Đại điền sở hữu 20 ha đất nói "gặp khó khi tiếp cận chính sách mua máy móc của nhà nước"

Sáng nay, 4/4, tại TP Thái Bình, tỉnh Thái Bình, Tổ Điều hành Diễn đàn Kết nối nông sản 970 (Bộ NNPTNT) tổ chức Diễn đàn “Thúc đẩy mô hình sản xuất nông nghiệp đại điền”. Ngoài cơ quan quản lý nhà nước, nhà khoa học, doanh nghiệp, diễn đàn đã thu hút hơn 50 hộ đại điền tham dự.

Đánh thức tiềm năng của đất, không để đất hoang hóa

Phát biểu tại diễn đàn, bà Nguyễn Thị Nga, Phó Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Thái Bình cho biết, Thái Bình là tỉnh có thế mạnh về sản xuất nông nghiệp, trong đó lúa là nông sản trọng tâm với diện tích hàng năm đạt 155.000 ha, năng suất bình quân hằng năm đạt 13 tấn/ha. Tuy nhiên, hiệu quả sản xuất trong lĩnh vực trồng trọt còn thấp, quy mô nông hộ hẹp. 

“Bình quân mỗi hộ có 4 khẩu, tương đương 0,2 ha. Sản xuất lúa gạo tuy có lãi nhưng thu nhập từ lúa gạo không đảm bảo đời sống cho người nông dân”.

Khoảng thời gian từ 2014 đến 2016, tỉnh Thái Bình xuất hiện hiện tượng nông dân bỏ ruộng, không canh tác. Trong bối cảnh đó, một số nông dân đã hình thành tư tưởng phát triển quy mô lớn, mạnh dạn mượn lại ruộng của bà con để tiến hành canh tác. Vượt qua khó khăn bước đầu, một số mô hình đã đạt thành công nhất định, sau đó lan tỏa ra nhiều địa phương.

Từ năm 2015 đến 2020, chính sách hỗ trợ cơ giới hóa nông nghiệp của tỉnh Thái Bình đã tạo ra những chuyển biến lớn. Sở NNPTNT đã phối hợp với các cơ quan ban, ngành liên quan của tỉnh hỗ trợ máy gặt, máy cấy cho nhiều địa phương trong tỉnh. Các hộ tích tụ ruộng đất cũng nằm trong nhóm đối tượng được hỗ trợ. Đặc biệt, trong năm 2021, HĐND tỉnh Thái Bình đã ban hành Nghị quyết số 40 và Nghị quyết số 29 nhằm hỗ trợ liên kết tiêu thụ sản phẩm, cơ giới hóa và tích tụ ruộng đất giai đoạn 2021-2025.

“Vừa qua ngành nông nghiệp của tỉnh đã thẩm định một số dự án liên kết với mức hỗ trợ tối đa đạt 6,7 tỷ đồng/liên kết. Mặc dù chính sách mới được triển khai trong năm 2022 nhưng đã có một số doanh nghiệp tham gia, gợi mở cơ hội cho các hộ tích tự ruộng đất và doanh nghiệp cùng tham gia liên kết tiêu thụ sản phẩm”, bà Nga chia sẻ.

Ông Vương Đức Hằng, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Hưng cho biết, từ năm 2004, UBND huyện đã chỉ đạo các địa phương tập trung thực hiện dồn điền đổi thửa, qua đó khắc phục được một phần tình trạng thửa đất nhỏ lẻ, manh mún phân tán của hộ gia đình, cá nhân.

“Tuy nhiên, thực tế sản xuất hiện nay cho thấy mô hình mọi người, mọi nhà đều sản xuất nông nghiệp không còn phù hợp với xu hướng phát triển xã hội. Việc rút bớt lao động ra khỏi nông nghiệp - nông thôn, tạo điều kiện để tích tụ tập trung ruộng đất cho phát triển nền nông nghiệp hàng hóa là xu thế tất yếu”, ông Hằng nhận định.

Theo điều tra sơ bộ, trên địa bàn huyện Đông Hưng có khoảng 10% các hộ có ruộng không có nhu cầu sản xuất nông nghiệp. Các hộ này thường cho mượn ruộng không thu khoán, thậm chí còn đóng sản cho các hộ sản xuất.

20% hộ có nhu cầu cho thuê, mượn ruộng và 20% hộ nếu giá thuê ruộng hợp lý thì sẽ thỏa thuận cho thuê ruộng. Còn 50% các hộ vẫn có nhu cầu sản xuất để tạo lương thực, thực phẩm để phục vụ gia đình. Qua đó xuất hiện nhiều xã có hiện tượng ruộng bỏ hoang không tổ chức gieo cấy.

Nhằm khắc phục tình trạng bỏ ruộng hoang, huyện Đông Hưng khuyến khích các hộ dân đổi ruộng, thuê, mượn, tích tụ ruộng đất, nhất là các diện tích bị bỏ hoang để đưa cơ giới hóa và ứng dụng đồng bộ tiến bộ kỹ thuật vào phát triển sản xuất hàng hóa tập trung, quy mô lớn nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất/ha đất nông nghiệp.

