Cơ quan điều tra hình sự Bộ Quốc phòng xử lý việc gây thất thoát hàng chục tỷ đồng trong vụ Việt Á

Cơ quan điều tra hình sự Bộ Quốc phòng đang xử lý việc gây thất thoát hàng chục tỷ đồng vụ Việt Á đối với hành vi sai phạm của Trịnh Thanh Hùng (nguyên Phó Vụ trưởng Vụ KH&CN các ngành kinh tế kỹ thuật, Bộ KH&CN) và Phan Quốc Việt (Chủ tịch HĐQT, TGĐ Công ty Việt Á) gây thất thoát 18,98 tỷ đồng tiền ngân sách chi cho nghiên cứu đề tài.

Thông đồng do có mối quan hệ quen biết

Về vụ án Việt Á, theo cáo trạng của Viện KSND Tối cao, đầu năm 2020, dịch Covid-19 bùng phát tại Vũ Hán, Trung Quốc và lây lan đến nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Trước tình hình đó, Chính phủ đã triển khai nhiều chủ trương, biện pháp để ứng phó trong đó có giao cho Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan chủ động, tích cực triển khai việc nghiên cứu, chế tạo sinh phẩm phục vụ công tác phòng, chống dịch.

Với mục đích để Công ty Việt Á được tham gia vào đề tài nghiên cứu, chế tạo test xét nghiệm do Bộ Khoa học và Công nghệ phê duyệt, Phan Quốc Việt, Chủ tịch, kiêm Tổng giám đốc Công ty Việt Á đã thông đồng với Trịnh Thanh Tùng khi đó là Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ các ngành kinh tế, kỹ thuật đề xuất, tác động với lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ ký các văn bản triển khai thực hiện đề tài, trong đó giao cho Học viện Quân y chủ trì, Công ty Việt Á phối hợp thực hiện các nhiệm vụ của đề tài với nguồn kinh phí 18,9 tỷ đồng từ ngân sách nhà nước.; ký thành lập hội đồng nghiệm thu đề tài (nghiệm thu giai đoạn 1, không có trong kế hoạch của đề tài) để Công ty Việt Á sử dụng kết quả nghiệm thu này làm và nộp hồ sơ xin cấp số đăng ký lưu hành test xét nghiệm không đúng quy định của pháp luật, vi phạm quyền sở hữu nhà nước đối với sản phẩm nghiên cứu của đề tài.

Sau đó, Phan Quốc Việt tiếp tục thông đồng với Trịnh Thanh Hùng tác động đến các cán bộ (nay đang là các bị can trong vụ án) có thẩm quyền tại Bộ Y tế, Văn phòng Chính phủ, nhờ những người này trực tiếp thực hiện hoặc can thiệp với cơ quan, người có thẩm quyền khác thực hiện việc thẩm định test xét nghiệm, cấp số đăng ký lưu hành không đúng chủ sở hữu, hiệp thương giá, công bố giá hiệp thương (nâng khống giá test xét nghiệm gấp nhiều lần so với giá trị thực), xử lý kết quả kiểm tra giá hiệp thương trái quy định của pháp luật tạo điều kiện cho Công ty Việt Á sản xuất, bán thương mại test xét nghiệm trên phạm vi cả nước.

Phan Quốc Việt và một số nhân viên cấp dưới đã trao đổi, thỏa thuận với một số cán bộ, nhân viên tại các cơ quan, đơn vị y tế địa phương thực hiện nhiều hành vi sai phạm trong mua bán test để phòng, chống dịch bệnh trên địa bàn, gây thiệt hại số tiền hơn 1.235 tỷ đồng của nhà nước, cơ quan, tổ chức khác, trong đó thiệt hại cho Nhà nước hơn 402 tỷ đồng.

