“Thị Mầu” Thu Huyền: Nhiều nghệ sĩ Chèo rất tài năng nhưng không theo được nghề

Khi nhắc đến NSƯT Thu Huyền, người yêu mến chèo liên tưởng ngay đến vai Thị Mầu với ánh mắt sắc sảo trên sân khấu. Hiện nay, Thu Huyền đang là Phó Giám đốc phụ trách nghệ thuật của Nhà hát Chèo Hà Nội.

Sau khi NSND Quốc Anh nghỉ hưu, chị trở thành người "thuyền trưởng" của Nhà hát. Với vai trò lãnh đạo và là thế hệ nghệ sĩ Chèo đương đại, NSƯT Thu Huyền vẫn ngày đêm "truyền lửa" yêu nghệ thuật Chèo đến với lớp nghệ sĩ trẻ đang theo đuổi môn nghệ thuật truyền thống này.

Trong cuộc trò chuyện với PV Dân Việt, NSƯT Thu Huyền đã có những chia sẻ chân thực và tiết lộ về sự khởi sắc của nghệ thuật Chèo trong thời điểm hiện tại.

NSƯT Thu Huyền: "Chèo không bao giờ mất đi"

Sau hơn 2 năm dịch bệnh khiến các hoạt động nghệ thuật biểu diễn gần như đóng băng. Năm 2022, mọi thứ trở lại hoạt động bình thường, Nhà hát Chèo Hà Nội có khởi sắc hơn sau quãng thời gian trầm lắng vì dịch bệnh?

- Nhìn chung sau khoảng hơn 2 năm dịch Covid-19 ảnh hưởng tới hoạt động chung thì mọi hoạt động văn hóa nghệ thuật, biểu diễn của Nhà hát Chèo Hà Nội cũng trở lại bình thường. Cùng với đó, năm 2022 vừa qua các lễ hội cũng được tổ chức lại cho nên người dân cũng rất háo hức sau quãng thời gian dài không được thưởng thức nghệ thuật. Đầu năm nay, Nhà hát Chèo Hà Nội cũng hoạt động hết công suất để đáp ứng các buổi biểu diễn.

Trong giai đoạn sau Tết Nguyên đán, ngày nào Nhà hát Chèo Hà Nội cũng kín lịch phục vụ công chúng. Hiện tại, Nhà hát đang có 3 đoàn thì hầu như cả 3 đoàn ngày nào cũng đi biểu diễn tại các vùng ngoại thành Hà Nội, Bắc Ninh. Có những hôm đoàn chúng tôi diễn ở Chương Mỹ (Hà Nội) sau đó di chuyển ngay trong đêm để kịp lịch diễn tại tỉnh Lào Cai. Với lịch trình như vậy anh chị em nghệ sĩ cũng rất vất vả, nhưng sự vất vả ấy khiến chúng tôi rất vui. Các nghệ sĩ không có niềm hạnh phúc gì quý hơn là được biểu diễn, được làm nghề.

Đầu năm nay, anh chị em nghệ sĩ Nhà hát Chèo Hà Nội cứ nói trêu nhau rằng, các nghệ sĩ mà như chiến binh vậy, sẵn sàng chinh chiến ở khắp mọi nơi (cười). Tôi cho rằng, đây cũng là khởi đầu thuận lợi cho Nhà hát Chèo Hà Nội nói riêng và cho nghệ thuật toàn quốc nói chung.

Có thể nói rằng, khoảng thời gian cách đây vài năm, khi nhắc đến Chèo dường như có một khoảng chững trong lòng công chúng. Với một người gắn bó với Chèo và trực tiếp làm nghề, chị có cảm nhận thấy điều này?

- Tôi cho rằng, nghệ thuật cũng giống như bàn tiệc đa dạng món ăn. Công chúng có quyền tự do lựa chọn. Khi công chúng thưởng thức một món ăn quá nhiều cũng sẽ chán và họ có nhu cầu được trải nghiệm một món ăn mới. Đó là quy luật dễ hiểu.

Có những thời điểm không còn nhiều người muốn xem Chèo, nhưng cũng có những thời điểm Chèo rất thịnh và được công chúng ưu ái.

