Đâu là công đoạn cho lợi nhuận cao nhất trong chuỗi giá trị chăn nuôi?

Doanh nghiệp đổ nghìn tỷ đồng vào giết mổ, chế biến sản phẩm chăn nuôi

Theo báo cáo của Cục Chăn nuôi, trong thời gian vừa qua, làn sóng đầu tư vào lĩnh vực giết mổ, chế biến diễn ra mạnh mẽ và được dự báo sẽ tăng trưởng nhanh trong những năm tiếp theo. Các cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm nhỏ lẻ ngày càng giảm; cơ sở giết mổ tập trung có xu hướng tăng cả về số lượng và quy mô. 

Thời điểm cuối năm 2020, tổng số cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm trên cả nước là 24.852 cơ sở, trong đó có 162 cơ sở giết mổ tập trung (số cơ sở giết mổ công nghiệp chiếm 20%, giết mổ bán công nghiệp chiếm 50% và giết mổ thủ công chiếm 30%) và 24.690 cơ sở giết mổ nhỏ lẻ. 

Hiện nay, tỷ lệ gia súc, gia cầm được giết mổ tập trung ước khoảng 25-30%, trong đó giết mổ công nghiệp khoảng 10-12%. Tuy nhiên, công suất thực tế tại các cơ sở giết mổ công nghiệp còn thấp so với công suất thiết kế (dao động 30-65%). 

Sản phẩm chăn nuôi cơ bản đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước góp phần quan trọng đảm bảo an ninh lương thực và dinh dưỡng của gần 100 triệu dân Việt Nam và du khách quốc tế; ngoài ra, đã xuất khẩu vào thị trường hơn 60 nước và vùng lãnh thổ với kim ngạch xuất khẩu những năm gần đây không ngừng được tăng cao. 

Chế biến hiện nay là công đoạn đem lại lợi nhuận nhiều nhất trong chuỗi giá trị ngành chăn nuôi. Cục Chăn nuôi cho biết, đến hết tháng 8/2022, cả nước có 108 cơ sở, nhà máy của các doanh nghiệp chế biến thịt, trứng và sữa quy mô công nghiệp để xuất khẩu và phục vụ tiêu dùng trong nước, đáp ứng nhu cầu chế biến cho khoảng trên 1,3 triệu tấn thịt, trên 100 triệu quả trứng, hàng triệu lít sữa tươi hàng năm.

Trong đó, giai đoạn 2017-2022, các doanh nghiệp đã đầu tư trên 13.550 tỷ đồng xây dựng và khánh thành, đưa vào hoạt động 13 nhà máy giết mổ, chế biến thịt, trứng, sữa quy mô lớn và công nghệ hiện đại.

Đối với chế biến thịt, hiện cả nước có 67 nhà máy chế biến thịt các loại; sản phẩm thịt chế biến đạt khoảng trên 1,3 triệu tấn, chiếm khoảng 20-22% tổng sản lượng thịt sản xuất trong nước. Một trong những dự án "khủng" phải kể đến là Tổ hợp nhà máy xuất khẩu thịt gà CPV Food, có tổng số vốn đầu tư 250 triệu USD, do Tập đoàn CP Thái Lan làm chủ đầu tư. 

Đây là tổ hợp các nhà máy và trang trại chăn nuôi theo mô hình chuỗi khép kín hoàn chỉnh, gồm nhà máy thức ăn chăn nuôi - trang trại gà giống bố mẹ - nhà máy ấp trứng - trang trại gà thịt - nhà máy giết mổ và chế biến, cùng với hệ thống xử lý phế phẩm và công suất 50 triệu con/năm. 

Gần đây, lĩnh vực giết mổ, chế biến ghi nhận nguồn vốn đầu tư lớn từ Tập đoàn De Heus (Hà Lan) khi doanh nghiệp này bắt tay với một số đối tác là Tập đoàn Hùng Nhơn, Công ty Bel Gà xây dựng mà máy giết mổ và chế biến thứ 2 tại tỉnh Tây Ninh (quy mô vốn khoảng 1.000 tỷ đồng). 

Được biết nhà máy này nằm trong Tổ hợp Khu Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao DHN Tây Ninh với Nhà máy ấp trứng Bel Gà Tây Ninh; 2 trang trại gà bố mẹ công suất 25 triệu trứng/năm; 250 trang trại chăn nuôi gà thịt an toàn có công suất 25 triệu gà thịt/năm... 

Trước đó, De Heus đã liên kết xây dựng nhà máy giết mổ gia cầm Green Chicken tại huyện Thường Tín, Hà Nội, công suất giết mổ 45.000 con gà thịt/ngày và 15.000 con vịt thịt/ngày. Nguồn nguyên liệu của nhà máy Green Chicken là gà trắng, gà màu, gà thả vườn và vịt thịt được thu mua từ các trang trại trong chuỗi liên kết của Tập đoàn De Heus. 

Sản phẩm của nhà máy Green Chicken bao gồm các loại thịt gia cầm tươi và đông lạnh; các sản phẩm chế biến từ thịt gia cầm; các sản phẩm chế biến từ các loại thịt khác... 

Cũng trong năm 2022, Việt Nam có thêm 1 nhà máy chế biến thực phẩm của GreenFeed tại Tây Ninh - dự án trong tổ hợp chế biến thịt gia súc, gia cầm và trứng có tổng đầu tư hơn 700 tỷ đồng. Đây đều là những dự án có công nghệ hiện đại tầm cỡ khu vực và thế giới. 

Mặc dù vậy, sản phẩm chế biến có giá trị gia tăng thấp của nước ta vẫn chiếm tới 80 - 85% (chế biến đơn giản, sơ chế). Trong khi các sản phẩm chế biến có giá trị gia tăng cao như thịt hun khói, giăm bông, xúc xích, lạp xường... mới chiếm khoảng 15 - 20%. Sản phẩm đóng bao gói nhỏ cung cấp cho bán lẻ chiếm khoảng 10%; sản xuất thịt mát đã bắt đầu phát triển chiếm khoảng 10%. 

Cũng theo Cục Chăn nuôi, hiện cả nước có 6 nhà máy chế biến trứng và sản lượng trứng chế biến khoảng 100 - 110 triệu quả trứng/năm, chiếm khoảng 0,7% - 0,8 % tổng sản lượng trứng sản xuất trong nước. 

Về chế biến sữa, hiện Việt Nam đang có 35 nhà máy. Hầu hết là các nhà máy chế biến có công nghệ tiên tiến, tính tự động hóa cao. Các nhà máy cũng chủ động liên kết vùng nguyên liệu, tạo chuỗi sản phẩm khá hiệu quả và đây là thế mạnh của ngành chế biến sữa của Việt Nam. Trong đó, giai đoạn 2017-2021, các doanh nghiệp đã đầu tư 6.620 đồng xây dựng 2 nhà máy và 1 tổ hợp công suất chế biến 530 tấn sữa/ngày. 

Riêng trong năm 2022, các doanh nghiệp đã khởi công 2 nhà máy sữa với số vốn đầu tư hơn 6.600 tỷ đồng gồm Nhà máy chế biến sữa công nghệ cao Mộc Châu, có tổng mức đầu tư 2.000 tỷ đồng, công suất thiết kế ước đạt gần 500 tấn sữa/ngày; Vinamilk khởi công nhà máy sữa 4.600 tỷ đồng tại Hưng Yên, sản xuất 400 triệu lít sữa/năm.