Vì sao Ukraine phản công chậm chạp có thể là một vấn đề chính trị lớn đối với TT Zelensky ở Mỹ?

Tổng thống Ukraine Zelensky. Ảnh IT

Chẳng hạn, một cuộc tấn công bị đình trệ và bế tắc trong mùa đông sẽ có những tác động cụ thể đối với Mỹ vì có thể làm dấy lên câu hỏi về sự ủng hộ của Mỹ đối với cuộc chiến sẽ như thế nào khi mùa bầu cử ở Mỹ bắt đầu.

Người Mỹ đang chuẩn bị cho một cuộc đối đầu giữa Tổng thống Joe Biden, người đã hồi sinh liên minh phương Tây và là người ủng hộ bên ngoài quan trọng nhất của Ukraine, và cựu Tổng thống Donald Trump, một người hoài nghi NATO, người ngưỡng mộ Putin và đã cam kết chấm dứt chiến tranh trong 24 giờ, có khả năng xảy ra theo điều kiện của Putin. Và ngay cả khi ông Trump không phải là ứng cử viên của GOP vào năm 2024, việc giảm bớt sự ủng hộ của công chúng đối với cuộc chiến có thể gây tổn hại cho Tổng thống Biden.

Vì vậy, các lý do chính trị cũng như chiến lược có áp lực rất lớn đối với cuộc phản công được chờ đợi từ lâu của Ukraine vào mùa hè này nhằm tạo ra những bước đột phá quan trọng trên chiến trường. Nhưng cho đến nay, cuộc phản công giống như một khẩu hiệu hơn là một cuộc tấn công chớp nhoáng, làm tăng khả năng chiến tranh có thể kéo dài ít nhất là vào năm tới. Nếu vậy, sự khao khát của người Mỹ đối với các gói viện trợ trị giá hàng tỷ đô la và khả năng chịu đựng thương vong khủng khiếp của Nga và Ukraine sẽ còn căng thẳng hơn.

 Các quan chức cấp cao của Mỹ và phương Tây đã nói về những đánh giá ngày càng "nghiêm túc" về khả năng chiếm lại lãnh thổ quan trọng của các lực lượng Ukraine. Một nhà ngoại giao cấp cao của phương Tây đã ảm đạm nói rằng mặc dù có cơ hội để Ukraine đạt được tiến bộ, nhưng điều đó "cực kỳ, rất khó xảy ra" để thay đổi cán cân của cuộc xung đột trong những tuần tới. Các quan chức cả trong và ngoài Ukraine giờ đây thừa nhận những bước tiến trong cuộc tấn công đang đến chậm hơn so với những gì họ mong đợi.

Trong khi các lực lượng của Nga đã bị hất bại trong cuộc tấn công vào Kiev giai đoạn đầu, thì cuộc chiến hiện đã bước vào một giai đoạn khó khăn hơn đối với Ukraine vì người Nga đã có thời gian để chuẩn bị chiến hào và các bãi mìn phòng thủ kiên cố.

TT Zelensky thừa nhận "Ukraine mệt mỏi nhưng người Nga sợ hãi"

Trong một dấu hiệu cho thấy tầm quan trọng của nhận thức bên ngoài về cuộc chiến Ukraine, Tổng thống Zelensky rất nhạy cảm với bất kỳ quan điểm nào cho rằng cuộc phản công là một sự thất vọng, mặc dù đặc biệt nhấn mạnh rằng ông cần nhiều vũ khí phương Tây cao cấp hơn.

"Phản công rất khó, có thể đang diễn ra chậm hơn so với cách mà một số người có thể muốn hoặc có thể nhìn thấy", ông Zelensky nói trong một cuộc họp với các cơ quan truyền thông Mỹ Latinh, video được phát hành vào thứ Ba 8/8. Nhưng ông cũng kêu gọi sự kiên nhẫn giữa các đồng minh, ông thề rằng lực lượng của mình sẽ chiến thắng những người Nga đang mất tinh thần: "Có sự mệt mỏi trong mắt chúng tôi, nhưng có sự sợ hãi trong mắt họ. Và đây là hai điều rất khác nhau", ông Zelensky nhấn mạnh.

