam như: rừng kín thường xanh mưa ẩm nhiệt đới; rừng kín nửa rụng lá ẩm nhiệt đới; rừng lá rộng thường xanh trên núi đá vôi; rừng lá kim tự nhiên; rừng thưa cây họ dầu/rừng khộp rụng lá; rừng tràm đầm lầy nước ngọt; rừng tre, nứa; rừng ngập mặn. 

Với diện tích đất có rừng trên 14,7 triệu ha, tỷ lệ che phủ rừng là 42,02%, rừng Việt Nam là nơi cư trú của hàng chục nghìn loài động, thực vật hoang dã; đã có hơn 10.000 loài động vật, 12.000 loài thực vật bậc cao có mạch đã được ghi nhận với hơn 7.000 loài cây cho lâm sản ngoài gỗ, trong đó khoảng 5.000 loài cây dược liệu.

Ông Trần Nho Đạt, Phó Trưởng phòng Phòng Quản lý rừng đặc dụng phòng hộ (Cục Lâm nghiệp) đánh giá, các hệ sinh thái rừng tại Việt Nam có đóng góp rất lớn cho nền kinh tế và phúc lợi của con người thông qua các dịch vụ mà rừng cung cấp, như: gỗ, lâm sản ngoài gỗ, điều tiết nguồn nước, hấp thụ khí nhà kính,… 

Rừng là không gian sinh sống của khoảng 25 triệu người dân sống phụ thuộc vào rừng, trong đó chủ yếu là cộng đồng các dân tộc thiểu số với những nét đặc trưng văn hóa, bản sắc dân tộc gắn với rừng; đây là tiềm năng to lớn để phát triển các giá trị của hệ sinh thái rừng, trong đó có phúc lợi rừng.

Tuy nhiên, hiện nay, các hoạt động khai thác du lịch sinh thái, phát huy các giá trị văn hóa bản địa của những cộng đồng sống gần rừng chưa phát huy hết tiềm năng nên trong thời gian tới, Cục Lâm nghiệp sẽ có những điều tra, đánh giá, đồng thời phối hợp với các đơn vị xây dựng các chương trình truyền thông, quảng bá cho các vườn quốc gia, có thể xây dựng mô hình cấp "hộ chiếu rừng", mỗi du khách đến vườn được ghi dấu trong đó nhưng một hành trình khám phá thiên nhiên. 

Bảo tồn thiên nhiên mà không cho con người tiếp cận những bí mật của thiên nhiên thì không có giá trị

Là một trong những vườn quốc gia nhận được sự hỗ trợ của Dự án quản lý rừng bền vững và bảo tồn đa dạng sinh học (VFBC) do Ban quản lý dự án lâm nghiệp (Bộ NNPTNT) là chủ dự án, USAID tài trợ, thời gian qua, Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà nhận được nhiều chương trình về bảo tồn đa dạng sinh học, các chương trình tập huấn cho cộng đồng các dân tộc sống gần rừng để nâng cao ý thức bảo vệ rừng. 

Bidoup Núi Bà là rừng kín thường xanh mưa ẩm á nhiệt đới, là ngôi nhà chung của 2.089 loài thực vật có mạch, một phần đáng kể trong số 13.000 loài của Việt Nam; trong đó có 74 loài có tên trong Sách Đỏ Việt Nam. Bidoup Núi Bà cũng được đánh giá là một trong 221 vùng chim đặc hữu của thế giới.

Trong khu vực Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà có nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số sinh sống, trong đó, đồng bào dân tộc thiểu số gốc bản địa K’ho chiếm tỷ lệ 75,1%. Trong năm 2022, VFBC đã hỗ trợ thành lập 10 nhóm bảo tồn cộng đồng (CCGs) tại các xã vùng đệm của Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà và Rừng phòng hộ Đa Nhim; tổ chức 5 lớp tập huấn, nâng cao nhận thức về nguy cơ vi phạm pháp luật liên quan đến bảo tồn động vật hoang dã tại Bidoup Núi Bà và Rừng phòng hộ Đa Nhim dành cho các nhóm bảo tồn cộng đồng. 

Ông Lê Văn Hương, Giám đốc Vườn Quốc gia Bidoup Núi Bà cho biết, vườn luôn chú trọng các hoạt động khai thác du lịch sinh thái gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa bản địa. 

"Chúng tôi quan niệm, bảo tồn thiên nhiên mà không cho con người tiếp cận với những bí mật của thiên nhiên thì không có giá trị. Do vậy, chúng tôi luôn đón chào những du khách thực sự yêu rừng, muốn trải nghiệm những câu chuyện riêng có của rừng Bidoup Núi Bà", ông Hương nhấn mạnh.

Theo thống kê của Trung tâm Dịch vụ du lịch, Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà, bình quân mỗi năm vườn đón 10.000 - 12.000 khách du lịch, riêng từ đầu năm 2023 đến nay, vườn đón trên 6.000 du khách.

Tại tọa đàm, chia sẻ về phát triển du lịch sinh thái, ông Nguyễn Văn Hoàng, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành cho rằng, du lịch là ngành kinh tế tổng hợp. Bên cạnh tác động tích cực, du lịch cũng có tác động tiêu cực, đặc biệt là môi trường. Chính vì vậy là du lịch sinh thái ra đời để khắc phục các tiêu cực trong phát triển du lịch.

"Du lịch sinh thái sẽ bao gồm bảo tồn, phát triển kinh tế địa phương và giáo dục môi trường. Nguyên tắc của du lịch sinh thái là giảm thiểu tác động với môi trường ở mức độ thấp nhất; xây dựng nhận thức về môi trường; xây dựng trải nghiệm đích thực", ông Nguyễn Văn Hoàng nhấn mạnh.

Tại tọa đàm, các chuyên gia cũng gợi ý cho Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà cũng như các vườn quốc gia khác về việc nâng cao chất lượng dịch vụ, kết hợp với các tour, tuyến du lịch để khai thác hết các giá trị của vườn; gắn kết với các công ty lữ hành để tổ chức các hoạt động trải nghiệm, có thể biến vườn quốc gia thành một trường học thiên nhiên rộng lớn, giúp mọi người hiểu hơn về đa dạng sinh học cũng như ý nghĩa của việc bảo tồn đa dạng sinh học. 

Bên cạnh đó, các cấp, các ngành cần quan tâm, thúc đẩy việc đa dạng hóa hình thức cung cấp các dịch vụ hệ sinh thái rừng hay có thể nói là đa dạng phúc lợi rừng cho cuộc sống của con người; từ đó giúp mỗi người Việt hiểu biết, trân trọng hơn về rừng, chung tay bảo vệ rừng nói riêng và bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học ở Việt Nam nói chung.