Xuất siêu 9,3 tỷ USD, ngành nông nghiệp xác lập kỷ lục mới cho lúa gạo, sầu riêng

Trao đổi với Dân Việt, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Phùng Đức Tiến khẳng định, đó là kết quả của sự điều hành linh hoạt, sự vào cuộc của doanh nghiệp, người dân trong nỗ lực xây dựng các chuỗi liên kết.

Dù gặp khá nhiều khó khăn do biến động của thị trường thế giới, tác động của thiên tai nhưng đến nay ngành nông nghiệp vẫn đạt được những kết quả khả quan. Thứ trưởng đánh giá như thế nào về kết quả này?

Hết tháng 10 năm 2023, xuất khẩu nông lâm thủy sản đã đạt con số 43,08 tỷ USD, trong đó xuất siêu 9,3 tỷ USD, tăng 26,2% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, riêng tháng 10/2023, xuất khẩu nông, lâm, thủy sản ước đạt 4,81 tỷ USD, tăng 7,43% so với tháng 9/2023 và tăng 11,9% so với tháng 10/2022.

Đóng góp vào sự tăng trưởng xuất khẩu trong 10 năm năm 2023 có thể kể đến một số mặt hàng như nhóm hàng rau quả đạt 4,91 tỷ USD, tăng 78,9%; gạo đạt 3,97 tỷ USD, tăng 34,9%; hạt điều 2,92 tỷ USD, tăng 14,8%; sản phẩm chăn nuôi đạt 402 triệu USD, tăng 22%.

Tôi cho rằng, với những tín hiệu khả quan như hiện tại, ngành nông nghiệp hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu xuất khẩu nông lâm thủy sản 53 - 54 tỷ USD như nhiệm vụ Chính phủ giao từ đầu năm.

Một con số rất ấn tượng là xuất siêu của ngành nông nghiệp đạt 9,3 tỷ USD, tăng 26,2% so với cùng kỳ năm 2022. Thứ trưởng nhận định như thế nào về con số này?

- Việc xuất siêu tăng mạnh có ý nghĩa rất quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nói chung và ngành nông nghiệp nói riêng, giúp nền kinh tế có thêm ngoại tệ để nhập trang thiết bị về tiến hành công nghiệp hóa - hiện đại hóa.

Hiện nay, gói hỗ trợ 15.000 tỉ đồng cho ngành lâm nghiệp và thủy sản đã giải ngân được hơn 5.500 tỷ đồng (đến tháng 9). Điều này giúp các doanh nghiệp có thêm nguồn tài chính để dự trữ nguyên liệu, tăng cường chế biến và xúc tiến thương mại. Với tất cả các lĩnh vực, trong đó tập trung vào các thị trường đang có nhu cầu tăng cao như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc... thì từ nay đến cuối năm ngành nông nghiệp sẽ về đích xuất khẩu 53 - 54 tỷ USD.

Với kinh nghiệm từ các năm trước, Bộ NNPTNT sẽ chỉ đạo các đơn vị cùng các địa phương tập trung sản xuất để có nguyên liệu cho xuất khẩu những tháng cuối năm. Từ việc đạt mục tiêu xuất khẩu, chắc chắn xuất siêu sẽ tăng cao hơn.

Có thể thấy, sự linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành của Bộ NNPTNT đã giúp chúng ta tận dụng được nhiều lợi thế về mặt thị trường. Thứ trưởng đánh giá như thế nào về nhận định này?

- Hết 10 tháng năm 2023, sản lượng lúa gạo cả nước đạt khoảng 39,1 triệu tấn; trong lĩnh vực chăn nuôi, đàn lợn đạt khoảng 27 - 28 triệu con, đàn gia cầm trên 500 triệu con, đàn bò thịt cũng tăng. Như vậy, ngành chăn nuôi vẫn giữ vững mục tiêu tăng trưởng dù dịch bệnh vẫn có diễn biến phức tạp. Đối với ngành thủy sản, tổng sản lượng đến thời điểm này đạt 7,65 triệu tấn, trong đó khai thác 3,3 triệu tấn, nuôi trồng 4,1 triệu tấn, tốc độ tăng trưởng đạt 3%...

