Trâu ơi ta bảo trâu này...

Ăn Tết vừa xong, người nông dân lại bắt đầu một năm đầu tắt mặt tối. Ngày nay máy nhiều hơn trâu nhưng cái vất vả của nhà nông thì vẫn không kém mấy ngày xưa. Đang tới một ngày cuộc sống và lao động nông thôn có bộ mặt mới, với những con người mới, trong tương lai không xa.

Khi mỗi chàng trai, mỗi cô gái nông thôn ra ruộng không với con trâu mà với máy cày máy cấy, mưa thuận gió hòa không chỉ trông mong vào ông Trời mà cả công trình thủy lợi cũng như hệ thống quản lý, dự báo thời tiết qua Internet. Nhưng hôm nay người nông dân vẫn phải trông mong nhiều vào ân huệ của Trời Đất.

Thiên nhiên nhiệt đới dữ dội trong mùa bão lụt nhưng lại rất khoan hòa với cư dân trồng lúa nước. VN trở thành nước xuất khẩu gạo đứng thứ hai, thứ ba toàn cầu cũng còn do ưu đãi một phần của thiên nhiên. Cái khéo của nông dân ta là biết lựa chiều thiên nhiên để cây, con cho năng suất ổn định và cao, để bớt sâu bệnh, bớt thiệt hại mùa màng do bão lụt, hạn hán. Tháng hai trồng đậu trồng khoai trồng cà…

Nhưng muốn trồng đậu trái mùa, người ta biết gieo hạt đỗ vào đúng ngọ mồng năm tháng năm vì sẽ không có sâu bệnh. Chậm hay sớm một ngày cũng hỏng! Đó là sự bí mật màu nhiệm của thiên nhiên mà người nông dân phải trả bằng bao nhiêu mồ hôi mất mát mới có được ít nhiều bài học tổng kết.

Nông dân thường không hỗn, không hãnh hỗ với Trời Đất dù đang sống trong thời đại máy móc và kỹ thuật dự báo phát triển cao. Những khẩu hiệu và chủ trương “tả khuynh” trong đối xử với thiên nhiên kiểu “giết chim sẻ” hay “sắp xếp lại giang sơn” bị phá sản nhỡn tiền trong quá khứ đã đưa lại cho nông dân bài học chung sống, cải tạo tự nhiên theo quy luật của khoa học mà chưa ai trên thế giới này dám nói mình đã nắm vững và đầy đủ. Thiên nhiên dù ở một nước đang phát triển như nước ta hay văn minh cao như Mỹ, Pháp luôn có bộ mặt và hành tung bí ẩn, bất trắc. Con người phải thường xuyên khám phá và học hỏi, nương theo, hơn là chống lại.

Mỹ tục ngày xuân hái lộc, trồng cây, đặc biệt mở hội Tịch điền và những lễ hội khác cầu cho mưa thuận gió hòa đã thật sự là nét văn hóa độc đáo và cảm động của cư dân trồng lúa nước như nước ta. Chưa ai dám chắc cầu nguyện hay tế lễ nhất định sẽ được Trời Đất chiếu cố. Nhưng những lễ hội khuyến nông cha ông để lại luôn nhắc nhở chúng ta bài học coi trọng sức mạnh của thiên nhiên và phải biết cách để tồn tại một cách khôn ngoan cùng sức mạnh nhiều khi mù lòa ấy.

Trâu ơi ta bảo trâu này… giản dị, hồn nhiên vậy thôi nhưng đó là cả một giá trị văn hóa lớn, độc đáo mà chúng ta cần gìn giữ…

Sông Thao