Thu phí không dừng ở châu Âu có gì đặc biệt?

Kể từ đầu thập kỷ trước, thị trường thu phí đường bộ đã có rất ít sự phát triển về các cải tiến và công nghệ mới. Quy mô của các mạng lưới đường thu phí đang bị đình trệ, đặc biệt là ở các quốc gia có thu nhập cao, và độ dài của các mạng lưới cũng không có nhiều tăng trưởng. Nguyên nhân dẫn đến sự kém hiệu quả của thị trường thu phí đường bộ phần lớn nằm ở khung pháp lý cho các nhà khai thác đường bộ thu phí quốc gia.

Mặc dù có sẵn các công nghệ tiên tiến, nhưng các rào cản gia nhập thị trường và chi phí khá lớn là một trong những yếu tố, có nghĩa là hệ thống tiếp tục dựa vào các ứng dụng truyền thống. Các trạm thu phí truyền thống lại tốn kém chi phí xây dựng và chi phí nhân công từ nhân viên trạm thu phí, nhưng quan trọng hơn, chúng gây tắc nghẽn giao thông cho nhiều hệ thống đường cao tốc. Do đó, thay vì cải tạo các trạm thu phí cũ, nhiều chính phủ đã chọn xây dựng các giàn Thu phí không dừng thông minh để thu phí hiệu quả hơn, và giảm thiểu tắc nghẽn đường cao tốc cho người đi làm và du lịch.

ETC là viết tắt của cụm từ Electronic Toll Collection. Làn thu phí không dừng ETC là làn thu phí áp dụng công nghệ tự động nhận diện phương tiện di chuyển qua và trừ tiền vào tài khoản giao thông. Vì thế, chủ phương tiện khi đi qua làn ETC không cần dừng lại mà có thể đi một mạch.

Tại châu Âu, công nghệ thu phí không dừng tự động thực hiện các chức năng khác nhau tại các trạm thu phí bằng cách sử dụng các camera và cảm biến tinh vi. Nó dựa trên phân loại phương tiện tự động (AVC), nhận dạng phương tiện tự động (AVI) và hệ thống thực thi vi phạm (VES) để giảm chi phí thu phí tổng thể, và cung cấp dịch vụ cải tiến cho người dùng. Nó cũng làm tăng chất lượng dữ liệu và giảm tắc nghẽn giao thông và tiêu thụ nhiên liệu trên các trạm thu phí.

Hiện tại, việc tích hợp phân tích video, nhận dạng tần số vô tuyến (RFID), thông tin liên lạc tầm ngắn chuyên dụng (DSRC), hệ thống vệ tinh dẫn đường toàn cầu (GNSS) và hệ thống định vị toàn cầu (GPS) đang làm gia tăng việc áp dụng hình thức Thu phí không dừng ở châu Âu.

Các lĩnh vực vận tải và hậu cần được thiết lập tốt đang ảnh hưởng tích cực đến nhu cầu đối với hệ thống ETC trên đường bộ và đường cao tốc của châu Âu. Ngoài ra, Ủy ban châu Âu đang tài trợ cho các dự án khác nhau để cải thiện hệ thống giao thông thông minh trong khu vực. Ví dụ, Thí điểm về Hệ thống Tương tác cho Ứng dụng Tính phí (PISTA) là một dự án nghiên cứu nhằm triển khai và giám sát hệ thống Thu phí không dừng (ETC) có thể tương tác trên khắp châu Âu. 

Tuy nhiên, do dịch bệnh coronavirus (COVID-19) bùng phát và do chính phủ các nước áp đặt các đợt đóng cửa làm hoạt động giao thông vận tải trong khu vực đã giảm đáng kể. Điều này lại tác động tiêu cực đến sự tăng trưởng của thị trường Thu phí không dừng (ETC). Nhưng thị trường này sẽ tăng trưởng sau khi được bình thường hóa trở lại trong thời gian ngắn sắp tới.

Các giải pháp thu phí không dừng ở châu Âu

Ngày nay, có thể xác định sự tách biệt về địa lý đối với phạm vi công nghệ ETC trên toàn châu Âu. Một mặt, các nước Đông Âu nói chung đã áp dụng Hệ thống vệ tinh định vị toàn cầu (GNSS) để thu phí đối với Xe hạng nặng (HGV) và xác định thời gian thu phí đối với xe hạng nhẹ (LV). Mặt khác, các nước phương Tây đã áp dụng Giao tiếp Tầm ngắn Chuyên dụng (DSRC) cho cả HGV và LV.

Sự tương phản này có thể được giải thích bởi sự phát triển lịch sử của mạng lưới đường ô tô và lý do công nghệ. Các quốc gia như Ý và Pháp đã xây dựng phần lớn mạng lưới đường ô tô của họ trong nửa sau thế kỷ 20 thông qua các hàng rào trạm thu phí ở lối vào và lối ra của đường cao tốc để thu phí. Mặt khác, các quốc gia có mạng lưới đường ô tô dày đặc hoặc mở rộng đã áp dụng hệ thống ETC dựa trên vị trí vệ tinh để tiết kiệm chi phí cơ sở hạ tầng.

Điện thoại thông minh như một công nghệ thanh toán đầu vào tối ưu trong thu phí đường bộ

Số hóa đã cung cấp tất cả các trình điều khiển trong một công cụ cực kỳ mạnh mẽ: điện thoại thông minh. Trong thập kỷ trước, nó đã trở thành sự thay thế tốt nhất cho bản đồ đường bộ và một số nhà cung cấp dịch vụ thu phí cho rằng nó sẽ thay thế cả các thiết bị thu phí truyền thống trong tương lai. Mọi điện thoại thông minh đều tích hợp GPS, Bluetooth và kết nối di động dữ liệu, khiến nó trở thành Thiết bị di động hoàn hảo trên máy bay, vừa là công nghệ thanh toán.

Đã có một số đường cao tốc trên khắp châu Âu hỗ trợ thanh toán dựa trên điện thoại thông minh, ngay cả khi chúng chỉ dành riêng cho xe hạng nhẹ (LV). BroBizz, Blue Media và Satelise là một mẫu công nghệ các nhà cung cấp đang sử dụng để quét biển số xe và gửi hóa đơn cho tài xế đăng ký trước, cho phép khách hàng thanh toán thông qua ứng dụng điện thoại thông minh. Trong các trường hợp khác, các nhà khai thác đường bộ như Autopistas và Sanef đang thử nghiệm các giải pháp tính phí cho phép điện thoại thông minh kết nối với cột trạm thu phí bằng Bluetooth.