Tình yêu đặc biệt và hành trình chinh phục thế giới của "vua" Cà phê Sơn La

"Phải lòng" hương vị đặc biệt của cà phê Arabica Sơn La

Nhắc lại câu chuyện này, ông Đặng Văn Thịnh, Giám đốc Công ty TNHH Cà phê Sơn La vẫn không khỏi chạnh lòng. Hơn 30 năm gắn bó với cây cà phê Arabica Sơn La nhưng ông vẫn luôn đau đáu câu hỏi, phải làm thế nào để 90 triệu người dân Việt Nam biết đến loại cà phê đặc biệt này, để không còn ai phải tròn mắt ngạc nhiên khi nhắc đến “cà phê Sơn La”.

Ông Đặng Văn Thịnh sinh năm 1968 tại đất quan họ Bắc Ninh. Gia đình ông vốn có truyền thống rang xay cà phê hạt. Đó có lẽ cũng chính lý do khi ông lên Sơn La năm 1987, ông đã “phải lòng” ngay loại cà phê đặc biệt nơi đây.

“Từ nhỏ tôi đã được thử nhiều loại cà phê nhưng chưa bao giờ thấy một loại nào có hương vị đặc biệt như cà phê Arabica ở đây. Cũng chính vì quá mê mà tôi quyết định ở lại Sơn La để lập nghiệp”, ông Thịnh chia sẻ.

Giới thiệu về cà phê Sơn La, ông nói say sưa, từ ánh mắt, từ ngữ đều thể hiện tình yêu đặc biệt với cà phê và mảnh đất Sơn La.

Vị giám đốc này cho biết, cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, người Pháp đưa cà phê vào trồng tại Sơn La và một số tỉnh phía Bắc. Nơi đây trở thành khu vực sản xuất cà phê Arabica cung cấp nguyên liệu quan trọng cho ngành cà phê tại Pháp vào thời điểm đó.

Ở phía Bắc, khí hậu lạnh do chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc, cùng với lượng mưa lớn và mùa khô không rõ rệt. Đây cũng là những lợi thế giúp cho cà phê Arabica sinh trưởng và phát triển. Chính vì thế nơi đây cũng đã hình thành nên những vùng cà phê có hương vị rất tuyệt có thể kể đến như ở huyện Yên Bình, thuộc tỉnh Yên Bái.

“Còn vùng Tây Bắc, không thể nhắc đến tỉnh Sơn La. Sơn La với hệ thống núi non trùng điệp được bao quanh bởi các bồn địa, các cao nguyên”, ông Thịnh nói.

Cà phê Arabica Sơn La được trồng trên các sườn dốc dưới chân dãy núi thấp hoặc trên các đồi nông với độ cao từ 900m đến 1200m. Vùng trồng cà phê Sơn La có vị trí tương tụ vùng Minas Gerais của Brazil. Khí hậu Sơn La mưa nhiều, lạnh vì thể, cây cà phê Arabica ở đây sinh trưởng tốt cho chất lượng cao.

Sơn La là tỉnh trồng cà phê Arabica lớn thứ 2 của Việt Nam chỉ sau tỉnh Lâm Đồng, trong đó Sơn La được cho là nơi cung cấp sản lượng cà phê Arabica lớn nhất.

Ông Thịnh cho biết, Công ty Cà phê Sơn La được thành lập năm 1987 nhằm phát triển thương hiệu cà phê tại đây.  Khi đó, tỉnh chịu trách nhiệm hướng dẫn, đầu tư vốn, làm các dịch vụ kỹ thuật phục vụ trồng mới thâm canh cà phê, thu đổi sản phẩm. 

Những năm đó, tỉnh cũng đã ban hành những quy định, chính sách khuyến khích người dân trồng cây để xuất khẩu. Ví dụ, mỗi gia đình trồng 100 cây cà phê (300m2 - 400 m2) cho sản lượng 100 kg cà phê nhân sẽ đổi được 500kg gạo tương đương với sản lượng 1 ha lúa nương (800 kg thóc/ha).

Việc trồng và chế biến mặt hàng cà phê lúc đó chỉ mang tính tự phát, vì thế những nỗ lực đều không mang lại hiệu quả. Công ty Cà phê Sơn La được thành lập chỉ tồn tại được thời gian ngắn rồi bị giải thể. 

