Biến hàu Vân Đồn giá rẻ thành sản phẩm siêu lợi

Năm 2007, hàu sữa Thái Bình Dương được đưa vào nuôi lần đầu tiên tại khu vực đảo Cống Tây, sau đó chuyển sang khu vịnh kín ở Cống Nứa (xã Bản Sen, huyện Vân Đồn). Đơn vị tiên phong nuôi thử nghiệm là Công ty TNHH Đầu tư phát triển sản xuất Hạ Long (Tập đoàn BIM). 

Là vật thể nuôi ngoại lai, nhưng hàu sữa Thái Bình Dương phù hợp và thích nghi tốt với môi trường nơi đây.

Những năm sau đó, chương trình này luôn được sự hỗ trợ của Dự án tiêu chuẩn chất lượng an toàn vùng nuôi và Chương trình giám sát chất lượng (Bộ NN&PTNT). Nhờ đó, việc nuôi hàu được thực hiện quy củ, khoa học theo tiêu chí vùng nuôi sạch, giá thể và quá trình nuôi tự nhiên... Đó là cơ sở để hàu sữa trở thành vật nuôi phổ biến, xóa đói giảm nghèo, làm nền tảng phát triển các sản phẩm gia tăng giá trị.

Từ vật nuôi mới mẻ, hàu sữa những năm qua con hàu sữa Thái Bình Dương đã trở thành vật nuôi chủ lực, thế mạnh của nuôi trồng thủy hải sản ở "vựa nuôi" Vân Đồn. Chỉ trong 7 tháng đầu năm 2020, diện tích nuôi trồng đạt 2.610ha (hàu chiếm trên 50%), sản lượng hàu đạt trên 11.000 tấn.

Tuy nhiên thời gian qua, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, giá hàu từ chỗ 10.000 đồng/kg, hiện đang tiếp tục giảm và dường như đã "chạm đáy", về mức thấp nhất trong nhiều năm qua. Theo tìm hiểu, hiện tại giá bán ra của người nuôi hàu ở Vân Đồn chỉ còn khoảng 6.000 đồng/kg.

Ông Lê Quang Ninh - Phó Trưởng phòng NN&PTNT huyện Vân Đồn cho biết, ảnh hưởng của dịch Covid-19 đã chỉ ra nhiều vấn đề. Vì thế, việc chế biến sâu, phát triển các sản phẩm gia tăng giá trị từ con hàu mở ra hướng đi mới, hiện được một số doanh nghiệp quan tâm, phát triển nhằm tận dụng lợi thế của nguồn giống, vùng nguyên liệu tốt.

Theo Nghị quyết phát triển kinh tế thủy sản đến năm 2020 định hướng 2030, Vân Đồn xác định kinh tế thủy sản là một trong những mũi nhọn. Trong đó, nuôi trồng, chế biến dạng hàng hóa, xuất khẩu là một thế mạnh. Chính vì thế, huyện Vân Đồn cũng có nhiều chính sách hỗ trợ, khuyến khích.

Một trong những đơn vị tiên phong trong chế biến, nâng giá trị gia tăng của hàu chính là Công ty TNHH Đầu tư phát triển sản xuất Hạ Long, nơi chủ động được nguồn nguyên liệu chất lượng. Với quy mô trên 300ha mặt nước, sản lượng trung bình 1.000 tấn hàu thương phẩm/năm, đơn vị đã đầu tư nhà máy, dây chuyền sản xuất các sản phẩm gia tăng từ hàu. 

Ngoài hàu nguyên liệu, đơn vị đã sản xuất những sản phẩm hàu tách vỏ, đóng túi đầu tiên. Với ưu thế gọn nhẹ, bảo quản được lâu, sản phẩm hàu đóng túi chủ yếu được xuất, bán ra tỉnh ngoài, vào các siêu thị lớn như BigC, Metro; A-one trên toàn quốc. Giá bán hàu tại siêu thị khoảng trên 180.000 đồng/kg.

Phát huy lợi thế nguồn nguyên liệu, đơn vị liên tục nghiên cứu đưa ra thị trường các sản phẩm nâng cao giá trị gia tăng từ hàu, với hơn 10 loại sản phẩm, chủ yếu là: Ruốc, chả, hàu kho niêu đất, hàu tẩm bột... Gần đây, đơn vị đã giới thiệu ra thị trường sản phẩm: Mắm hàu, hàu bột nguyên liệu...

Không chỉ tận dụng được nguồn nguyên liệu, các sản phẩm này có giá bán khá cao, khoảng 200.000 - 300.000 đồng/kg.

Theo đại diện công ty, để mở rộng diện tiêu thụ, nâng cao giá trị con hàu, thời gian tới, công ty dự định phát triển sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu thị trường Nhật Bản, đầu tư dây chuyền, công nghệ khoảng 50 tỷ đồng chế biến hàu đảm bảo giữ nguyên chất lượng con hàu sau khi đông đá. 

Nếu đáp ứng tốt yêu cầu của đối tác, nhiều sản phẩm khác cũng sẽ được đối tác chọn mua, đảm bảo tiêu thụ và đạt giá trị kinh tế cao cho người nuôi trồng.

Ngoài Công ty TNHH Đầu tư phát triển sản xuất Hạ Long, còn có Công ty TNHH Thương mại và Thủy sản Quảng Ninh (Vân Đồn) là đơn vị đưa ra thị trường nhiều sản phẩm có yếu tố công nghệ, đầu tư về máy móc. Các sản phẩm của đơn vị cũng được tinh chế kỹ hơn, tiêu biểu là: Ruốc hàu, nem hàu, bánh quy hương vị hàu, tinh chất hàu... 

Phần lớn trong số các sản phẩm này được thị trường đánh giá cao, được xếp hạng sản phẩm OCOP từ 3-5 sao. Không chỉ tiêu thụ trong tỉnh, các sản phẩm như ruốc hàu, nem hàu, bánh quy hương vị hàu, bánh phồng hàu... đã vươn xa ra thị trường ngoài tỉnh hoặc xuất khẩu.

Chia sẻ về dự định thời gian tới, bà Phạm Thị Thu Hiền - Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Thủy sản Quảng Ninh cho biết, doanh nghiệp đang nghiên cứu cập nhật dây chuyền máy móc, công nghệ của Nhật để từng bước hiện đại hóa chế biến hàu và các sản phẩm từ hải sản, đáp ứng nhu cầu xuất khẩu, tiệm cận với tiêu chuẩn của Nhật và các thị trường khó tính khác.

Ngoài các sản phẩm trên, cả hai doanh nghiệp này đều đang quan tâm sản xuất sản phẩm giá trị kinh tế và yêu cầu công nghệ cao là tinh chất hàu làm nguyên liệu cho ngành dược liệu. 

Đây là sản phẩm có giá trị kinh tế lớn, khoảng 3 - 3,5 triệu đồng/kg, sử dụng nguồn nguyên liệu lớn: 100kg hàu mới sản xuất ra 1kg tinh hàu. Tuy nhiên, việc này đòi hỏi có các đơn hàng thường xuyên hơn và đầu tư lớn về dây chuyền công nghệ. Hiện phần lớn sản phẩm này đều được hai doanh nghiệp đưa đi thuê gia công.