Đâu là lý do khiến chỉ duy nhất Trung Quốc tăng mua một loài thủy sản của Việt Nam?

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), năm 2022, xuất khẩu tôm của Việt Nam đạt kỷ lục 4,3 tỷ USD, tăng 11% so với năm 2021. 

Đây là kết quả đáng khích lệ trong bối cảnh ngành tôm vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn như hệ lụy đại dịch Covid-19, xung đột Nga – Ukraine, lạm phát tăng cao ở các thị trường, chi phí sản xuất và kinh doanh tăng mạnh, biến động tỷ giá ngoại tệ…

Chuyên gia thị trường tôm của VASEP - bà Kim Thu phân tích, trong nửa đầu năm 2022, xuất khẩu tôm tăng trưởng mạnh nhờ nhu cầu cao và giá tăng. 

Trong nửa cuối năm, lạm phát cao ở các nền kinh tế lớn đã ảnh hưởng đến tâm lý người tiêu dùng, trong khi hàng tồn kho vẫn ở mức cao, khiến xuất khẩu tôm giảm tốc. Tháng 12/2022, xuất khẩu tôm giảm 21% so với cùng kỳ năm 2021, đạt 259 triệu USD.

Về sản phẩm xuất khẩu, giá trị xuất khẩu tôm sú giảm, tôm chân trắng vẫn tăng trong năm 2022. Các sản phẩm tôm chế biến tăng tốt hơn các sản phẩm tôm tươi/đông lạnh. Trong số các sản phẩm tôm sú và tôm chân trắng xuất khẩu, chỉ tôm sú tươi/đông lạnh giảm 7%, tôm sú chế biến khác tăng tốt nhất 15%. Giá trị xuất khẩu tôm chân trắng chế biến và tôm chân trắng tươi/đông lạnh tăng lần lượt 11% và 3%.

Xuất khẩu tôm sang các thị trường chính đồng loạt giảm thì chỉ có duy nhất thị trường Trung Quốc vẫn tăng nhập khẩu tôm từ Việt Nam. Ảnh: VASEP.

Đáng chú ý, trong tháng 12/2022, xuất khẩu tôm sang các thị trường chính đồng loạt giảm thì chỉ có duy nhất thị trường Trung Quốc vẫn tăng nhập khẩu tôm từ Việt Nam với mức tăng trưởng 38%.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, năm 2022, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ đạt 807 triệu USD, giảm 23% so với cùng kỳ năm 2021.

Theo số liệu của Cục Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia Mỹ (NOAA), tháng 11/2022, Mỹ nhập khẩu 64.014 tấn tôm, trị giá 579,3 triệu USD, giảm 19% về khối lượng và 25% về giá trị so với cùng kỳ năm 2021. Đây là tháng thứ tư liên tiếp, nhập khẩu tôm vào Mỹ ghi nhận giảm.

Nguyên nhân khiến nhập khẩu tôm vào Mỹ giảm là do tồn kho còn nhiều. Doanh số bán lẻ và dịch vụ thực phẩm đều chậm, các hãng bán lẻ đôi khi còn yêu cầu hoãn giao hàng. Mặc dù tồn kho cao, nhưng giá tôm tại Mỹ không giảm do các nhà bán buôn chưa muốn bán ra vì chưa được giá.

Nhu cầu tiêu thụ trong kỳ nghỉ lễ khá lớn. Đây là kỳ nghỉ đông đầu tiên ở Mỹ kể từ năm 2019 khi du lịch được cho là đã trở lại mức bình thường. Du lịch nhiều hơn có nghĩa là tụ tập nhiều hơn và ăn uống nhiều hơn, dẫn đến tiêu thụ hải sản nhiều hơn. Tuy nhiên, nhu cầu hồi phục vẫn chưa thể “giúp ích” được cho các nhà xuất khẩu tôm hàng đầu sang Mỹ.

Nhà xuất khẩu tôm hàng đầu của Mỹ là Ấn Độ (21.413 tấn, trị giá 187,18 triệu USD) ghi nhận mức giảm lần lượt là 28% và 31% so với cùng kỳ năm 2021. Việt Nam, Thái Lan, Mexico, Argentina và Peru đều ghi nhận mức giảm về khối lượng và giá trị xuất khẩu sang Mỹ. Trong số các nhà xuất khẩu tôm sang Mỹ, chỉ có Ecuador tiếp tục tăng sản xuất tôm so với cùng kỳ năm 2021.

"Nhu cầu nhập khẩu tôm Việt Nam của thị trường Mỹ có thể khá hơn sau quý đầu năm 2023 khi tồn kho giảm bớt và tình hình kinh tế tích cực hơn", bà Kim Thu nhận định.

Năm 2022, xuất khẩu tôm sang thị trường EU đạt 691 triệu USD, tăng 13% so với năm 2021. Xuất khẩu tôm Việt Nam sang EU bắt đầu giảm từ tháng 10 năm 2022. Lạm phát tại đây cao kỷ lục, khủng hoảng giá năng lượng, biến động tỷ giá ảnh hưởng tới chi phí lưu kho và tổ chức tiêu thụ.

Trong khi đó, xuất khẩu tôm Việt sang Trung Quốc trong tháng 12/2022 đạt 48 triệu USD, tăng 38%. Năm 2022, giá trị xuất khẩu tôm sang thị trường này đạt gần 664 triệu USD, tăng 61% so với năm 2021.

Từ 8/1/2023, Trung Quốc dỡ bỏ các quy định kiểm soát ngặt nghèo đối với hàng nhập khẩu như xét nghiệm, khử trùng và kiểm dịch. 

Chuyên gia của VASEP nhận định, điều này được kỳ vọng làm tăng nhu cầu nhập khẩu và tiêu thụ hàng hóa của Trung Quốc. Xuất khẩu tôm Việt Nam sang Trung Quốc dự kiến vẫn tăng trong những tháng đầu năm 2023.