Thị trường chứng khoán Việt chuẩn bị đón thêm nhiều quỹ ETF mới, rồi sao nữa?

Quỹ hoán đổi danh mục (Exchange traded fund – ETF), là quỹ đầu tư nắm giữ các loại tài sản như cổ phiếu, hàng hóa, hoặc trái phiếu; và được giao dịch trên thị trường chứng khoán gần với giá trị tài sản ròng trong suốt phiên giao dịch. Tính tới ngày 16/12/2019, tổng tài sản các quỹ ETF phân bổ vào thị trường Việt Nam đạt 1.12 tỷ USD (26 nghìn tỷ VND).

Các quỹ ETF đang hoạt động trên thị trường chứng khoán Việt (Nguồn SSI)

“Điểm mặt” các quỹ ETF tại Việt Nam

Theo SSI Research, quỹ ETF ngoại đầu tiên được thành lập là FTSE Vietnam Swap UCITS ETF, tiếp đến là VanEck Vectors Vietnam ETF, và Premia MSCI Vietnam ETF là quỹ mới nhất được thành lập, KINDEX Vietnam VN30 ETF được ra mắt vào năm 2016 tuy nhiên trên thực tế đây là quỹ ETF đầu tư gián tiếp thông qua quỹ VFMVN30 ETF.

SSI Research cũng tính cả quỹ iShares MSCI Frontier 100 ETF bởi một phần tài sản đáng kể của quỹ được phân bổ vào thị trường Việt Nam.

Tổng giá trị tài sản các quỹ ETF đang hoạt động tại Việt Nam (Nguồn: SSI)

Trong các quỹ ETF SSI Research theo dõi, FTSE Vietnam Swap UCITS ETF là quỹ ETF duy nhất hoạt động theo mô hình gián tiếp (synthetic) với hình thức hoán đổi danh mục (swap) trong khi các ETF còn lại đều trực tiếp mô phỏng các chỉ số tham chiếu.

Các ETF ngoại bị hạn chế về sở hữu nước ngoài đối với từng cổ phiếu riêng lẻ, theo đó danh mục không được phép đưa vào các cổ phiếu không đủ điều kiện về room nước ngoài. Do đó, họ thường lựa chọn các nhà cung cấp chỉ số quốc tế như MSCI, FTSE và MVIS.

VFMVN30 ETF và SSIAM VNX50 ETF là hai ETF nội đầu tiên ở Việt Nam, được thành lập vào năm 2014. Các ETF này sử dụng chỉ số tham chiếu của HoSE. Tuy nhiên, nhà đầu tư nước ngoài chiếm tỷ trọng áp đảo trong cơ cấu sở hữu các quỹ này. Các ETF nội có cơ chế cho phép nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào cả các cổ phiếu đã kín room nhờ đó tạo thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào danh mục cổ phiếu Việt Nam. Các ETF này chính là giải pháp thiết thực giúp gỡ khó cho nhà đầu tư nước ngoài trước những rào cản về giới hạn sở hữu. Đặc biệt, nhà đầu tư Hàn Quốc và Thái Lan có thể dễ dàng đầu tư nhờ quỹ VFM VN30 ETF đã được niêm yết tại hai quốc gia này.

Cần lưu ý rằng theo quy định của Việt Nam, trên thị trường sơ cấp, nhà đầu tư không được chuyển giao tiền cho các quỹ ETF và ngược lại trong quá trình tạo mới hay thu hồi chứng chỉ quỹ ETF. Thay vào đó, họ phải chuyển giao rổ chứng khoán cơ cấu để đổi lấy chứng chỉ quỹ ETF. Trong trường hợp sở hữu cổ phiếu bị hạn chế, nhà đầu tư có thể thay thế bằng cách chuyển giao tiền.

Xuất hiện thêm nhiều quỹ ETF mới

Mới đây, Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HoSE) đã lần đầu giới thiệu bộ chỉ số đầu tư với mục tiêu phục vụ nhu cầu của các quỹ đầu tư. Vietnam Diamond Index, Vietnam Leading Financial Index, và Vietnam Financial Select Sector Index là ba chỉ số đầu tiên được ra mắt trong tháng 11 và đã thu hút sự quan tâm của thị trường.

Tiếp theo các chỉ số này, HoSE sẽ tiếp tục thiết kế và ra mắt các chỉ số phù hợp với mục tiêu đầu tư của khách hàng và mở ra nhiều lựa chọn cho các nhà quản lý quỹ cũng như nhà đầu tư trên thị trường Việt Nam.

