Bí ẩn lễ cúng rừng của người Mông ở khu bảo tồn thiên nhiên Nà Hẩu

Cứ vào ngày cuối cùng của tháng Giêng hằng năm, đồng bào dân tộc Mông ở xã Nà Hẩu lại tổ chức Lễ hội cúng rừng - nghi lễ truyền thống có ý nghĩa lớn nhất, quan trọng nhất trong năm đối với người dân nơi đây và còn được gọi là “Tết rừng”.

Tờ mờ sáng, ông Mùa A Vừ (bản Tát, xã Nà Hẩu, Văn Yên, Yên Bái) cùng thanh niên trong thôn đi bắt lợn về thịt chuẩn bị cho ngày “Tết rừng”. Ông Vừ cho biết, cứ đến ngày cuối cùng của tháng Giêng, bà con các thôn lại góp tiền mua lợn, mang ra bìa rừng mổ và chế biến sau khi cúng thần rừng. Mọi người trong thôn sẽ cùng nhau ăn ngay tại bìa rừng, hoặc trong rừng. “Năm nay kinh tế khá nên bản mổ con lợn to, con này hơn 1 tạ đấy”, ông Mùa A Vừ khoe với PV Dân Việt.

Clip Lễ hội cúng rừng của đồng bào người Mông giữa vườn Quốc gia Nà Hẩu.

Ông Mùa A Vừ: “Năm nay kinh tế khá nên bản mổ con lợn to, con này hơn 1 tạ đấy”. Ảnh: Hoàng Hữu

 Đàn ông vào bếp chế biến thức ăn ngay bìa rừng. Ảnh Hoàng Hữu

Gần đó chị em phụ nữ ngồi thêu thùa, trông con. Ảnh: Hoàng Hữu

Lễ hội cúng rừng của người Mông xã Nà Hẩu thể hiện nét sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng, tôn thờ các vị thần suối, thần núi, thần rừng, thần cây... Theo quan niệm của người Mông tại đây, thần rừng, thần cây, thần suối là những vị thần giúp con người xua đuổi thú dữ, cho gỗ làm nhà, cho nguồn nước uống. Bởi vậy, lễ hội cúng rừng nhằm cầu an lành cho con người, súc vật và cỏ cây.

Đồng thời, đây cũng là dịp nhắn nhủ mỗi người dân  nâng cao ý thức giữ gìn, bảo vệ và phát triển rừng, tạo nguồn sinh thủy phục vụ đời sống, sản xuất, cải tạo môi sinh...

Đoàn rước lễ từ UBND xã đi vào rừng. Ảnh: Hoàng Hữu

Lễ hội cúng rừng mở đầu bằng phần rước lễ vật từ UBND xã lên khu cửa rừng. Nghi thức diễn ra dưới gốc cây Táu Mật cổ thụ. Lễ vật để dâng cúng rừng gồm một cặp gà trống mái, một con lợn được 2 nam, 2 nữ khiêng, rượu, cơm xôi...

Lễ vật là con lợn được 2 nam, 2 nữ khiêng. Ảnh Hoàng Hữu

Đến giờ lành, thầy cúng kính cẩn dâng hương, lần lượt quay về 4 phía gõ mõ và khấn mời thần linh về chứng giám, hưởng lễ vật, phù hộ, ban lộc rừng cho người dân, cầu cho mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, mùa màng bội thu… Sau đó, thầy cúng cùng một số thanh niên trong xã thực hiện việc cắt tiết gà, tiết lợn, lông của gà được phết máu và dán lên gốc cây cổ thụ.

Thầy cúng Sùng A Sềnh làm lễ: “Các thần rừng về chứng giám, ăn tết rừng dân bản đã cúng vào cây, mong thần rừng phù hộ gió vào, gió qua đi không làm sập nhà, trời mưa đất không sập, mưa thuận gió hòa cho bà con làm ăn.” Ảnh: Hoàng Hữu

Đặc biệt, lễ hội cúng rừng còn được xem như một cuộc họp tổng kết của thôn bản về công tác bảo vệ rừng, có sự tham gia của tất cả các chủ hộ trong thôn, cán bộ lãnh đạo cấp ủy, chính quyền xã. Việc thực hiện hương ước, quy ước về bảo vệ rừng đầu nguồn góp phần quan trọng trong việc bảo vệ rừng nguyên sinh Nà Hẩu.

Người dân thụ lộc giữa đại ngàn rừng Táu Mật. Ảnh: Hoàng Hữu

Thầy cúng Sùng A Sềnh cho biết: "Tết rừng là truyền thống của người Mông chúng mình, để cầu mong thần rừng sẽ mang lại cuộc sống ấm no cho dân bản. Trong ba ngày tết rừng, cả bản bảo nhau không ai được lên chặt cây, săn bắt, đào măng, lấy củi từ rừng. Tết rừng cũng là dịp để nhân dân trong bản lên kế hoạch cho việc bảo vệ rừng cho cả năm nữa."

Con lợn sẽ được mổ ngay tại địa điểm tổ chức lễ cúng. Ảnh: Hoàng Hữu

Ông Vũ Xuân Bá, Chủ tịch UBND xã Nà Hẩu, huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái cho biết: Hằng năm xã cùng các thôn đều tổ chức lễ tết rừng. Thông qua hoạt động này, ý thức của người dân về bảo vệ rừng được nâng cao. Ngoài ra, Tết rừng cũng là dịp tuyên truyền, quảng bá các phong tục tập quán của đồng bào dân tộc Mông xã Nà Hẩu.

Tại lễ hội cúng rừng người dân còn tham gia các hoạt động thể thao truyền thống... Ảnh: Hoàng Hữu

Và các hoạt động giao lưu văn hóa văn nghệ. Ảnh:Hoàng Hữu

Lễ hội “Tết Rừng” của người Mông thuộc khu bảo tồn thiên nhiên Quốc gia Nà Hẩu, huyện Văn Yên (Yên Bái) là một trong những nghi lễ truyền thống tốt đẹp. Đây là nghi lễ truyền thống gắn con người với thiên nhiên, mang giá trị nhân văn sâu sắc, đồng thời nâng cao ý thức của người dân địa phương trong việc bảo vệ rừng, bảo vệ thiên nhiên.