Bạc Liêu ứng dụng máy sạ lúa theo khóm, ruộng đẹp như tranh

Ứng dụng máy sạ lúa theo khóm, ai cũng làm được, lúa lên đẹp như tranh

Trong sản xuất lúa, khâu gieo cấy là một trong những khâu tốn nhiều công lao động và nặng nhọc nhất. Đây cũng là khâu quan trọng quyết định sự phát triển và năng suất của cây lúa, vì thế ngành nông nghiệp Bạc Liêu đã xây dựng nhiều mô hình cơ giới hoá nhằm giảm công lao động, giảm chi phí, giúp nông dân làm ruộng đỡ vất vả cũng như tăng thu nhập. 

Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn trong việc đưa cơ giới hóa vào khâu gieo sạ như chi phí máy móc cao, tập quán sạ dày còn ăn sâu trong nhận thức của người dân, tuy nhiên với những nỗ lực của cả ngành nông nghiệp từ Trung ương đến địa phương, Bạc Liêu đã từng bước đưa biện pháp cấy, gieo sạ theo khóm (hay còn gọi là sạ cụm) vào sản xuất. Sự thành công của các mô hình dần góp phần thay đổi tư duy cũng như tập quán canh tác của bà con nông dân.

Trong đó, phải kể tới các dự án nổi bật như “Xây dựng mô hình cánh đồng lớn thâm canh và áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất lúa” giai đoạn 2017 – 2019; dự án “Xây dựng mô hình ứng dụng máy sạ khóm trong sản xuất lúa tại tỉnh Bạc Liêu” giai đoạn 2020 – 2022, do Trung tâm Khuyến nông Bạc Liêu chủ trì. 

Dự án này đã thu được kết quả nổi bật là giảm giống, tăng năng suất, tăng hiệu quả kinh tế cho người trồng lúa do máy sạ khóm mang lại.

Theo Trung tâm Khuyến nông Bạc Liêu, máy sạ lúa theo khóm được cải tiến từ máy cấy nên có hoạt động tương tự như máy cấy, tạo ra ruộng lúa sạ theo hàng, theo khóm như ruộng lúa cấy. Máy sạ lúa theo khóm hoàn toàn đáp ứng được các yêu cầu cơ bản, nhằm đưa vào phục vụ cơ giới hóa sản xuất lúa vùng ĐBSCL. 

Máy có năng suất làm việc cao, kỹ thuật vận hành đơn giản, nhất là mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người trồng lúa. Cụ thể, ruộng lúa sạ theo khóm như ruộng lúa cấy, nhưng về mặt hiệu quả kinh tế thì ruộng lúa sạ theo khóm vượt trội hơn hẳn ruộng lúa cấy. Do máy bỏ qua được công đoạn gieo mạ khá phức tạp, giảm được chi phí gieo cấy quá cao. 

Bên cạnh đó, ruộng lúa sạ theo khóm phát huy được hiệu ứng hàng biên giúp ruộng lúa sinh trưởng và phát triển tốt, cho năng suất cao.

Ví dụ tại dự án "Xây dựng mô hình ứng dụng máy sạ theo khóm trong sản xuất lúa tại tỉnh Bạc Liêu" năm 2020, triển khai tại HTX Dịch vụ Kỹ thuật Nông nghiệp Hòa Bình, ấp 38, xã Minh Diệu, huyện Hòa Bình thu hút 50 hộ tham gia, quy mô 50ha.

Lúa cấy trong mô hình là giống lúa Đài Thơm 8 sinh trưởng và phát triển tốt, cứng cây và không bị đỗ ngã so với ruộng đối ứng vì được sạ với mật độ thưa, có xuất hiện bệnh nhưng ít hơn và mật độ thấp hơn so với ngoài mô hình. Năng suất lúa đạt 6,6 – 7 tấn/ha, cao hơn 486 kg/ha so với phương pháp sạ thông thường (sạ lan). 

Tổng lợi nhuận đạt 25.239.000 đồng, tăng thêm 5.088.000 đồng/ha so với ngoài mô hình.