“Lúc đó, mỗi khi nhắc đến cây cà phê là mọi người đều sợ hãi. Cà phê lúc đó thực sự mang lại gánh nặng cho bà con”, ông Thịnh nói với giọng tiếc nuối.

3 năm phát cà phê miễn phí

Nhận thấy tiềm năng, đặc biệt vì quá yêu cà phê Sơn La nên ông Thịnh quyết tâm phải gây dựng lại thương hiệu này. 

Tự mày mò tìm hiểu cách trồng, cách rang xay, cách tiếp cận thị trường, đến năm 2014, ông Thịnh  thành lập Công ty TNHH Cà phê Sơn La.

Muốn phát triển, mở rộng thương hiệu điều quan trọng nhất  là phải làm sao để mọi người biết đến Sơn La cũng có cà phê. Để làm điều đó, ông đã dốc hết toàn bộ của cải, tiền bạc tiết kiệm được sản xuất cà phê rồi mang đi ...phát miễn phí.

“Tôi đã mang cà phê đi phát miễn phí ở rất nhiều nơi. Điều khiến tôi buồn nhất, đó là khi mang sản phẩm đến hội chợ, trong khi khách Tây biết đến sản phẩm của chúng tôi còn người Việt thì hầu hết đều tỏ ngạc nhiên khi được giới thiệu”, ông Thịnh chia sẻ.

Để có được sản phẩm tốt nhất, ông tuyển chọn từ nguyên liệu đầu vào. Công ty Cà phê Sơn La sẵn sàng mua hạt cà phê ở Sơn La với giá đắt gấp đôi so với hạt cà phê thông thường. 

Đến năm 2017, sản phẩm cà phê Sơn La đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00058 cho sản phẩm cà phê Sơn La với 3 loại sản phẩm cà phê là cà phê nhân, cà phê rang xay và cà phê bột.

Ông Thịnh kể lại, sau khi được cấp chỉ dẫn địa lý, ông tập trung xây dựng thương hiệu. Ông nỗ lực phổ biến cách trồng, nỗ lực tuyên truyền để bà con nơi đây hiểu giá trị thực của cây cà phê. 

“Chúng tôi luôn nói với bà con rằng, họ đang bán thứ cà phê rất giá trị bằng với giá của các loại cà phê bình thường khác.”, ông Thịnh nói.

Lúc đầu khi làm thương hiệu, ông Thịnh đã để tên trên bao bì  là “Cà phê Sơn La” nhưng đều bị bàn bè can ngăn. Bởi có chữ “Sơn La” sẽ khó bán, khó làm thương mại. 

Dù biết khó khăn, nhưng vì muốn nhiều người biết Sơn La là một vùng trồng cà phê nên ông Thịnh vẫn để nhãn hiệu này.

Cà phê rang xay của Công ty TNHH Cà phê Sơn La có hương vị rất riêng. Nó đặc biệt không chỉ do giống Arabica mà còn bởi bí quyết rang, điều chế khác biệt. 

Cảm nhận chung của tất cả các khách hàng khi thưởng thức cà phê Sơn La đều nói rằng, nó có hương thơm đặc trưng, vị chua thanh, đắng nhẹ lan tỏa, giữ lâu trong vị giác người uống chứ không có vị đắng gắt, uống không bị “say” như nhiều loại cà phê khác trên thị trường.

 “Cà phê ở đây khác với cà phê rang xay truyền thống khác. Nếu chỉ rang cho thơm lên rồi nghiền thì rất bình thường, giống như nhiều loại cà phê khác. Ở đây, tôi đã “độ” từ chiếc máy rang thông thường thành một chiếc máy có đặc điểm riêng. 

Đó thật sự là tài sản trí tuệ của riêng Công ty Cà phê Sơn La. Các đơn vị khác mua máy rang ở đây về, nếu có bị hỏng thì chắc chắn phải quay lại đây để sửa, bởi chắc chắn không ở đâu thay thế được”, ông Thịnh tự hào nói.

Hiện tại, cà phê Sơn La đã được xuất khẩu đến nhiều quốc gia trên thế giới như Nga, Mỹ, Nhật, EU và nhiều thị trường khác. 

Cây cà phê đang trở thành một cây công nghiệp đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế -xã hội của người dân Sơn La, danh tiếng của cà phê Sơn La đã từng bước có vị thế ở thị trường trong nước và xuất khẩu.