Đến một xã ở Hà Tĩnh nghe ly kỳ nghe chuyện cất giữ báu vật của vua Hàm Nghi triều Nguyễn

Đền Trầm Lâm nơi cất giữ bảo vật của vua Hàm Nghi, tọa lạc tại xã Phú Gia (huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh).

Những năm 1930-1931 của thế kỷ trước, đền Trầm Lâm là cơ sở của Chi bộ Phú Gia, nơi đây đã diễn ra hội thề của những nhà hoạt động cách mạng. 

Từ năm 1965- 1972, đền trở thành điểm dự trữ quân lương của bộ đội phục vụ chiến trường. Một thời gian dài, ngôi đền bị bom đạn phá hoại, sau này mới được phục dựng lại. '

Năm 2001, đền Trầm Lâm cùng với đền Sơn phòng Hàm Nghi đã được công nhận là quần thể di tích lịch sử cấp quốc gia.

Tiên nữ báo mộng

Tương truyền, vào năm 1885, kinh thành Huế thất thủ, tướng Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi (lúc ấy mới 14 tuổi) đi ra vùng núi phía Bắc lánh nạn. 

Khi đến xã Phú Gia, vua Hàm Nghi dừng chân, lập căn cứ địa Sơn Phòng và ban bố hịch Cần Vương kêu gọi nhân dân tiếp tục chống Pháp.

Tại đây, vua đã giao cho tướng Tôn Thất Thuyết làm lễ bài yết tại đền Trầm Lâm và đền Công Đồng. Tối đến vua không vào thành mà ngủ ngay tại đền. 

Nhà vua vừa chợp mắt, trong giấc mơ, một vị tiên nữ trong bộ trang phục màu xanh hiện ra, báo mộng “Bọn bạch quỷ (thực dân Pháp) đang đưa quân vây ráp, nhà vua cần phải định liệu, nếu ở lại thì sát dân”.

Những vật phẩm quý giá được vua Hàm Nghi ban tặng cho dân làng Phú Gia, xã Phú Gia (huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh).

Tỉnh mộng, nhà vua đã triệu họp quân thần, bàn giao cho Tôn Thất Thuyết làm lễ tạ ơn thần và dâng nhiều báu vật, sắc phong cho các vị thần thờ tại đền, gồm hai con voi vàng (một con nặng 27 đồng cân, một con nặng 17 đồng cân - mỗi đồng cân tương đương một chỉ vàng), một con voi đồng, một con nghê, hai thanh bảo kiếm cùng tám bộ áo mũ triều thần, hơn 40 sắc phong…

Sau đó theo lời báo mộng, vua cùng quân thần rút lui vào vùng rừng núi ở Quảng Bình và thoát nạn. Hơn 100 năm qua, trải qua nhiều biến cố lịch sử nhưng người dân làng Phú Gia vẫn truyền tay nhau giữ gìn các báu vật linh thiêng mà vua Hàm Nghi ban.

Cả làng giữ báu vật vua ban

Theo truyền thống, dân làng Phú Gia hàng năm bầu chọn người lưu giữ báu vật luân phiên thời gian 1 năm cho một gia đình. 

Người được lựa chọn phải có nhân cách đạo đức tốt, trung thành và chịu trách nhiệm bảo quản. Mỗi dịp Xuân sang, khi chuyển giao báu vật cho đình khác cất giữ, dân làng lại tổ chức lễ nghi phơi cúng và rước báu vật đến nơi ở mới cùng bàn thờ linh ảnh của vua Hàm Nghi.

Những báu vật vua Hàm Nghi ban tặng được giữ gìn cho đến tận bây giờ.

Câu chuyện về ngôi đền Trầm Lâm "cứu" vua Hàm Nghi trong thời chống Pháp và những vật vua ban cho ngôi đền, được người dân nơi đây thay nhau giữ gìn, xem đó là vật thiêng liêng, đem lại may mắn cho dân làng.

Cụ Trần Văn Nhung (99 tuổi), thôn Hòa Nhượng, xã Phú Gia - người đang đảm đương chức vụ cố đạo chủ, trông coi bảo vật vua Hàm Nghi ban tặng.

Cố đạo Trần Văn Nhung bên cạnh những báu vật do vua Hàm Nghi để lại.

Từ ngày được phong làm Cố đạo chủ, cụ Nhung đưa bảo vật về nhà riêng, sau đó cẩn thận bỏ vào két sắt rồi đặt cạnh bàn thờ để trông coi. 

Những báu vật và sắc phong của đức vua mãi mãi là niềm vinh dự, tự hào của dân làng.

"Các bảo vật rất linh thiêng, dù từng trải qua nhiều biến cố thất lạc, nhưng cuối cùng vẫn trở về với dân làng Phú Gia. 

Được phong làm Cố đạo chủ là một vinh dự lớn. Từ việc gìn giữ các bảo vật, tôi luôn răn dạy con cháu phải luôn biết sống có tâm, trung thực", cụ Nhung nói.

Hơn một trăm năm qua, các bậc cao niên trong xã Phú Gia khi được giao trọng trách giữ bảo vật đều xem đó là trách nhiệm lớn lao. 

Người thì đưa về nhà đặt trong rương sắt, sau đó khóa lại cẩn thận hoặc đặt trên giường ngủ để bảo quản. Người thì khoét cột nhà để cất giấu đề phòng kẻ gian. Thời kỳ chiến tranh, có Cố đạo chủ còn đào hầm cất giấu bảo vật ngay dưới nền đất.

Ông Trần Văn Tuân, Phó Chủ tịch UBND xã Phú Gia, cho hay những báu vật mà vua Hàm Nghi ban tặng cho người dân xã Phú Gia là niềm tự hào của chính quyền và nhân dân địa phương. "Những báu vật này đối với người dân nơi đây là vô cùng giá trị. 

Do đó, người dân xã Phú Gia coi báu vật như là linh hồn của làng và từ đó đến nay họ thay nhau truyền giữ", ông Tuân cho biết.

Hàng năm cứ đến mùng 7 tháng Giêng âm lịch, người dân và các cụ cao niên trong xã Phú Gia sẽ tập trung tổ chức kiểm tra báu vật nhà vua ban tặng. 

Theo lệ làng thì sau 1 năm canh giữ báu vật sẽ tuyển cố đạo chủ mới để thay thế. Các báu vật nhà vua tặng sẽ được tổ chức rước đến nhà cố đạo chủ mới, người này phải bảo quản, canh giữ không được làm thất lạc.