Chưa tác giả nào vượt qua được Lưu Quang Vũ

PV NTNN đã có cuộc trò chuyện với NSND Lê Tiến Thọ (ảnh) về liên hoan này.

Thưa ông, từ trước tới nay ở nước ta, chưa có một liên hoan sân khấu kịch nào chỉ dành riêng cho một tác giả. Vậy ý tưởng Liên hoan các tác phẩm sân khấu của Lưu Quang Vũ xuất phát từ đâu?

- Ngày 29.8 tới đây là dịp kỷ niệm 25 năm ngày mất của vợ chồng nhà viết kịch Lưu Quang Vũ và nhà thơ Xuân Quỳnh cùng con trai. Một phần tư thế kỷ đã trôi qua nhưng trong đời sống sân khấu, khoảng trống mà sự ra đi của ông để lại vẫn chưa thể lấp đầy.

Nhà thơ, nhà viết kịch Lưu Quang Vũ có vị trí rất riêng biệt trong thi ca và nhất là trong lĩnh vực sân khấu, với số lượng lớn, chất lượng cao các kịch bản mà ông là tác giả. Có một giai đoạn khá dài, các kịch bản của Lưu Quang Vũ đã chiếm lĩnh sân khấu cả nước, nhiều vở diễn được dàn dựng từ kịch bản của ông đã nhận Huy chương Vàng ở các kỳ hội diễn, liên hoan sân khấu toàn quốc và ở nước ngoài (Nga, Mỹ).

Tới năm 2013, vẫn có một số đơn vị sân khấu tiếp tục dàn dựng vở diễn mới từ kịch bản của Lưu Quang Vũ. Ông còn là tác giả sân khấu trẻ nhất được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh. Chính vì những lý do đó mà Hội Nghệ sĩ sân khấu quyết định tổ chức một liên hoan để tri ân những đóng góp của ông cho sự phát triển sân khấu Việt Nam đương đại. Liên hoan dự kiến sẽ được tổ chức trong vòng 1 tuần tại Hà Nội, lễ trao giải và bế mạc sẽ đúng vào ngày giỗ Tổ nghề sân khấu vào 12.8 âm lịch.

Cảnh trong vở “Lời thề thứ 9” do Nhà hát Tuổi Trẻ dàn dựng năm 2013.

Sân khấu kịch nước ta, ngoài Lưu Quang Vũ còn có những cây viết khác cũng có số lượng tác phẩm được dàn dựng khá nhiều, vậy đâu là lý do để Hội lựa chọn tác phẩm của ông để tổ chức liên hoan này?

- Đúng là ngoài tác giả Lưu Quang Vũ, các tác giả kịch bản khác cũng có nhiều tác phẩm được dàn dựng như Tất Đạt, Xuân Trình… nhưng chúng tôi lựa chọn kịch Lưu Quang Vũ vì tính thời đại trong các tác phẩm của ông. Tức là những vấn đề Lưu Quang Vũ đề cập trong tác phẩm không chỉ gắn với tính thời sự của đời sống xã hội thời điểm ấy mà còn có một đời sống lâu dài.

25 năm sau khi ông mất, chúng ta có một độ lùi thời gian cần thiết để nhìn nhận lại những đóng góp của Lưu Quang Vũ. Rõ ràng những vấn đề mà ông đặt ra trong các tác phẩm của mình, như nhân tính, lòng trung thực, tình người, các giá trị đạo đức… không bao giờ cũ.

Minh chứng là ở thời điểm này, nhiều nhà hát vẫn dựng lại các vở kịch của ông, vẫn khiến người xem hôm nay rung động và trăn trở với những vấn đề ông đặt ra. Về điều đó thì chưa một tác giả nào vượt qua được Lưu Quang Vũ cả về số lượng và chất lượng tác phẩm.

Đến thời điểm hiện nay đã có bao nhiêu nhà hát đăng ký tham dự liên hoan này rồi, thưa ông?

- Có khoảng hơn 10 nhà hát trên khắp cả nước đã gửi kế hoạch bằng văn bản đến chúng tôi để đăng ký tham dự sự kiện này.

Ví dụ Nhà hát Kịch Quân đội đăng ký dựng vở “Điều không thể mất”, Nhà hát Chèo Hà Nội đăng ký vở “Nàng Sita”, Nhà hát Kịch Việt Nam vở “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”, Nhà hát Tuồng Đào Tấn là vở “Ông vua hóa hổ”, Nhà hát ca kịch Huế cũng dựng vở “Điều không thể mất”, Nhà hát Tuổi Trẻ thì tham dự 2 vở, “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” của đoàn kịch hình thể do NSND Lan Hương dàn dựng và vở “Mùa hạ cuối cùng” do NSƯT Chí Trung đạo diễn…

Nhìn vào kịch mục liên hoan dựa trên đăng ký có thể thấy rất phong phú loại hình từ kịch nói, tuồng, chèo, cải lương, kịch hình thể… nói chung khán giả sẽ có nhiều lựa chọn cho mình.

Một yếu tố không thể thiếu để làm nên thành công của các liên hoan sân khấu là khán giả. Hội Nghệ sĩ sân khấu khi có ý định tổ chức liên hoan này có lo lắng nhiều về số lượng người xem không?

- Ở thời điểm này, sân khấu nói chung vẫn đang hết sức khó khăn, vì trong khi các loại hình nghệ thuật khác đang cố hết sức để chuyên nghiệp hơn, hiện đại hơn để bắt kịp với nhu cầu giải trí của khán giả thì sân khấu hầu như vẫn giậm chân tại chỗ.

Chúng ta không có một nhà hát nào hiện đại đúng nghĩa được xây, về mặt công nghệ cũng chưa hề được cải thiện, tất cả vẫn là bục bệ, phông màn, âm thanh, ánh sáng của mấy chục năm trước. Vì thế, nhiều khán giả đã rời xa sân khấu. Tổ chức liên hoan này, chúng tôi cũng hết sức mong đợi khán giả sẽ có phản ứng tích cực hơn.

Rất có thể nhiều khán giả trẻ đã từng nghe đến hiện tượng kịch Lưu Quang Vũ mà chưa có cơ hội được xem thì sẽ đến xem, những khán giả có tuổi đã từng yêu thích kịch Lưu Quang Vũ cũng đến xem để sống lại những kỷ niệm một thời. Tuy nhiên, chúng tôi vẫn chưa dám quyết định có bán vé xem các vở diễn không hay sẽ phát hành vé mời.

Xin cảm ơn ông!

Ngọc Anh (thực hiện)