Những con số này cho thấy các mục tiêu, giải pháp đặt ra tại chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; chiến lược phát triển ngành lâm nghiệp, ngành chăn nuôi, thủy sản đã và đang được hiện thực hóa thông qua các đề án.

Các chiến lược đã được Chính phủ phê duyệt cho ngành nông nghiệp chính là nền tảng, khuôn khổ pháp lý để từ đó ngành và các địa phương triển khai các chương trình, đề án và đưa ra các giải pháp mang tính tổng thể để đạt được tốc độ tăng trưởng như vậy.

Bên cạnh đó, sự linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành của Bộ NNPTNT cũng mang lại kết quả tích cực. Tôi lấy ví dụ như việc triển khai vụ lúa thu đông, đông xuân ở Đồng bằng sông Cửu Long. Sau khi tổng kết 9 tháng năm 2023, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đạt bình quân 553 USD/tấn, cao hơn cả Thái Lan, Ấn Độ, Bộ NNPTNT đã chỉ đạo tăng diện tích lúa thu đông lên khoảng 50.000ha.

Tín hiệu thị trường rõ ràng như thế, cộng với việc kinh nghiệm sản xuất của nông dân rất dày dặn; chúng ta có bộ giống lúa năng suất, chất lượng cao, do vậy, việc tổ chức sản xuất vụ hè thu, thu đông, và cả vụ đông xuân 2023 – 2024 tới đây được triển khai quyết liệt. 

Và kết quả rất rõ, xuất khẩu gạo của Việt Nam lập kỷ lục, nông dân có vụ lúa thu đông giá cao nhất từ trước tới nay. Việt Nam cũng khẳng định được vị thế, uy tín trên bản đồ lương thực thế giới, đóng góp quan trọng vào đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu.

Xin Thứ trưởng cho biết kế hoạch của Bộ NNPTNT trong thời gian tới như thế nào để đạt được các mục tiêu đã đề ra?

- Về kế hoạch đẩy mạnh thị trường xuất khẩu trong thời gian tới, Bộ NNPTNT sẽ tiếp tục xử lý các vấn đề thị trường nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu nông sản, thủy sản, đặc biệt là thị trường Trung Quốc, Mỹ, EU...

Ví dụ, thị trường Trung Quốc 10 tháng đầu năm 2023 chiếm 22,8% thị phần xuất khẩu nông sản Việt, tăng 18,6% so với năm trước. Ngành nông nghiệp đã nỗ lực đàm phán để ký kết nghị định thư để xuất khẩu chính ngạch nhiều loại nông sản như sầu riêng, thanh long, chuối… Bộ NNPTNT đang tiếp tục đàm phán để ký kết nghị định thư với dược liệu, trái cây đông lạnh, dừa và dưa hấu. Nếu giải quyết được đồng bộ các vấn đề trong xuất khẩu các mặt hàng này, tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu với Trung Quốc còn lớn hơn rất nhiều.

Dù xuất khẩu nông lâm thủy sản chúng ta đứng thứ 15 trên thế giới nhưng có những ngành hàng chúng ta đứng tốp đầu như thủy sản. Để xuất siêu tăng cao thì năng suất, chất lượng rất quan trọng. Ngành nông nghiệp sẽ tiếp tục rà soát toàn diện về giống, quy trình canh tác, quy trình chăn nuôi, giảm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, dừng thuốc thú y. Cùng với đó sẽ tiếp tục triển khai truy xuất nguồn gốc, mã vùng trồng, mã cơ sở đóng gói, áp dụng các giải pháp kỹ thuật để nâng cao sức cạnh tranh.

Xin cảm ơn Thứ trưởng!