Nghệ thuật Chèo là món ăn tinh thần quá đỗi quen thuộc với người dân Việt. Kể cả đa số công chúng đi tìm những loại hình mới hấp dẫn, mới mẻ hơn thì vẫn có nhiều khán giả trung thành, chờ đón và thưởng thức Chèo truyền thống.

Đa phần khán giả trung thành với Chèo lại là những khán giả lớn tuổi. Chị có nghĩ rằng, nếu khán giả thế hệ sau này thờ ơ với nghệ thuật Chèo thì Chèo sẽ trở thành loại hình nghệ thuật sớm mai một và không còn chỗ đứng giống như Hát Xẩm?

- Chèo không bao giờ mất đi! Đấy là một điều tôi muốn nhấn mạnh và khẳng định. Chèo gắn liền với miền đồng bằng châu thổ sông Hồng và gắn liền với văn hoá lúa nước. Những ngày hội làng không thể thiếu nghệ thuật Chèo. Kể cả có những lúc thời thế thay đổi thì Chèo vẫn tồn tại âm thầm trong đời sống tinh thần của người Việt. Khán giả vẫn tìm đến Chèo, vẫn hân hoan khi thưởng thức những tiết mục mà đoàn chúng tôi biểu diễn. Điều đó đủ để minh chứng sức sống của nghệ thuật Chèo.

Trong khoảng thời gian sau Tết Nguyên đán có những ngày 10 địa phương gọi điện về Nhà hát Chèo Hà Nội để đặt hợp đồng biểu diễn nhưng chúng tôi không thể đáp ứng hết vì chỉ có 3 đoàn. Cũng rất mừng vì dù thế nào các địa phương vẫn yêu mến Nhà hát Chèo Hà Nội và mong muốn chúng tôi về để phục vụ khán giả.

NSƯT Thu Huyền: "Có những nghệ sĩ Chèo rất tài năng nhưng không theo được nghề vì nỗi lo cơm áo gạo tiền"

Vậy để đáp ứng lịch biểu diễn dày đặc như vậy đòi hỏi các nghệ sĩ Chèo phải có sức khỏe tốt. Các nghệ sĩ trẻ có thể đáp ứng điều này, vậy trong 3 đoàn kịch của Nhà hát Chèo Hà Nội, nghệ sĩ trẻ tuổi nhất là ai?

- Hiện nay, trong Nhà hát Chèo Hà Nội có những em rất trẻ chỉ mới 21-22 tuổi, vừa tốt nghiệp Đại học đã về Nhà hát Chèo Hà Nội công tác. Số lượng các nghệ sĩ trẻ về Nhà hát cũng rất nhiều khoảng mười mấy nghệ sĩ trẻ.

Nhà hát Chèo Hà Nội là nơi mà rất nhiều bạn trẻ muốn về công tác, tuy nhiên, chúng tôi cũng phải có quá trình chọn lựa. Có những đợt tuyển chúng tôi không chọn được ai, nhưng thời gian gần đây tôi cũng thấy tín hiệu tốt có nhiều bạn trẻ có tố chất riêng, rất tài năng và sáng giá. Hiện tại, các nghệ sĩ trẻ ở độ tuổi chỉ ngoài 20 cũng đang giữ dàn chính của nhà hát như: Thanh Huyền, Hán Văn Trưởng, Nhật Tín.

Ngày xưa trên các phương tiện thông tin đại chúng Chèo vẫn có một chỗ đứng nhất định. Mỗi tối thứ 6 chương trình Sân khấu được phát sóng trên VTV để phục vụ khán giả. Cũng từ đó mà tên tuổi các nghệ sĩ Chèo như “Thị Mầu” Thu Huyền càng có cơ hội đến gần hơn với khán giả. Chị có cảm thấy lớp nghệ sĩ trẻ đang thiệt thòi hơn khi không được truyền thông nhắc tên?

- Tôi nghĩ rằng bất cứ thế hệ nghệ sĩ nào cũng cần có thời gian để khẳng định mình. Lớp nghệ sĩ Chèo trẻ tuổi tại Nhà hát Chèo Hà Nội cũng vậy. Các bạn cần có thời gian để chín muồi với nghề. Để có được một cái tên để khán giả yêu Chèo nhớ thì đó là cả một quá trình lâu dài và vất vả.

