Chợ tình Xuân Dương và bí ẩn điệu hát sli (kỳ 3): Hát Sli trở thành di sản quốc gia

"Cơ hội" của hát sli

Chợ tình Xuân Dương (xã Xuân Dương, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn) mỗi khi vào phiên, không chỉ có người Nùng trong địa bàn xã dự phần mà còn có người Nùng ở khắp nơi đổ về. Đêm chợ tình xuân thực sự trở thành ngày hội hát sli của đồng bào Nùng nơi đây.

Đã biết bao cặp đôi nên chồng, nên vợ, đã có biết bao thế hệ nối tiếp cất câu sli vào túi nải mang đến đêm chợ tình xuân chốn non cao này. Có điều chắc chắn, chợ tình Xuân Dương chính là "cơ hội", là nơi để những câu sli ngọt ngào tình tứ cất cánh, nở hoa.

Ông Lô Văn Lê - Phó Chủ tịch UBND xã Xuân Dương cho biết, chính chợ tình Xuân Dương đã góp phần giúp cho nghệ thuật hát sli của đồng bào Nùng nơi đây có thể bảo tồn và phát huy được tốt cho đến tận bây giờ.

"Ngoài không gian ngoài trời, hát giao lưu, hò hẹn dọc chợ đến khu vực tổ chức chợ tình, các soi, bãi thì nghệ thuật hát sli của người Nùng xã Xuân Dương còn được sân khấu hóa trong ngày chợ chính. Để duy trì, phát huy giá trị nghệ thuật hát sli trong cộng đồng cũng là việc không hề đơn giản, phải có sự chung tay, đồng lòng của người dân, sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương"- Phó Chủ tịch UBND xã Xuân Dương cho biết thêm.

Theo ông Lê, toàn xã có hơn 90% là người Nùng. Bình thường, người Nùng ở đây chủ yếu thực hành hát sli trong các ngày hội, lễ, tết, đặc biệt là tại chợ tình. Trên đồi, nương, các cặp cũng thi thoảng có hát sli.

"Nhu cầu hát sli của người dân ở đây còn rất cao, chưa kể bên Lạng Sơn (xã Thiện Long, Thiện Hòa, huyện Bình Gia cách Xuân Dương chỉ vài kilomet), cũng toàn người Nùng, về lối hát sli khá giống nhau, chỉ khi nghe kỹ mới có chút khác.

Chính sự giao lưu và phong trào hát sli, được bổ sung thêm từ các vùng lân cận của tỉnh Lạng Sơn đã giúp cho nghệ thuật hát sli của người Nùng ở xã Xuân Dương thêm phong phú. Và đây chính là môi trường tốt, là điều kiện, cơ hội để hát sli có thể phát huy được giá trị"- ông Lô Văn Lê nhận định.

Niềm vui vỡ òa

Sau nhiều nỗ lực bảo tồn, phát huy nghệ thuật hát sli của người Nùng tại xã Xuân Dương, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn, ngày 18/4/2021, chính quyền và người dân địa phương vỡ òa niềm vui khi tỉnh Bắc Kạn tổ chức lễ đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia "Hát Sli của người Nùng" xã Xuân Dương, huyện Na Rì và giao lưu nghệ thuật chào mừng Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam (19/4/2021).

Là người luôn đau đáu với loại hình nghệ thuật hát sli của người Nùng, ông Nông Văn Hồ (thôn Thôm Chản, xã Xuân Dương, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn) không khỏi tự hào khi nghệ thuật hát sli mà ông cả đời theo đuổi được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định số 830 đưa "Hát Sli của người Nùng, xã Xuân Dương, huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn" vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia

Ông Hồ bảo, vui vì hát sli xứng đáng được công nhận, vui vì hát sli của quê ông được nhiều người biết tới. Và quan trọng khi được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia thì việc quảng bá, phổ biến và truyền dạy nghệ thuật hát sli trong cộng đồng người Nùng ở xã Xuân Dương cũng sẽ được thuận lợi hơn nhiều.

Nghệ nhân Nông Văn Hồ khẳng định: "Nghệ thuật hát sli của người Nùng xã Xuân Dương được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, giúp chúng tôi có thêm động lực để tiếp tục duy duy trì loại hình nghệ thuật này".

Giống như phần lớn các nghệ nhân hát sli của xã Xuân Dương, anh Bế Đức Diễn (SN 1992, ở khu Chợ, xã Xuân Dương), chủ nhiệm CLB hát sli xã Xuân Dương cũng rất phấn khởi. Anh Diễn cho biết, từ khi hát sli được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, hoạt động của CLB sôi nổi hơn nhiều. Thành viên CLB hiện có hơn 40 người, và đã được mở rộng ra các thôn bản khác chứ không chỉ riêng khu Chợ và bản Thôm Chản như trước nữa.

"Chúng tôi tham mưu UBND xã tạo mọi điều kiện cho CLB hát sli phát triển hơn để xứng tầm với sự công nhận của Bộ Văn, Thể thao và Du lịch đối với nghệ thuật hát sli của người Nùng ở xã Xuân Dương" - Chủ nhiệm CLB hát sli xã Xuân Dương cho biết thêm. Tính đến thời điểm hiện nay, tỉnh Bắc Kạn đã có 17 loại hình văn hóa được công nhận là Di sản phi vật thể cấp quốc gia.