Vẫn còn quá sớm để nói rằng cuộc tấn công của Ukraine sắp hết thời gian mặc dù thời tiết mùa thu sắp đến có thể khiến các cuộc diễn tập lớn trở nên khó khăn hơn.

Chẳng hạn, Trung tướng quân đội đã nghỉ hưu Mark Hertling đã chỉ ra trên CNN rằng "nhiều nhà phân tích tin rằng Ukraine không thể ngăn chặn Nga khi bắt đầu cuộc chiến này," và đã bị lực lượng của Kiev chứng minh là sai. Ông cho biết Ukraine đang tiến hành một cuộc tấn công lớn trên một khu vực tương đương với khoảng cách giữa Washington và Boston và cần có thời gian.

Hertling nói: "Có rất nhiều bình luận gay gắt về những gì đang diễn ra hiện nay, nhưng những gì Ukraine đang làm là nhiệm vụ khó khăn nhất trong tất cả các nhiệm vụ và sẽ mất nhiều thời gian".

Tương lai nào cho Ukraine ở Mỹ?

Nhưng liệu phương Tây có đủ kiên nhẫn để cho Ukraine thời gian cần thiết? Việc thiếu những bước đột phá lớn chống lại Nga trong những tuần tới sẽ khiến các nhà hoạch định chính sách phương Tây có ít lựa chọn để xem xét bối cảnh chính trị rộng lớn hơn của cuộc chiến, ngay cả khi không có hồi kết.

Một hội nghị quốc tế cấp cao ở Ả Rập Xê Út đã được tổ chức vào cuối tuần qua để tìm kiếm các giải pháp hòa bình tiềm năng, song cho đến nay vẫn chưa có con đường rõ ràng nào dẫn đến một lệnh ngừng bắn. Ukraine không muốn nhượng bộ, vì họ tìm cách quay trở lại đường biên giới năm 1991 – một nguyện vọng đòi hỏi phải trục xuất các lực lượng Nga khỏi Crimea bị sáp nhập, điều có vẻ khó xảy ra ngay bây giờ. 

Sau khi thất bại trong nỗ lực xóa tên quốc gia Ukraine khỏi bản đồ một cách hiệu quả, vẫn chưa đạt được những thành quả cho phép ông Putin tuyên bố một phiên bản chiến thắng có thể mang tính sống còn để củng cố quyền lực của ông ở nước Nga. 

Cuối cùng, khả năng chịu đựng những tổn thất nặng nề trên chiến trường của cả Nga và Ukraine sẽ rất quan trọng trong việc quyết định tiếp tục cuộc chiến hay dừng lại khi mà cả hai nhận ra rằng chi phí để tiếp tục cao hơn nhiều so với những gì họ giành lại được.

Thời điểm khi kịch bản này xảy ra có thể liên quan nhiều đến sự hỗ trợ liên tục lâu dài hoặc mong manh của Mỹ, điều quan trọng không chỉ đối với việc trang bị vũ khí cho Ukraine mà còn để duy trì sự thống nhất của NATO và quyết tâm của châu Âu.

Dù có đắc cử nhiệm kỳ thứ hai hay không, di sản của ông Biden sẽ bị chi phối bởi vai trò của ông trong việc đối phó với cuộc chiến của Nga.

Biden đang nghiên cứu một dự luật tài trợ bổ sung mới có thể sẽ sẵn sàng để Quốc hội xem xét vào cuối năm nay. Biện pháp này sẽ là phép thử quan trọng nhất đối với sự sẵn sàng của đa số Hạ viện trong việc tiếp tục ném hàng tỷ đô la vào cuộc chiến, bất chấp sự hoài nghi sâu sắc của nhiều đảng viên Cộng hòa. Bất kỳ gợi ý nào cho rằng cuộc tấn công của Ukraine đã bị sa lầy sẽ làm sâu sắc thêm sự hoài nghi đó đối với cam kết kéo dài của Mỹ. 

Mặc dù chính sách đối ngoại hiếm khi là yếu tố quyết định trong các cuộc bầu cử tổng thống và cuộc chiến ở Ukraine không phải là vấn đề chi phối trong cuộc bầu cử sơ bộ của GOP, một số người ủng hộ đảng ở các bang bỏ phiếu sớm như Iowa và New Hampshire đã nêu vấn đề này và đặt câu hỏi về sự hào phóng của Mỹ sau nhiều tháng lạm phát cao, đã góp phần tạo nên cái nhìn ảm đạm dai dẳng về nền kinh tế Mỹ.