"Cách mạng" thay đổi phương thức canh tác, giảm lượng lúa giống

Qua 3 năm triển khai dự án, Trung tâm Khuyến nông Bạc Liêu có những đánh giá về máy sạ lúa theo khóm với các ưu điểm nổi bật. 

Về năng suất làm việc: Máy sạ lúa theo khóm có năng suất làm việc khá cao. Trong điều kiện bình thường có thể đạt 4 - 5 ha/ngày, gấp đôi năng suất làm việc của các dòng máy cấy hiện nay. Giúp đẩy nhanh lịch thời vụ xuống giống tập trung để né rầy - một yêu cầu của sản xuất lúa ở ĐBSCL.

Về quy trình hoạt động: Cách thức vận hành của máy sạ lúa theo khóm đơn giản, phù hợp với khả năng tiếp nhận của người nông dân, đặt biệt là khi đầu tư theo hình thức công đồng (Tổ hợp tác/Hợp tác xã). Để làm dịch vụ cho bà con nông dân thì sức lan tỏa của việc ứng dụng công nghệ mới vào lĩnh vực này sẽ nhanh hơn. 

Thay vì sử dụng cây mạ để cấy, việc sạ lúa theo khóm đơn giản hơn, phù hợp với khả năng tiếp nhận của nông dân và cũng đã bỏ qua được công đoạn làm mạ khá phức tạp của máy cấy.

Về lợi ích, hiệu quả kinh tế: Giúp người nông dân giảm lượng giống khá cao, từ 60 – 70% so với tập quán sạ dày hiện nay. Nếu như lượng giống bà con nông dân sử dụng hiện nay phổ biến là 120 – 150 kg/ha thì khi sử dụng máy sạ lúa theo khóm chỉ từ 40 – 60 kg/ha. 

Quan trọng hơn, từ chỗ giảm giống đã kéo theo giảm phân, giảm sử dụng thuốc BVTV, giảm ô nhiễm môi trường, tăng năng suất và chất lượng hạt lúa. Với năng suất bình quân đạt từ 6,5 – 7,5 tấn/ha đã tăng lợi nhuận đáng kể cho nông dân. 

Đặc biệt là giảm được tình trạng lúa đổ ngã khi gặp gió, mưa lớn vào giai đoạn trỗ - chín ở vụ hè thu hàng năm. Đây được xem là yếu tố quan trọng hàng đầu để nông dân quyết định ứng dụng máy sạ lúa theo khóm trên đồng ruộng của mình.

Việc ứng dụng máy sạ theo khóm không những giảm lượng giống gieo sạ chỉ còn 40 - 60 kg/ha, mà còn có thể kết nối với máy cày lớn hoặc máy xới nhỏ, tạo thành những "cỗ máy ghép" giúp nông dân tăng hiệu quả các loại máy móc hiện có. 

Năm 2022, Trung tâm Khuyến nông Bạc Liêu đã hỗ trợ 2 dàn sạ tại Tổ hợp tác sản xuất, bao tiêu sản phẩn Hữu Phước (xã Vĩnh Phú Tây, huyện Phước Long) và HTX Dịch vụ Nông nghiệp Giồng Bướm (xã Châu Thới, huyện Vĩnh Lợi). Với những “cỗ máy ghép” này, nông dân vừa có thể làm đất, vừa xuống giống theo hình thức sạ khóm tùy theo nhu cầu. Mặt khác vừa đáp ứng được việc giảm chi phí đầu tư, vừa tăng thời gian hoạt động của máy.

Trước đó, từ dự án triển khai năm 2020, Trung tâm Khuyến nông Bạc Liêu đã hỗ trợ các hộ tham gia mô hình thành lập nhóm tổ chức quản lý, liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, tổ chức làm dịch vụ sạ lúa theo khóm cho các hộ dân trong HTX và mở rộng cho các hộ có nhu cầu ứng dụng máy sạ khóm. 

Năng suất hoạt động của máy 3 – 4 ha/ngày, với giá dịch vụ 1.700.000 đồng/ha. Sau khi trừ chi phí sản xuất (ngâm ủ giống, vận chuyển, thuê lái, nhiên liệu, khấu hao), lợi nhuận thu được 730.000 đồng/ha.