13 mộ liệt sĩ hóa "mộ gió" ở Bắc Kạn: Chỉ thấy hiện vật khi khai quật lại

Sáng 28/5, cơ quan chức năng tỉnh Bắc Kạn tiến hành khai quật tìm hài cốt các liệt sĩ thuộc đơn vị Thanh niên xung phong C933, hy sinh đêm 9/8/1968 do vỡ đập thủy lợi hồ Tân Minh, chôn cất tại đồi Nà Cóc (xã Thanh Vận, huyện Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn). Việc thực hiện khai quật do Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Bắc Kạn chủ trì.

Ông Hà Văn Năm (trú tại tổ Khuổi Dủm, phường Huyện Tụng, TP.Bắc Kạn), thân nhân liệt sĩ Hà Thị Sằm cho biết, khi mộ thân nhân gia đình tôi được chôn cất ở đồi Nà Coóc, thôn Quan Làng (Thanh Vận, Chợ Mới), gia đình tôi vẫn thường xuyên hương khói.

"Từ năm 1970, gia đình tôi đi bộ đội hết nên không hương khói được. Đến năm 1990, gia đình tìm thì không thấy nữa, sau này thấy ở nghĩa trang Phủ Thông, huyện Bạch Thông. Khi đó, huyện Bạch Thông bảo để xét nghiệm ADN, mỗi gia đình phải bỏ ra 50 triệu đồng, chúng tôi không có tiền nên chưa xét nghiệm được", ông Năm cho hay.

"Năm 2018, chúng tôi đề nghị xét nghiệm ADN và làm đơn gửi xuống Bộ Quốc phòng. Khi tiến hành khai quật tại nghĩa trang Phủ Thông thì phát hiện các mộ chỉ có đất đá bên trong", ông Năm cho biết thêm.

Chị Địch Thị Loan, thân nhân liệt sĩ Địch Xuân Dong khẳng định: "Lần khai quật tại nghĩa trang Phủ Thông để lấy mẫu xét nghiệm ADN, chúng tôi không hề được mời. Hôm qua (ngày 27/5 - PV), nhận được giấy mời đến điểm khai quật tại Nà Coóc (nơi chôn cất đầu tiên - PV), tôi không ngủ được, sáng sớm đã có mặt ở Nà Coóc này rồi. Tôi hy vọng lần khai quật này sẽ tìm được hài cốt của cha tôi", bà Loan nói.

Theo ông Tống Văn Minh, người trực tiếp vẽ sơ đồ khu chôn cất các liệt sĩ tại Nà Coóc, một hộ gia đình thời điểm đó đã xin thi thể thân nhân mang về chôn cất tại địa phương. Nà Coóc còn 12 ngôi, sau đó một số gia đình bốc tiếp mang đi nên chỉ còn lại 9 ngôi mộ.

Đến 8h sáng 28/5, quá trình khai quật, cơ quan chức năng đã phát hiện được một số hiện vật như bút, bát, dây chuyền... Tuy nhiên, đến 10h cùng ngày, cơ quan chức năng tỉnh Bắc Kạn vẫn không tìm thấy hài cốt các liệt sĩ được chôn cất tại đây.

Ông Lã Văn Hào, Phó Chính ủy Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Bắc Kạn cho biết: "Chúng tôi đã thực hiện hết khả năng của mình. Một số mộ phát hiện các hiện vật như nilon, bát, cúc áo, lược... nhưng không phát hiện được hài cốt khi khai quật. Đến thời điểm này, đoàn công tác thực hiện việc khai quật đã kết thúc. Sau này, nếu có thông tin mới, UBND tỉnh, các cơ quan chức năng sẽ tiếp tục xác minh. Hôm nay, khai quật có sự chứng kiến của các thân nhân liệt sĩ, người nhà các liệt sĩ cũng cảm ơn và ghi nhận tinh thần trách nhiệm của các cơ quan chức năng tỉnh và đoàn công tác".

Hiện cơ quan chức năng đã kết thúc việc khai quật và san lấp, trả lại mặt bằng.

Trước đó, Dân Việt có loạt bài về 13 ngôi mộ liệt sĩ bỗng hóa thành “mộ gió” sau 3 lần quy tập ở Bắc Kạn.

Về lịch sử, 13 liệt sĩ này thuộc đơn vị Thanh niên xung phong C933, hy sinh đêm 9/8/1968 do vỡ đập thủy lợi hồ Tân Minh. 13 liệt sĩ được chôn cất tại đồi Nà Coóc, thôn Quan Làng, xã Thanh Vận (Chợ Mới), sau được quy tập vào nghĩa trang Phủ Thông cũ (vào khoảng trước những năm 1980).

Năm 1990, khi nghĩa trang được nâng cấp, các mộ tại đây được quy tập sang nghĩa trang liệt sĩ mới. Trên sơ đồ nghĩa trang Phủ Thông mới được tỉnh Bắc Thái lập có ghi khu mộ của 13 liệt sĩ hy sinh tại hồ Tân Minh, sơ đồ này hiện đang lưu giữ tại Phòng LĐTBXH huyện Bạch Thông...

Ông Tống Văn Minh, nguyên Bí thư Đoàn thanh niên xã Thanh Vận, Phó Chỉ huy công trường thi công công trình thủy lợi hồ Tân Minh - người đã trực tiếp khâm liệm các liệt sĩ tại đồi Nà Coóc khẳng định, tất cả 13 liệt sĩ khi hy sinh do vỡ đập thủy lợi đều được tìm thấy xác. Có một liệt sĩ được gia đình xin mang thi thể về khâm liệm tại địa phương.

"Tôi đã vẽ lại sơ đồ ngay khi khâm liệm. Tôi thật sự bất ngờ, chỉ sau vài lần quy tập, những ngôi mộ này chỉ có đất và đá cục bên trong", ông Minh cho biết.

Sự việc 13 ngôi mộ liệt sĩ hóa “mộ gió” ở Bắc Kạn không chỉ khiến thân nhân các liệt sĩ ngỡ ngàng mà còn gây xôn xao dư luận. Trước sự bất thường đó, tỉnh Bắc Kạn đã vào cuộc nhằm làm sáng tỏ sự việc và nỗ lực tìm lại hài cốt các liệt sĩ đã hy sinh vào đêm 9/8/1968 tại hồ Tân Minh, xã Thanh Vận (huyện Chợ Mới, Bắc Kạn).