Cá rô đồng

Những ngày cuối tháng 7 âm lịch, lúa ngoài đồng trổ bông điểm sắc vàng, ruộng xăm xắp nước, cá đồng có nguồn thức ăn dồi dào nên mập, đó là lúc cha tôi bắt đầu nghề đặt xà di.

Khi mùa hè đến cá rô đã thành "thanh niên" rồi với vảy vi màu mè và mập. Lúc này cũng vừa xong vụ mùa tháng ba, gặp buổi nông nhàn gần như đàn ông làng Mỹ Thạnh quê tôi hay lội sông câu cá như một thú vui và để cải thiện bữa ăn cho gia đình.

Tuổi thơ của tôi đã gắn với chiếc cần câu, con cá rô đồng cùng với đầm, ao, ruộng, mương, máng nơi có những đàn cá bơi lội tung tăng hút hồn con trẻ tự bao giờ tôi cũng không còn nhớ chính xác nữa.

Nhớ lần được anh Phú người làng Vân Trình mời về nhà ăn cá rô mùa mưa. Giữa bữa, đang xuýt xoa vì cay, vì ngon, anh Phú nói: “Cá rô thì phải là cá rô đồng mới nhứt xứ.

Cũng như nhiều nơi khác trong khu vực ĐBSCL nói chung, vùng Bán đảo Cà Mau nói riêng, thời tiết chia thành hai mùa mưa, nắng rất rõ ràng. Kết thúc cái nắng tháng Ba chói chang, ruộng đồng nứt nẻ, chẳng bao lâu là mùa mưa về. Những ngày đầu mùa mưa người ta còn gọi là mùa sa mưa...

Khi những cơn mưa dầm đến cũng là lúc vào mùa cá lòng tong sinh sôi, kéo thành bầy. Những cái ao quanh nhà trở thành nơi sinh sống của nhiều bầy cá lòng tong.

Mấy ông con cũng bắt chước sắm cần câu, đi thọc trứng kiến, kiếm mấy chỗ nước những (nước đứng, không ròng, không lớn, là thời điểm cá hay đớp mồi), gần cống bộng thả cần câu cá lòng tong.

Hồi nhỏ, tôi thường nghe bà nội hát ru anh, em chúng tôi: “Canh chua nấu cá rô đồng/Nửa đêm thức dậy nhớ chồng đi xa” mà không hiểu hết ý nghĩa câu ca dao này như thế nào. Chỉ biết rằng, canh chua nấu cá rô đồng thì không chê vào đâu được và muốn có cá rô nấu canh thì phải bắt ở ngoài đồng.

Một bận ghé làng trúng dịp mùa lúa chín, duyên nợ đưa đẩy ông cắt lúa ngay trên cánh đồng nhà ngoại. Bà mang ơ cơm với hai món cá rô chiên xù và cá rô nấu canh lá me ra cho ông mấy lần mà nên vợ nên chồng.

Đào mương, đào rãnh trong vườn, ngoài nhiệm vụ giữ nguồn nước ngọt tưới cho cây trồng trong mùa nắng, nông dân huyện Long Mỹ (Hậu Giang) còn nuôi cá đồng để tăng thu nhập ổn định ngay trong thời điểm hạn mặn gay gắt.