Đến nay, trên địa bàn huyện đã có trên 500 hộ tích tụ ruộng đất sản xuất lúa với quy mô từ 1ha trở lên, đạt khoảng 1.200 ha. Trong đó, hộ tích tụ ruộng đất từ 5 ha trở lên là 67 hộ, hộ có diện tích tích tụ từ 20 ha/hộ có 1 hộ, hộ có diện tích từ 10 ha trở lên có 17 hộ.

“Đa số các tích tụ ruộng đất đã đầu tư, ứng dụng máy móc vào sản xuất như máy cấy, máy gặt, máy sấy, máy làm đất, máy phun thuốc BVTV và các hộ này thực sự đã thay đổi cuộc sống của mình bằng chính nghề nông, góp phần giảm diện tích bỏ ruộng hoang hóa trên địa bàn huyện”, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Hưng chia sẻ.

Ông Hằng cũng cho biết, thời gian tới, huyện Đông Hưng sẽ khuyến khích việc đổi thửa, thuê, mượn, tích tụ ruộng đất gắn với đẩy mạnh phát triển và nâng cao giá trị sản xuất với tiêu thụ sản phẩm, từ đó giảm diện tích nông dân bỏ ruộng hoang.

Huyện cũng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ nông dân, doanh nghiệp tích tụ ruộng đất để sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, sản xuất theo chuỗi giá trị để nâng cao giá trị trên một đơn vị diện tích.

“Đặc biệt, huyện Đông Hưng sẽ ban hành những cơ chế hỗ trợ nhằm khuyến khích áp dụng cơ giới hóa và áp dụng khoa học công nghệ trong sản xuất”, ông Vương Đức Hằng nói.

Khó khăn trong tiếp cận chính sách mua máy móc

Còn ông Lê Nguyên Hoài, Phó Chủ tịch UBND huyện Thái Thụy cho biết, huyện đã thực hiện quy hoạch xây dựng cánh đồng lớn, cánh đồng liên kết sản xuất tại 31 xã với tổng diện tích là 2.121 ha. Trong đó, có hợp đồng bao tiêu sản phẩm là 813 ha.

Nhiều hộ nông dân đã mạnh dạn thuê, mượn ruộng của các hộ không có nhu cầu sản xuất để thực hiện tích tụ ruộng đất phục vụ sản xuất. Theo số liệu tổng hợp tại vụ xuân 2023, toàn huyện có 626,71 ha được nhân dân tích tụ để sản xuất (gieo cấy lúa).

Tuy nhiên, theo ông Hoài việc tái cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp và xây dựng các mô hình tích tụ ruộng đất trên địa bàn huyện Thái Thuỵ vẫn còn những tồn tại, hạn chế.

Trên cơ sở đó, ông Hoài kiến nghị, các Bộ, ngành Trung ương nghiên cứu những bất cập trong quản lý, sử dụng đất đai hiện nay. Cần có quy định cụ thể về tích tụ, tập trung ruộng đất để tạo điều kiện cho phát triển sản xuất hàng hóa. Bên cạnh đó, cần sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Luật Đất đai tạo điều kiện cho việc tích tụ, tập trung đất đai.

Cụ thể: Hạn mức chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp đối với hộ gia đình có hộ khẩu nông nghiệp: Theo quy định tại Điều 129, Điều 130 Luật đất đai năm 2013: Diện tích nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp của hộ gia đình có hộ khẩu nông nghiệp không quá 10 lần hạn mức giao đất nông nghiệp. Do vậy, khó khăn cho các hộ có nhu cầu nhận chuyển nhượng với diện tích lớn hơn 20 ha.

Vướng mắc về điều kiện nhận chuyển đổi (Điều 190 Luật Đất đai 2013), điều kiện nhận chuyển nhượng (Điều 191, 192, 193 Luật Đất đai 2013), do vậy chưa thể hoàn thiện thủ tục đất đai cho đối tượng thực hiện tích tụ diện tích lớn, phát triển sản xuất với quy mô lớn.

Chia sẻ một số vướng mắc trong sản xuất, nông dân Nguyễn Văn Nghị, xã Tân Hoà, huyện Vũ Thư - người đang có diện tích canh tác 20 ha cho biết, nhân lực lao động làm nông đang ít dần đi, yêu cầu tăng cường máy móc vào nông nghiệp. Trong khi đó, diện tích ruộng đất hoang hóa nhiều, gây ảnh hưởng tới khu vực trồng trọt xung quanh.

Ông Nghị cho rằng các nông dân vẫn đang gặp khó khăn khi tiếp cận chính sách hỗ trợ máy móc của nhà nước, thủ tục hành chính còn nhiều vướng mắc. Ông đề xuất, cần điều kiện về pháp lý và hành chính để người nông dân có thể tiếp cận dễ dàng hơn với sự hỗ trợ, nhanh chóng có máy móc để phục vụ sản xuất.