Sống ở những sa mạc cát lớn nhất Việt Nam (kỳ 3): Bảo vệ những đồi cát “vàng”

Khai thác đồi cát theo mô hình nào?

Theo Sở VHTTDL tỉnh Bình Thuận, các hoạt động dịch vụ tại các khu vực đồi cát hiện nay như trượt đồi cát, môtô, ôtô địa hình, chụp ảnh nghệ thuật, phim trường… rất thu hút du khách. Những điểm này đã làm đa dạng hóa loại hình du lịch, kéo dài thời gian lưu trú của du khách, tăng chi tiêu và giải quyết một lượng lớn lao động địa phương, góp phần làm cho du lịch Bình Thuận phát triển bền vững.

Sở VHTTDL tỉnh Bình Thuận cũng thông tin: Khu vực đồi cát bay Mũi Né, hiện nay tỉnh đang giao cho Trung tâm sinh hoạt dã ngoại thanh thiếu niên thuộc Tỉnh đoàn Bình Thuận khai thác, quản lý và không thu phí.

Riêng khu vực sa mạc cát Bàu Trắng, xã Hòa Thắng, huyện Bắc Bình, năm 2012, UBND tỉnh Bình Thuận có Quyết định (số 100/QĐ-UBND ngày 13/1/2012) phê duyệt "Phương án quản lý điểm du lịch sinh thái Bàu Trắng". Điểm này hiện có 3 đơn vị, cá nhân đang kinh doanh khai thác gồm: Công đoàn Ban Quản lý rừng phòng hộ Lê Hồng Phong, Công ty TNHH Thương mại Dịch vụ Du lịch Triều Trang và hộ ông Đỗ Như Trung (có thu phí).

Về đất đai, các đơn vị này nhận giao khoán đất lâm nghiệp theo Nghị định số 01/NĐ-CP và Nghị định số 135/2005/NĐ-CP của Chính phủ. Cũng theo Sở VHTTDL, tiềm năng của những sa mạc cát này còn rất lớn nhưng chưa khai thác hết, nên UBND tỉnh Bình Thuận đã trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt (Quyết định số 1772/QĐ-TTg ngày 18/12/2018) quy hoạch tổng thể phát triển khu du lịch quốc gia Mũi Né đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030.

Trong nội dung quyết định trên, "sa mạc cát" được xác định là sản phẩm chủ đạo nên UBND tỉnh đã giao Sở Kế hoạch và Đầu tư xây dựng phương án đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư để quản lý, phát huy giá trị đồi cát bay Mũi Né. Tỉnh Bình Thuận phấn đấu đến năm 2030, đưa khu du lịch quốc gia Mũi Né trở thành một trong những điểm đến hàng đầu của khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Mối lo sạt lở từ những dự án bất động sản

Theo ghi nhận của PV, trên cung đường ven biển từ Mũi Né đi Bàu Trắng dài khoảng 30km, hiện có nhiều dự án bất động sản, những tòa nhà cao tầng mọc sừng sững trên đồi cát nằm ven biển. Nhiều chuyên gia cho rằng, những dự án bất động sản trên đồi cát này sẽ tạo thành những khu đô thị hiện đại bên bờ biển, làm phong phú thêm các sản phẩm du lịch, sẽ "níu chân" du khách ở lại Bình Thuận tiêu tiền nhiều hơn. Nhờ đó đời sống người dân địa phương sẽ nâng cao và có thu nhập ổn định…

Tuy nhiên, cũng có nhiều chuyên gia cho rằng, nếu có nhiều dự án bất động sản hoặc các công trình xây dựng trên khu vực đồi cát thì vùng này sẽ bị "bê tông hóa". Những công trình này sẽ phá vỡ nét đẹp "trinh nguyên" mà thiên nhiên đã ưu đãi, ban tặng cho vùng biển và sa mạc cát này. Điều quan trọng nhất là kết cấu địa chất, môi trường đồi cát sẽ bị thay đổi, dẫn đến thiên tai, bão cát…

Chưa biết việc "cảnh báo" này thế nào nhưng trong tháng 4/2021 vừa qua, khu vực này đã xảy ra những trận sạt lở cát khiến cuộc sống người dân bị ảnh hưởng nhiều.

Cụ thể, khuya 23/4, sau cơn mưa lớn, vụ sạt lở cát trên đồi cao ập xuống đường tại Mũi Né (TP.Phan Thiết) và một điểm khác tại xã Hòa Thắng, huyện Bắc Bình. Theo biên bản ghi nhận của các cơ quan chức năng tỉnh Bình Thuận, điểm sạt lở nằm trong dự án Gold Sand Hill Villa, một lượng cát đỏ cực lớn tràn xuống đường Huỳnh Thúc Kháng, phường Mũi Né, TP.Phan Thiết. Ngay sau khi xảy ra sạt lở, ông Nguyễn Văn Phong - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận đã trực tiếp đến hiện trường chỉ đạo khắc phục sự cố. Tại đây, ông Phong đã yêu cầu chủ đầu tư và các cơ quan chức năng, huy động cơ giới làm suốt đêm để giải phóng lượng cát lấp mặt đường, không để ảnh hưởng đến việc lưu thông của người dân và các phương tiện tham gia giao thông trên tuyến đường này.

Trước đó, rạng sáng 21/4, sau cơn mưa lớn, cát trên đồi cao thuộc cũng thuộc dự án Gold Sand Hill Villa sạt lở, tràn xuống khiến đoạn đường Huỳnh Thúc Kháng, phường Mũi Né, TP.Phan Thiết bị cát vùi sâu khoảng 2m, khiến giao thông bị tê liệt nhiều giờ liền.

Sau sự cố này, UBND tỉnh Bình Thuận đã có công văn khẩn: Giao Sở Xây dựng kiểm tra toàn bộ hồ sơ, giấy phép và thiết kế khu vực dự án Gold Sand Hill Villa. Qua kiểm tra, Sở Xây dựng Bình Thuận cho rằng, các công trình hạ tầng như san nền, giao thông, vỉa hè, cấp nước, thoát nước mưa, nước thải, cấp điện… đã xây dựng hoàn thành, phù hợp với hồ sơ thiết kế và quy hoạch được duyệt.

Tuy nhiên, chủ đầu tư chưa hoàn chỉnh đoạn đấu nối hệ thống thoát nước mưa với đường Huỳnh Thúc Kháng, đồng thời không có giải pháp đảm bảo an toàn nên tập trung thành dòng chảy lớn khi có mưa to. Việc này làm sạt lở đất, gây hư hỏng cho công trình hạ tầng kỹ thuật, làm ảnh hưởng đến môi trường, hoạt động của người dân tại khu vực dự án.