Một cuộc thăm dò mới của CNN/SSRS vào tuần trước đã phản ánh sự phức tạp chính trị ở Mỹ trong cuộc chiến, với 55% cử tri hiện cho rằng Quốc hội không nên cho phép tài trợ thêm để hỗ trợ Ukraine. Khoảng 51% nói rằng Mỹ đã làm đủ để giúp đỡ, trong khi 48% nói rằng họ nên làm nhiều hơn nữa. Ngay sau cuộc chiến của Nga vào tháng 2/2022, 62% cho rằng Mỹ nên làm nhiều hơn nữa để hỗ trợ Ukraine. Giống như hầu hết mọi thứ khác ở Mỹ, việc ủng hộ nỗ lực chiến tranh bị phân cực sâu sắc. Cuộc thăm dò của CNN cho thấy 71% đảng viên Đảng Cộng hòa nghĩ rằng Quốc hội không nên cho phép tài trợ mới trong khi 62% đảng viên Đảng Dân chủ cho rằng nên làm như vậy. Cuộc thăm dò cho thấy có thể tồn tại một điểm tốt là có đủ sự ủng hộ của Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ đối với nguồn tài trợ mới. 

Nhưng câu hỏi đặt ra là liệu Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy sẵn sàng hoặc có thể thông qua một dự luật viện trợ lớn trên cơ sở lưỡng đảng hay không. Các động lực chính trị trong Hạ viện thể hiện một nền tảng khá bấp bênh cho sự hỗ trợ quan trọng của Mỹ đối với Ukraine. Điều này nhấn mạnh lý do tại sao một cuộc tấn công bị đình trệ có thể gây ra một thảm họa chính trị cho ông Zelensky ở Mỹ cũng như một tổn thất chiến lược cho Ukraine ở quê nhà.

Nhà Trắng đang hạ thấp ý kiến cho rằng Ukraine đang mất đà và hiện tại có thừa thời gian. John Kirby, điều phối viên về truyền thông chiến lược của Hội đồng An ninh Quốc gia, nói với người dẫn chương trình Wolf Blitzer của CNN hôm thứ Ba rằng Ukraine đang đạt được một số tiến bộ và ám chỉ rằng một gói hỗ trợ mới, có khả năng bao gồm thiết bị quét mìn và bộ pháo HIMARS, có thể sẽ đến trong tuần này.

Tuy nhiên, do sự ủng hộ của công chúng Mỹ đối với cuộc chiến đang giảm sút, ông Biden có thể phải đối mặt với một nhiệm vụ phức tạp trong việc giải thích sự ủng hộ kéo dài của Mỹ dành cho Ukraine trong một mùa hè đẫm máu khác khi ông tái tranh cử vào năm tới. Quân đội Mỹ không tham chiến trực tiếp trong cuộc chiến ở Ukraine và tổng thống từ lâu đã phản đối sự tham gia của Mỹ vào các vấn đề ở nước ngoài. Ông Biden đã coi việc tránh một cuộc đụng độ trực tiếp của Mỹ với Nga là trọng tâm trong chiến lược của mình, nhưng Trump vẫn nhìn thấy sơ hở.

Bất chấp những tổn thương chính trị của mình, cựu tổng thống Trump đã lớn tiếng cảnh báo rằng lập trường của Biden đối với Ukraine có thể dẫn đến Thế chiến III và xung đột hạt nhân. Và ngay cả khi ông không phải là ứng cử viên của Đảng Cộng hòa, thì những người ủng hộ mạnh mẽ nhất của Ukraine trong  Đảng Cộng hòa – bao gồm cựu Thống đốc New Jersey Chris Christie, người đã đến thăm Kiev tuần trước, cựu Thống đốc Nam Carolina Nikki Haley và cựu Phó Tổng thống Mike Pence.

Vì vậy, khi các cử tri Mỹ quyết định tương lai của chính họ vào tháng 11 năm 2024, rất có thể họ cũng sẽ đóng một vai trò lớn trong việc định đoạt số phận của Ukraine.