Sống ở những sa mạc cát lớn nhất Việt Nam

Đây là vùng đất "sơn thủy hữu tình", dân địa phương quen gọi làng Sơn Hải và trong chuyến hành trình xuyên qua sa mạc cát Nam Cương, chúng tôi dừng chân bên ngôi làng chài nhỏ bé xinh đẹp này để nghe tiếng "thổn thức" của người dân sống trong vùng dự án…

Hơn 10 năm "thấp thỏm" trong vùng dự án

Dẫn chúng tôi dạo một vòng thôn xung quanh xã Phước Dinh, len lỏi trên tuyến đường Quốc Phòng (cũ) về đến thôn Vĩnh Trường, ông Võ Thái Bình - cán bộ Mặt trận xã Phước Dinh cho hay, người dân trong làng chài nhỏ này rất đoàn kết, tương trợ nhau trong cuộc sống hàng trăm năm qua. Trước đây, bà con chấp hành rất tốt việc quy hoạch làm điện hạt nhân nhưng rồi "treo" suốt nhiều năm liền khiến ai cũng buồn. Nay nghe nói chuyển sang dự án du lịch bà con hy vọng sẽ có niềm vui.

Ngồi bán hàng trong tạp hóa nhỏ, cựu chiến binh Trương Văn Hồ và vợ Nguyễn Thị Kim Chi cho biết, từ lúc nghe tin quy hoạch, bàn giao mặt bằng cho nhà Nước làm nhà máy điện hạt nhân, gia đình đã chủ động bán hết đất nông nghiệp, vay thêm vốn ngân hàng để chăn nuôi.

"Gom hết tiền bán đất và tiền vay gia đình tôi mua được 16 con cừu với giá 4,8 triệu đồng/con để chăn nuôi chờ giải tỏa rồi mang theo về nơi ở mới. Thế nhưng, mười mấy năm qua, dự án vẫn nằm im nên tôi phải bán dần đàn cừu để trả lãi ngân hàng. Tính đến nay, cừu 16 con không còn con nào xem như mất trắng. Cuộc sống giờ đây phải bấu víu vào sạp tạp hóa nhỏ cùng tiền làm thuê bữa có, bữa không" - ông Hồ thở dài.

Ông Lê Văn Lâm nhà gần đó cho biết, năm 2010, ai cũng nghĩ sẽ dời đi nên gia đình ông đã bán hết gần 10ha đất sản xuất nông nghiệp. "Thế nhưng người tính không bằng trời tính. Dân làm nông như tôi cũng đã 10 năm qua chưa cầm lại cây cuốc vì còn đất đâu để sản xuất. Còn 50 triệu nợ ngân hàng vẫn không thể trả nổi. Cũng may còn mấy con dê để chăn nuôi, lo cuộc sống cho gia đình" - ông Lâm buồn giọng.

Ông Nguyễn Thành Du - Trưởng thôn Vĩnh Trường cho biết, toàn thôn có khoảng 280 hộ với trên 980 nhân khẩu. Đa số người dân trong thôn bao đời chỉ biết đánh bắt ven biển và làm nông. Nhưng hiện nay, nghề đánh bắt gần bờ cũng không có ăn, đất đai đã bán nên bà con phải đi làm thuê cho các chủ đìa tôm từ địa phương khác đến. Ông Du khẳng định, trong thôn có nhiều gia đình mắc nợ ngân hàng không thể trả lãi hàng tháng nên phải vay tín dụng đen, lãi mẹ đẻ lãi con dẫn đến vỡ nợ, phải bỏ nhà đi nơi khác làm thuê.

Cũng theo ông Du, từ ngày công bố quyết định ngừng triển khai dự án điện hạt nhân, chuyển sang thực hiện dự án du lịch vào năm 2019 đến nay, ông đã tiếp hàng chục đoàn cán bộ lãnh đạo các cấp về thăm. Lần nào, ông cũng kiến nghị các cấp, quan tâm đến đời sống người dân trong thôn, đặc biệt là các khoản tiền người dân còn nợ ngân hàng…

Kêu gọi đầu tư làm du lịch

Theo UBND xã Phước Dinh, tình trạng quy hoạch kéo dài đã dẫn đến nhiều hệ lụy như: Vấn đề thất nghiệp hoặc việc làm không ổn định đã tác động không nhỏ đến sự phát triển ở thôn Vĩnh Trường. Trước đây. Khi chưa quy hoạch xây dựng Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1, tỷ lệ hộ nghèo ở thôn Vĩnh Trường ít thì nay đã tăng lên nhiều. Đến cuối năm 2020 vừa qua, toàn thôn Vĩnh Trường có 76 hộ cận nghèo, chiếm tỷ lệ 23,84% và 19 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 6,76%.

Để ổn định sản xuất và từng bước nâng cao đời sống của nhân dân trong khu vực quy hoạch thực hiện 2 dự án Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và 2 trước đây, thời gian qua, UBND tỉnh Ninh Thuận cũng đã triển khai xây dựng đề án ổn định sản xuất, đời sống nhân dân và phát triển khu dân cư tại 2 khu vực này.

Riêng tại thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh (huyện Thuận Nam) sẽ được chuyển đổi thành khu dịch vụ du lịch chất lượng cao, khai thác lợi thế về địa hình đặc thù của khu vực phù hợp với đồ án quy hoạch chung xây dựng khu du lịch ven biển phía Nam tỉnh Ninh Thuận đến năm 2035.

Ông Nguyễn Tấn Lộc - Chủ tịch UBND xã Phước Dinh cho biết, vừa qua các ngành chức năng cấp huyện và tỉnh cũng đã về khảo sát thực địa và lắng nghe những tâm tư nguyện vọng của người dân Vĩnh Trường cũng như ý kiến kiến đề xuất của chính quyền địa phương.

Qua làm việc, chính quyền địa phương đã đề xuất việc đầu tư nâng cấp hệ thống cơ sở hạ tầng, trước mắt là các hạ tầng thiết yếu phục vụ nhu cầu thiết yếu của nhân dân như: Cải tạo và nâng cấp nhà sinh hoạt cộng đồng thôn Vĩnh Trường, xây mới trường mẫu giáo, đầu tư xây dựng chợ, hệ thống đèn chiếu sáng, kèn chắn sóng, hệ thống thoát lũ và nâng cấp cải tạo đường liên thôn 701 (cũ), xây mới 3 tuyến đường kết nối từ đường ven biển với thôn Vĩnh Trường.

Ngoài ra, đa số người dân thôn Vĩnh Trường đều thống nhất chuyển sang dự án đầu tư du lịch và mong muốn tiếp tục ở lại nơi cũ để thuận tiện cho mưu sinh.