Chiến sự Nga - Ukraine và “tai ương” hiện tại của ngành ô tô toàn cầu

Cuộc chiến đang diễn ra của Nga ở Ukraine trước hết là một thảm kịch của con người và đã nhanh chóng phát triển thành một cuộc khủng hoảng nhân đạo. Nhưng rõ ràng là trong một chuỗi cung ứng ngày càng toàn cầu hóa và có tính kết nối với nhau, sự phân chia của cuộc xung đột này sẽ tác động sâu sắc đến việc định hình lại địa chính trị, nền kinh tế, thương mại và quỹ đạo của ngành công nghiệp ô tô trong nhiều năm tới nếu không muốn nói là nhiều thập kỷ tới.

Các chuỗi cung ứng linh kiện, vật liệu và năng lượng đã ở trong giai đoạn phục hồi mong manh sau sự gián đoạn từ đại dịch Covid-19 và tình trạng thiếu hụt chất bán dẫn sau đó. Nhưng giờ đây, cuộc khủng hoảng Ukraine đã làm cho những khó khăn đó càng trở nên nghiêm trọng hơn thế nữa. Nó đã ảnh hưởng đến tình trạng sản xuất xe hơi không chỉ ở Ukraine và ở Nga mà còn gây mất ổn định nguồn cung cấp linh kiện cho các nhà sản xuất ô tô khác ở Mỹ, châu Âu và cả Châu Á.

Mới đây, đại diện hãng xe Audi cảnh báo rằng, cuộc chiến ở Ukraine sẽ gây ra "sự can thiệp to lớn" đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, Hildegard Wortmann - người đứng đầu bộ phận tiếp thị và bán hàng của thương hiệu xe sang Đức cho biết hôm 17/3. Bình luận này được đưa ra khi các nhà sản xuất ô tô trên toàn cầu, bao gồm Audi và công ty mẹ Volkswagen đang chật vật cố gắng duy trì chuỗi cung ứng các bộ phận quan trọng như chip bán dẫn và wire harnesses đang bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến sự (Wire harnesses là bộ nối tập hợp các dây, thiết bị đầu cuối và đầu nối có tổ chức chạy xuyên suốt toàn bộ xe hơi, do đó nó đóng một vai trò quan trọng trong việc "kết nối" nhiều bộ phận khác nhau của xe).

Các nhà sản xuất ô tô quốc tế cũng đã cảnh báo rằng, cuộc xung đột này đang tạo ra sự bất ổn cực độ trong năm nay, liên quan đến việc sản xuất xe, bán hàng và cũng như tình hình dự báo tài chính của các hãng.

Hildegard Wortmann, người đứng đầu bộ phận tiếp thị và bán hàng của công ty xe hơi Audi cho biết trong cuộc họp bàn tròn truyền thông hôm 17/3 rằng: "Chúng tôi sẽ thấy sự can thiệp to lớn đối với tất cả các chuỗi cung ứng, không chỉ trong ngành kinh doanh chip, mà cả bất kỳ chuỗi cung ứng nào khác trên toàn thế giới từ cuộc chiến sự Nga - Ukraine. Hậu quả của điều này sẽ rất lớn đối với toàn bộ tình hình chế tạo, cung cấp xe của các hãng".

Trong khi Nga và Ukraine chiếm một lượng nhỏ sản xuất xe hơi trên toàn cầu, nhưng họ lại cung cấp nguyên liệu chính để sản xuất chip bán dẫn, là nguồn cung vốn đã bị thiếu hụt hơn một năm nay do sự gián đoạn do đại dịch Covid-19 gây ra. Ukraine cũng là một nhà cung cấp đáng chú ý về bộ nối dây ô tô (Wire harnesses) và các vật liệu khác phần lớn cho các nhà sản xuất ô tô châu Âu.

Audi cho biết, họ đang điều chỉnh hoạt động sản xuất tại một nhà máy sản xuất ở Hungary do các vấn đề về chuỗi cung ứng, tờ Reuters đưa tin. Các nhà sản xuất ô tô khác như Mercedes-Benz và BMW đã thông báo điều chỉnh hoặc cắt giảm sản lượng do chiến sự ngày càng khốc liệt, phức tạp mà chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Tuy nhiên, Wortmann từ chối dự đoán cuộc chiến sự Nga - Ukaine dự kiến sẽ ảnh hưởng như thế nào đến doanh số bán hàng của công ty anh vào năm 2022.

Trước đó vài ngày, một nhà dự báo ngành công nghiệp ô tô dự báo sẽ cắt giảm sản lượng toàn cầu hơn 5 triệu xe trong năm nay và năm tới, phần lớn là do tác động từ cuộc xâm lược Ukraine của Nga. Cụ thể, S&P Global Mobility, trước đây gọi là IHS Markit đã hạ dự báo sản lượng ô tô chế tạo trên toàn cầu năm 2022 và 2023, bằng cách cắt xuống 2,6 triệu chiếc mỗi năm trong cả hai năm, xuống còn 81,6 triệu chiếc cho năm 2022 và 88,5 triệu chiếc cho năm 2023, do cuộc chiến sự làm ảnh hưởng.

Mark Fulthorpe, giám đốc điều hành dự báo sản xuất toàn cầu của S&P Global Mobility cho biết: "Rủi ro cắt giảm thêm nữa là rất lớn. Trong trường hợp xấu nhất của ngành sản xuất ô tô toàn cầu, sản lượng sẽ bị cắt tới 4 triệu xe mỗi năm, nhiều hơn so với dự kiến mới nhất".

S&P Global Mobility cũng trích dẫn tác động mà cuộc chiến của Nga gây ra đối với giá năng lượng và nguyên liệu thô, tác động trực tiếp đến tình trạng thiếu chất bán dẫn ngày càng trầm trọng và làm gián đoạn nguồn cung cấp bộ phận Wire harnesses trên ô tô từ Ukraine. Theo S&P, khoảng 45% sản lượng Wire harnesses do Ukraine sản xuất thường được xuất khẩu sang Đức và Ba Lan.

Không những thế, các nhà sản xuất ô tô có thể gặp vấn đề về nguồn cung cấp khí neon được sử dụng để sản xuất chip từ Ukraine, cũng như palađi từ Nga, cùng vật liệu kim loại nhóm bạch kim- là thành phần cơ bản có trong bộ chuyển đổi xúc tác biến khí thải của động cơ xe thành khí thải ít độc hại hơn.

Trong khi đó, việc Trung Quốc bùng phát các ca bệnh Covid-19 cũng dẫn đến việc đóng cửa nhà máy ở các trung tâm sản xuất bao gồm Thâm Quyến và Trường Xuân. Toyota Motor Corp., Volkswagen Group và Tesla Inc. là một trong những công ty đã ngừng hoạt động các nhà máy trong tuần này.

Có thể sẽ có nhiều điều kiện thách thức hơn đối với các nhà sản xuất xe hơi và các bên liên quan của các nhà sản xuất xe trong chuỗi cung ứng. Việc ngừng hoạt động của nhà máy, kết hợp với gián đoạn chuỗi cung ứng, đóng cửa cảng và các tuyến đường vận chuyển bị hạn chế trên khắp châu Âu có thể sẽ trở thành "tiêu chuẩn đỏ" trong những tháng tới và hơn thế nữa. Điều đó kết hợp với việc giá năng lượng và hàng hóa tăng vọt bởi các lệnh trừng phạt kinh tế thương mại gây tắc nghẽn sẽ chỉ làm gia tăng sự biến động nhiều hơn nữa đối với các nhà quản lý chuỗi cung ứng.