Tăng trưởng các quỹ ETF thời gian qua (Nguồn: SSI)

Cụ thể, Vietnam Diamond Index bao gồm 14 cổ phiếu thành phần, đều là các công ty lớn đầu ngành, đại diện cho 13% tổng giá trị vốn hóa và 16% tổng giá trị giao dịch của sàn HoSE. Chỉ số Vietnam Diamond Index hấp dẫn nhà đầu tư nước ngoài bởi chỉ số bao gồm các cổ phiếu nhà đầu tư nước ngoài không được phép mua do đã chạm giới hạn về sở hữu nước ngoài.

Trong khi đó, Vietnam Leading Financial Index và Vietnam Financial Select Sector Index đều được lựa chọn từ chỉ số VNFIN Index, chỉ số ngành Tài chính, với các điều kiện chặt chẽ hơn về quy mô và thanh khoản. Ngành Tài chính là một trong hai ngành lớn nhất chỉ số VN-Index, chiếm 27% tổng giá trị vốn hóa. Tuy nhiên, ngành này tăng trưởng thấp hơn chỉ số VN-Index kể từ khi ra mắt chỉ số VNFIN Index vào năm 2016.

Trong thời gian tới, thị trường Việt Nam sẽ có sự xuất hiện của nhiều quỹ ETF mới. Theo đó, SSIAM đang hoàn tất thủ tục để ra mắt một quỹ ETF có tên SSIAM VNFIN LEAD, mục tiêu đầu tư vào các cổ phiếu lớn nhất thuộc lĩnh vực Tài chính.

Tiếp nối thành công của quỹ VFMVN30 ETF, VFM cũng chuẩn bị đưa vào vận hành hai quỹ ETF mới về (Vietnam Diamond Index, là chỉ số bao gồm các cổ phiếu đã chạm giới hạn sở hữu nước ngoài; và VNFIN Select Index, cũng nhắm đến lĩnh vực Tài chính nhưng có độ bao phủ lớn hơn VNFIN Lead Index). Bên cạnh các ETF hướng tới một số lĩnh vực đặc thù như trên, nhiều ETF hướng tới thị trường chung cũng chuẩn bị đi vào hoạt động.

Trong khi đó, VinaCapital dự kiến sẽ ra mắt quỹ ETF đầu tiên dựa trên chỉ số VN100 Index, bao gồm 100 cổ phiếu vốn hóa lớn và vừa niêm yết trên sàn HOSE. Bảo Việt Fund cũng dự kiến sẽ ra mắt quỹ ETF đầu tiên sử dụng chỉ số VNSI Index (Chỉ số phát triển bền vững), bao gồm các công ty được lựa chọn từ chỉ số VN100 Index cân nhắc đến các yếu tố phát triển bền vững bao gồm kinh tế, xã hội và môi trường.

Một số nhà quản lý quỹ khác như SSIAM, Mirae Asset và Techcombank Securities cũng đang cân nhắc đưa ra sản phẩm ETF về chỉ số VN30 trong năm tới. Tất cả các ETF trên đều là ETF nội và thị trường sẽ trở nên sôi động hơn với sự có mặt của các quỹ này.

“Chúng tôi kỳ vọng dòng vốn sẽ đổ vào thị trường cùng với sự ra mắt của các quỹ ETF mới. Ở thời điểm hiện tại, cạnh tranh giữa các công ty quản lý quỹ không quá lớn bởi mỗi ETF hướng tới thị trường riêng. Chúng tôi cho rằng áp lực cạnh tranh sẽ gia tăng trong thời gian tới. Với tập khách hàng lớn từ Hàn Quốc, Mirae Asset có thể thu hút dòng vốn từ thị trường này và cạnh tranh với các quỹ đầu tư khác từ Hàn Quốc. SSIAM VNFIN LEAD, VFM Diamond ETF và VFM VNFIN Select ETF hướng tới các thị trường ngách có đặc trưng riêng biệt hơn. Các ETF tập trung vào thị trường chung như VN30 Index và VN100 Index sẽ gặp nhiều thách thức hơn để cạnh tranh thu hút nguồn vốn…”, Công ty chứng khoán SSI nhận định.

Tính tới thời điểm hiện tại, kết quả hoạt động của các ETF có nhiều điểm khác biệt. Một mặt, hầu hết các ETF đều có tăng trưởng thấp hơn chỉ số VN-Index do VN-Index có phương pháp tính toán tỷ trọng danh mục dựa trên vốn hóa toàn phần, không điều chỉnh tỷ lệ tự do chuyển nhượng (free-float) và không xét tới thanh khoản thực tế của cổ phiếu. Mặt khác, các ETF được thiết kế sát hơn với mục tiêu đầu tư thực tế.