Theo đuổi Chèo phải chấp nhận điều đó. Không giống như những nghệ sĩ theo đuổi ca nhạc thị trường chỉ cần qua một cuộc thi, một sản phẩm có sức ảnh hưởng và có sức lan tỏa là các bạn nổi tiếng ngay. Nhưng nghệ sĩ Chèo phải cống hiến và bồi đắp qua từng vai diễn để khẳng định được chỗ đứng của mình trên sân khấu truyền thống. Nghệ sĩ trẻ theo đuổi Chèo rất khó để có cơ hội vụt sáng ngay lập tức. Các bạn cần phải phấn đấu rất nhiều để khẳng định tên tuổi.

Đó là cái khó khăn thách thức nhưng các nghệ sĩ trẻ vẫn cứ say mê với Chèo, vẫn hết mình với sân khấu và cống hiến cho môn nghệ thuật truyền thống dân tộc.

Cá nhân chị có cảm thấy lớp nghệ sĩ trẻ đủ tài năng để kế cận thế hệ nghệ sĩ Chèo đương đại như: NSƯT Thu Huyền, NSND Quốc Anh, nghệ sĩ Lệ Thu, nghệ sĩ Thục Hiền...?

- Điều này khó nói lắm, bởi câu trả lời cần có thời gian. Ngay khi bản thân tôi mới ra trường tôi cũng không thể ngay lập tức khẳng định tài năng được. Tôi gọi các bạn trẻ tài năng bây giờ là các nghệ sĩ trẻ triển vọng. Để khẳng định được tài năng thì cần có thời gian để minh chứng. Khi các nghệ sĩ trẻ dám bước chân vào sân khấu Chèo đã là một sự dũng cảm.

Tôi rất trân trọng các nghệ sĩ trẻ. Nhà hát Chèo Hà Nội cũng đã có những tên tuổi có thành tích nhất định trên sân khấu, ví dụ như nghệ sĩ Thanh Huyền, Hán Văn Trưởng là gương mặt sáng giá của Nhà hát. Các bạn rất cố gắng và tài năng nhưng để có thể được nhắc đến tên tuổi như thế hệ nghệ sĩ đương đại như NSND Quốc Anh, NSƯT Xuân Hinh, NSND Thanh Ngoan cần có sự khổ luyện và hy sinh cho nghệ thuật.

Bản thân tôi cũng chứng kiến nhiều nghệ sĩ trẻ dù rất yêu nghề, được Nhà hát hết lòng tạo điều kiện, nhưng không thể theo đuổi được Chèo vì cơm áo gạo tiền để chuyển sang một lĩnh vực khác.

Với cương vị là người “thuyền trưởng” của Nhà hát Chèo Hà Nội và cũng là “cây cao bóng cả” ở thời điểm hiện tại của nghệ thuật Chèo Việt Nam, chị đang có những định hướng như thế nào để tạo điều kiện cho lớp nghệ sĩ trẻ có thể vững tâm theo đuổi Chèo?

- Khi các bạn trẻ lựa chọn về với Nhà hát Chèo Hà Nội và được tuyển chọn thì chúng tôi cũng tạo điều kiện hết sức để các bạn được giao vai, được đứng trên sân khấu. Tôi nghĩ rằng, nếu các nghệ sĩ trẻ có tài năng mà không được bước lên sân khấu, không được khẳng định tài năng thì cũng có cơ hội để làm nghề.

Với truyền thống của Nhà hát Chèo Hà Nội, các thế hệ đàn anh đàn chị luôn cố gắng hết sức để giúp đỡ các em trẻ. Các nghệ sĩ mới chân ướt chân ráo vào nghề cũng không bao giờ bị phân biệt chế độ bồi dưỡng. Chỉ cần các em yêu nghề, chúng tôi sẽ giúp đỡ tận tình.

Tôi nghĩ chỉ khi được tạo điều kiện hết sức mới có được những nghệ sĩ trẻ tài năng, mới có được những ngôi sao mới cho nghệ thuật Chèo.

Xin cảm ơn NSƯT Thu Huyền với những chia sẻ!