Chi hàng triệu USD để cảm ơn

Do có mối quan hệ thân thiết từ trước với Phan Quốc Việt nên khi được ông Hồ Anh Sơn, khi đó là Phó Giám đốc Viện nghiên cứu Y dược học viện Quân sự, Học viện Quân y thông báo về việc Học viện Quân y có văn bản đề xuất Bộ Khoa học và Công nghệ giao nhiệm vụ triển khai phát triển test xét nghiệm thì Trịnh Thanh Hùng đã thông tin cho Phan Quốc Việt biết.

Phan Quốc Việt đã đặt vấn đề, thống nhất với Hùng về việc giúp công ty Việt Á được tham gia nghiên cứu với mục đích sử dụng kết quả đề tài để sản xuất, bán thương mại test xét nghiệm. Việt thỏa thuận về việc chia % doanh thu của công ty Việt Á từ việc tiêu thụ test xét nghiệm; trao đổi bàn bạc để giúp công ty Việt Á sử dụng bản nghiệm thu đề tài để lập hồ sơ gửi Bộ Y tế cấp số đăng ký lưu hành, sản xuất test xét nghiệm bán ra thị trường, giúp công ty Việt Á thu lợi bất chính đặc biệt lớn.

Vẫn theo cáo trạng, khi Công ty Việt Á sản xuất thương mại, bán 200.000 kit xét nghiệm cho Bộ Y tế, Phan Quốc Việt đã nâng khống cơ cấu đơn giá để thu lợi nhuận. Theo đó, giá thành sản xuất test xét nghiệm tối đa khoảng 143.000 đồng/test. Giá này đã bao gồm 5% lợi nhuận và tất cả chi phí.

Tuy nhiên, các bị can tại Bộ Y tế đã hiệp thương, xác định giá 470.000 đồng/test không có căn cứ. Khi Bộ Y tế kiểm tra giá hiệp thương, xác định Công ty Việt Á thay đổi nguyên vật liệu sản xuất so với hồ sơ đăng ký lưu hành, những bị can tại bộ này này không ra kết luận kiểm tra, không kiến nghị biện pháp xử lý, dẫn đến Công ty Việt Á tiếp tục sử dụng giá hiệp thương với Bộ Y tế (đã được Phan Quốc Việt nâng khống).

Để "cảm ơn", Tổng Giám đốc Công ty Việt Á đã đã đưa 3,45 triệu USD (tương đương gần 79 tỷ đồng) và 4 tỷ đồng cho một số bị can.

Cụ thể, đưa 200.000 USD cho Nguyễn Văn Trịnh (cựu cán bộ Văn phòng Chính phủ); đưa cảm ông Chu Ngọc Anh 200.000 USD; cảm ơn cựu Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Công Tạc 50.000 USD; đưa hối lộ cựu Phó Vụ trưởng Vụ KH&CN Trịnh Thanh Hùng 350.000 USD; đưa hối lộ Nguyễn Thanh Long (cựu Bộ trưởng Bộ Y tế) 2,25 triệu USD; đưa hối lộ Nguyễn Huỳnh (cựu Thư ký ông Nguyễn Thanh Long) 4 tỷ đồng; đưa hối lộ Nguyễn Minh Tuấn (cựu Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế, Bộ Y tế) 300.000 USD; đưa hối lộ Nguyễn Nam Liên (cựu Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính Bộ Y tế) 100.000 USD.

Theo cáo trạng, đối với hành vi sai phạm của Trịnh Thanh Hùng và Phan Quốc Việt gây thất thoát 18,98 tỷ đồng tiền ngân sách chi cho nghiên cứu đề tài đã được Cơ quan điều tra hình sự Bộ Quốc phòng điều tra, xử lý theo thẩm quyền nên không đề cập tới trong vụ án này.

Vào tháng 3/2023, Cơ quan điều tra hình sự Bộ Quốc phòng đã khởi tố bị can, bắt tạm giam ông Hồ Anh Sơn - khi đó là Phó giám đốc Viện Nghiên cứu y dược học quân sự; ông Nguyễn Văn Hiệu - khi đó Trưởng phòng trang bị, vật tư - thuộc Học viện Quân y để điều tra các sai phạm.