Công an lập lờ để né bồi thường oan

Chiều 22.2, ông Bùi Nguyên Tùng (ngụ 133/8 đường số 8, phường 11, quận Gò Vấp, TP.HCM) cho biết ông đã nhận được quyết định đình chỉ điều tra bị can đối với mình. Tuy nhiên, ông Tùng cho rằng quyết định đình chỉ điều tra này thể hiện cơ quan tố tụng cố tình lập lờ để né bồi thường oan đối với ông.

Ông Tùng nói ông không có tội nên phải được xin lỗi, bồi thường oan. Ảnh: PL

Bị bắt khi mang rượu ngoại trên đường

Ông Tùng là nhân vật mà Pháp luật TP.HCM đã phản ánh trong bài “Khó xử vì không chứng minh được tội phạm”. Tòa đã ba lần trả hồ sơ yêu cầu VKS làm rõ hành vi của ông Tùng có phải là sản xuất hàng giả là lương thực, thực phẩm hay không nhưng VKS không đáp ứng được...

Theo hồ sơ, ngày 4.3.2014, ông Tùng đang đi trên đường thì bị công an bắt và lập biên bản phạm tội quả tang với lý do “vận chuyển ba chai rượu ngoại mà không xuất trình được hóa đơn, chứng từ”. Đưa ông Tùng về khám nhà, công an thu thêm hai chai rượu ngoại khác và một số vật như vỏ, nắp chai rượu… Kết quả giám định cho thấy có chai có thành phần hóa học giống rượu thật, số còn lại thì thành phần hóa học không giống.

Sau đó, ông Tùng bị quy kết có hành vi sản xuất rượu giả với tang vật là năm chai rượu ngoại các loại. Ông bị khởi tố, truy tố về tội sản xuất hàng giả là lương thực, thực phẩm theo khoản 1 Điều 157 BLHS (khung hình phạt từ hai năm tù đến bảy năm tù).

Tháng 5.2015, sau hơn 14 tháng bị tạm giam, ông Tùng được cho tại ngoại. Suốt quá trình bị giam và khi được tại ngoại, ông liên tục khiếu nại kết luận điều tra và cáo trạng. Ông khẳng định mình không sản xuất rượu giả như cáo buộc của CQĐT...

Đình chỉ kiểu hàng hai

Quá trình nghiên cứu, tòa đã trả hồ sơ để làm rõ hành vi của ông Tùng có phải là sản xuất hàng giả là lương thực, thực phẩm hay không. VKSND quận Gò Vấp không làm rõ được nhưng vẫn chuyển hồ sơ truy tố sang tòa.

Tại phiên tòa duy nhất được mở vào ngày 30.3.2015, ông Tùng trình bày: “Người bán vừa giao rượu cho tôi tại ngã ba gần nhà trước đó 15 phút thì công an ập đến. Các chai rượu còn nguyên vết keo dính do mới lấy ra từ giỏ quà biếu. Nhà người ta được biếu tết dùng không hết nên rao trên mạng bán. Chúng tôi liên lạc bằng điện thoại, có tin nhắn qua lại thể hiện nội dung mua bán, giá tiền cũng như số sêri của từng chai. Trong máy điện thoại của tôi còn lưu số điện thoại nhà, điện thoại cơ quan và điện thoại di động của người bán. Khi bắt giữ tôi, công an đã thu giữ chiếc điện thoại này, vài cái vỏ chai, nắp chai”…

Căn cứ vào kết quả xét hỏi, tòa đã trả hồ sơ lần thứ hai để tiếp tục làm rõ hành vi của ông Tùng có phải là sản xuất hàng giả là thực phẩm hay không; làm rõ lời khai của một người làm chứng xem có phải người này chứng kiến bị cáo sản xuất rượu giả hay không, thu hồi chiếc điện thoại mà Tùng khai bị công an thu giữ nhưng trong hồ sơ lại không thể hiện có điện thoại.

Tuy nhiên, lần này VKSND quận Gò Vấp tiếp tục không đáp ứng được các yêu cầu. Tòa tiếp tục trả hồ sơ lần ba… Vụ án rơi vào im lặng, đến 28.1 vừa rồi thì CQĐT đình chỉ điều tra. Quyết định đình chỉ nêu rõ: “Sau khi tiến hành điều tra xác định: Hành vi của bị can Bùi Nguyên Tùng tự ý nửa chừng chấm dứt hành vi phạm tội, không đủ yếu tố cấu thành tội sản xuất hàng giả là lương thực, thực phẩm. Cơ sở pháp lý là Điều 19 BLHS, Điều 34 và Điều 164 Bộ luật TTHS”.

Vừa có tội vừa không là sao?

Lý do đình chỉ trên đây là một lý do lạ, hầu như chưa có trong tiền lệ tố tụng ở nước ta. Vì vậy, chúng tôi đã liên hệ với CQĐT Công an quận Gò Vấp để tìm hiểu rõ sự tình. Điều tra viên Nguyễn Văn Tâm, đại diện CQĐT Công an quận Gò Vấp cho biết không có sự nhầm lẫn nào, lý do đình chỉ ghi trong quyết định là đúng. “Chúng tôi chưa chứng minh được tội phạm của ông Tùng chứ oan thì không oan. Bắt quả tang khi đang mang theo ba chai rượu giả, khám xét nhà có vỏ chai, hộp chai, dung dịch… là dấu hiệu của việc sản xuất rượu giả” - ông Tâm nói.

Vậy có thể nào một người vừa nửa chừng chấm dứt việc phạm tội lại vừa được xác định không đủ yếu tố cấu thành tội phạm?

Theo luật sư Nguyễn Đức Chánh (Đoàn Luật sư TP.HCM), Điều 19 BLHS quy định người tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội phải là hành vi tự nguyện, việc chấm dứt phải xảy ra trong quá trình người đó đã bắt tay thực hiện ý định phạm tội nhưng chưa thực hiện được tội phạm đến cùng. Khi đó, người này được miễn trách nhiệm hình sự nhưng không được xin lỗi, bồi thường oan.

“Còn trong vụ án này, ông Tùng bị bắt và lập biên bản phạm tội quả tang với lý do vận chuyển ba chai rượu ngoại mà không xuất trình được hóa đơn, chứng từ. Sau khi bị khởi tố, điều tra và truy tố, ông Tùng không thừa nhận hành vi và tòa cũng trả hồ sơ để làm rõ hành vi của ông có phạm tội hay không. Nếu hết thời hạn điều tra mà không chứng minh được bị can đã thực hiện tội phạm hoặc xác định hành vi không cấu thành tội phạm thì CQĐT phải đình chỉ theo một trong hai lý do này. Tất nhiên khi đó cơ quan tố tụng phải xin lỗi, bồi thường oan. Đằng này cơ quan tố tụng lại lập lờ lý do đình chỉ là không thuyết phục, không đúng quy định pháp luật” - luật sư Chánh nói.

Đồng tình, luật sư Nguyễn Duy Bình (Đoàn Luật sư TP.HCM) bình luận: CQĐT đã tự mâu thuẫn với chính mình khi vừa nhận định “tự ý nửa chừng chấm dứt hành vi phạm tội” vừa nhận định “không đủ yếu tố cấu thành tội phạm”. Bởi tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội là đã thực hiện hành vi phạm tội, đã có tội nhưng được miễn trách nhiệm hình sự (và không được bồi thường oan), còn không đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì không có tội và người đó phải được bồi thường oan.