Violinist Trịnh Minh Hiền và món quà bất ngờ dâng tặng ngày Quốc khánh

Trịnh Minh Hiền cùng tuổi tôi (sinh 1980) đã sáng tác ca khúc và thơ thuở 20. Hiền được giới âm nhạc đánh giá cao ở khả năng trình diễn vừa chuẩn mực hàn lâm vừa sáng tạo ngẫu hứng; còn công chúng của các sân khấu ca nhạc lẫn khán giả truyền hình luôn ấn tượng với tiếng đàn điệu nghệ, phong cách phóng khoáng, gợi cảm của Trịnh Minh Hiền khi đệm cho các ca sĩ thời danh, thể hiện tác phẩm nổi tiếng hay ca khúc mới. Người nghe không quên những đoạn solo biến tấu bất ngờ và đầy lửa đắm say từ một giai nhân tóc dài, vóc người nhỏ mà tiếng đàn vút bay riêng có.

Tôi được bạn mời nghe bản thu Tiến quân ca "nóng hổi" ngay buổi tối Hiền từ phòng thu về nhà. Trong căn phòng trên cao quận Tây Hồ, tôi như thấy dâng lên một hồ đầy âm thanh phức cảm lạ.

Lạ chứ, vì lần đầu tôi được nghe Quốc ca thể hiện bởi duy nhất tiếng vĩ cầm. Lần đầu tiên này, không chỉ của riêng Hiền, mà với đại chúng khán giả Việt Nam.

Không phải ngẫu nhiên, mà là nén đầy và bùng trổ giai âm tuyệt kỹ đúng vào tháng Tám. Sao là thời điểm khác, phải là tháng Tám mùa Thu, lịch sử lồng lịch sử, lịch sử nối âm thanh lịch sử. Tháng Tám mùa Thu 1945, tác phẩm này vang lên hào hùng, quật khởi. Ngày 13/8/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã duyệt sáng tác của nhạc sĩ Văn Cao trở thành Quốc ca nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.

77 năm qua, triệu triệu lần Quốc ca, Quốc thiều Việt Nam được cất lên, tấu lên khắp thế giới, qua các hình thức thể hiện khác nhau, dù hợp xướng, biển người hay chỉ hát thầm, nhẩm trong tâm tưởng thì mỗi lần giai điệu khởi là thắp lên cảm xúc thiêng liêng trong mỗi chúng ta.

Văn Cao (1923 - 1995), nhạc sĩ lớn của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam, hẳn sẽ cười với đôi mắt lấp lánh tin yêu lớp trẻ. Sự đặc biệt này, người nghệ sĩ lớn Văn Cao chắc không hình dung, tác phẩm của ông được một nghệ sĩ hậu bối, thế hệ 8X, phả sức sống mới. Lần đầu tiên Quốc ca được trình tấu solo bằng chuyển soạn sáng tạo. Lần đầu tiên, tiếng vĩ cầm vừa như chạm trời xanh khi vút trên tầng cao lại bay trên sóng hồ Tây. Hà Nội - Thăng Long, ngày - đêm chuyển vận qua thanh âm thời gian mở ra chiều kích đồng hiện Quá khứ - Hiện tại - Tương lai.

Đạo diễn Trịnh Minh Tuấn hợp tác với Trịnh Minh Hiền ở clip Quốc ca Việt Nam.

Mở đầu video 4 phút, Hiền tóc buông dài, đẹp như vốn thế, mặc áo dài thổ cẩm bước tới một không gian trong trẻo của thành phố tinh mơ. Tiếng radio phát bài Quốc ca gợi nhớ thời chiến tranh, bao cấp. Trên đỉnh của tòa nhà Truyền hình Quốc phòng tầng 18 phố Xã Đàn - địa danh giữ một góc hồn thiêng Thăng Long, Hiền nâng đàn lên. Máy chúc toàn cảnh thành phố. Cây vĩ tạo tiếng trống mở. Tiếng trống từ cội nguồn. Tiếng trống dân tộc cho vận hội mới. Intro sử dụng âm điệu dân gian.

Bối cảnh hồ Tây liên tưởng về quá khứ, những khoảnh khắc lịch sử dồn nén như đồng hiện.

Vào giai điệu chính "Đoàn quân Việt Nam đi". Câu "Súng ngoài xa chen khúc quân hành ca" dùng kĩ thuật Tremolo (kĩ thuật đánh 1 nốt với tốc độ nhanh nhiều lần diễn tả sự dồn dập). Không cần hòa thanh dày, nhạc cụ bề thế, nhưng hình ảnh một mình độc tấu trên sân khấu hay chiến trường đầy sự đối thoại chồng lớp thời gian. Quay lại hiện thực ở câu "Nước non Việt Nam ta... vững bền..." ánh sáng bình minh lên, cả Thủ đô khởi động ngày mới. Hai lần Quốc ca được thể hiện khác nhau, đều lôi cuốn. 

Ở lời 2, cảnh Hiền bên hồ Tây mênh mông. "Thắng gian lao cùng nhau lập chiến khu..." sử dụng cấu trúc Cadenza - nhịp số nhiều - phô trương kĩ thuật trang trí ngẫu hứng theo phong cách nhịp điệu tự do. Tãi ra nhiều nốt cho cả câu nhạc... Và câu kết chạy kĩ thuật hòa thanh để về nốt kết vuốt lên cao như sự bay lên của con Rồng.

Quảng bá clip ý nghĩa này, VOV3 đã lên sóng phát thanh ngày 27/8 chuyên mục 168h phát 10h sáng.

Chương trình "Chào buổi sáng" lúc 6h5 sáng 1/9/2022, phát sóng VTV1 đã điểm tin về clip Tiến quân ca với nội dung" Nghệ sĩ lan tỏa tinh thần yêu nước", với trích đoạn clip và phỏng vấn violinist Trịnh Minh Hiền và nhận xét của nhạc sĩ Bùi Minh Đạo. Trong dịp lễ thiêng liêng này của quốc gia, có lẽ Trịnh Minh Hiền là nghệ sĩ duy nhất đảm nhiệm toàn bộ việc chuyển soạn, biểu diễn, đầu tư sản xuất clip Tiến quân ca dâng lên Tổ quốc.

Đặc biệt, Truyền hình Quốc hội đã dành sóng cho clip đặc sắc vô đối này vào các khung giờ suốt ngày 2/9. Chương trình "Việt Nam ngày mới" phát 6 - 7h sáng có clip Tiến quân ca, phát lại lúc 10h45. Mục "Khách mời hôm nay" phỏng vấn Trịnh Minh Hiền vào lúc 20h phát trong chương trình Thời sự.

18h hôm nay 2/9, Đài Truyền hình Hà Nội phát clip này trong mục Điểm tin. Ngày 4/9, trên kênh H1 Đài này phát chương trình Chân dung nghệ sĩ giới thiệu Trịnh Minh Hiền.

Với bản tính cầu toàn, công phu đã thành đặc thù phong cách, Trịnh Minh Hiền cùng ê-kíp đi quay ngoại cảnh, hình ảnh mới, phản ánh cảnh sắc Hà Nội sát ngày Quốc khánh. Và như thế, clip vừa cập nhật thời sự, lại vừa nóng hổi cảm xúc, Hiền và đạo diễn Trịnh Minh Tuấn đã thực hiện clip trong khí thế căng đầy tươi mới. Sáng 31/8, từ 6h, Hiền trang điểm, áo dài thổ cẩm của NTK Hùng Việt, tinh khôi những cú archet thanh xuân tha thiết bên hồ Tây bồng bềnh... Một Lãng Bạc bình minh sương loang nhạc, với đôi rồng vươn mình gợi linh khí Thăng Long. Rồi nàng vĩ cầm lại ra đường Điện Biên Phủ, trước cổng Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam. Cột cờ lồng lộng bay cờ Tổ quốc. Phố rợp cờ đỏ sao vàng đón mừng Quốc khánh như reo cùng triệu người phấn chấn niềm tin.

Violinist Trịnh Minh Hiền tại đường Điện Biên Phủ và hồ Tây sáng 31/8. (Ảnh: Nguyễn Văn Đạt)

Ngắm Hiền say đắm vĩ cầm, từng giai âm nhiệt lượng thăng hoa bất ngờ, tôi chợt liên tưởng cựu binh Mỹ Mike Boehm, viên phi công quay lại Mỹ Lai (Quảng Ngãi) năm 1998, sau 30 năm xảy ra thảm sát tại đây, để chơi đàn tạ lỗi, an ủi linh hồn 504 nạn nhân vô tội và cả những người lính đã mất. Bộ phim tài liệu Tiếng vĩ cầm ở Mỹ Lai của đạo diễn, NSND Trần Văn Thuỷ gây tiếng vang lớn, đoạt giải Phim ngắn hay nhất LHPQT Châu Á - Thái Bình Dương lần thứ 43 (1999) tại Thái Lan.

Còn Hiền bạn tôi, với cây đàn cổ từ nước Pháp, đã và vẫn ngân rung những khuông nhạc bất tận. Một mình độc đáo, một mình hiếm biệt, một mình ôm vĩ cầm với khát vọng hiến dâng cho nghệ thuật, đã dành những ngày mùa Thu đẹp nhất 2022 để tỏ tình. Tỏ tình với Đất Nước mình, một cách chân thực, máu thịt và bền bỉ nhất!