Diện tích sầu riêng tăng nóng sau Nghị định thư ký với Trung Quốc

Diện tích sầu riêng tăng chóng mặt

Có thể thấy, sau khi Bộ NNPTNT và Tổng cục Hải quan Trung Quốc ký Nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sầu riêng sang Trung Quốc, diện tích loại cây này đã tăng chóng mặt, có những địa phương, sau vài tháng ký Nghị định thư đã có thêm 3.000ha sầu riêng được trồng mới.

Còn theo Tổng cục Thống kê, chỉ trong 10 năm, nhất là vài năm gần đây, diện tích sầu riêng đã tăng đáng kể. Cụ thể, năm 2010 chỉ có 17.600ha (sản lượng 107.600 tấn), đến năm 2020 diện tích đạt 71.381ha, sản lượng 588.025 tấn. 

Tính đến nay, cả nước có khoảng 90.000 ha sầu riêng đang cho thu hoạch với sản lượng 1,3 triệu tấn quả mỗi năm. Trong đó, Tiền Giang, Đắk Lắk là những địa phương có diện tích sầu riêng lớn nhất.

Theo thống kê của các ngành chức năng tỉnh Tiền Giang, sầu riêng đang là loại cây mang lại lợi nhuận cao nhất cho nông dân trong tỉnh so với các cây trồng khác. Theo đó, lợi nhuận cây sầu riêng mang lại lên đến 545 triệu đồng/ha.

Giá sầu riêng tăng, thị trường tiêu thụ thuận lợi, đặc biệt từ sau khi Nghị định thư về xuất khẩu chính ngạch sầu riêng sang Trung Quốc được Bộ NNPTNT và Tổng cục Hải quan ký kết đã giúp sầu riêng trở thành "vua" của các loại trái cây vì mang lại lợi nhuận khủng.

Tuy nhiên, điều này cũng để lại nhiều hệ lụy về phá vỡ quy hoạch các vùng trồng khi hiện nay nhiều nơi bà con đang ồ ạt phá bỏ các cây trồng khác chuyển sang trồng sầu riêng.

Đơn cử như trên địa bàn tỉnh Tiền Giang, chỉ 4 tháng sau khi Nghị định thư xuất khẩu chính ngạch sầu riêng sang Trung Quốc được ký kết, diện tích trồng sầu riêng của Tiền Giang đã tăng thêm 3.000ha, nâng tổng diện tích loại cây ăn trái đặc sản này lên 20.000ha, đứng đầu cả nước.

Hiện, diện tích trồng sầu riêng tập trung ở 02 huyện là Cái Bè và Cai Lậy, riêng các xã vùng lũ phía Bắc Quốc lộ 1 thời gian qua cũng ào ạt chuyển đổi đất lúa năng suất thấp sang sầu riêng đã khiến cho diện tích loại trái cây này vượt 5.000 ha so với kế hoạch đến năm 2025. 

Khuyến cáo nông dân không trồng chanh leo, sầu riêng ồ ạt

Bộ NNPTNT đánh giá, trong những năm gần đây sản xuất sầu riêng, chanh leo nước ta tăng trưởng nhanh cả về diện tích, sản lượng và giá trị kim ngạch xuất khẩu. 

Một số địa phương trọng điểm sản xuất sầu riêng, chanh leo đã hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung gắn với hệ thống sản xuất, chế biến, tiêu thụ; tạo việc làm và nâng cao thu nhập, làm giàu cho nông dân; đóng góp tích cực vào tăng trưởng, nâng cao vị thế, thị phần ngành hàng rau quả nói chung và sầu riêng, chanh leo Việt Nam nói riêng trên thị trường thế giới.

Tuy nhiên, hiện nay, nhiều địa phương phát triển nóng về diện tích, mở rộng trồng mới ở những vùng không có lợi thế; tự phát chặt phá các loại cây trồng khác để chuyển sang trồng mới sầu riêng; thực hiện chuyển đổi vườn cà phê trồng xen sầu riêng, hồ tiêu có hiệu quả ở Tây Nguyên sang trồng thuần cây sầu riêng…

Để phát triển sản xuất sầu riêng, chanh leo hiệu quả cao, bền vững, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Lê Minh Hoan vừa có Chỉ thị yêu cầu UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chỉ đạo Sở Nông nghiệp và PTNT khẩn trương rà soát, xây dựng hồ sơ đề nghị cấp mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng, chanh leo xuất khẩu phù hợp. 

Thực hiện tốt công tác kiểm tra, giám sát việc cấp, quản lý, sử dụng mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói đủ điều kiện xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp mạo danh, gian lận, sử dụng mã số không đúng mục đích.

Khuyến cáo nông dân không tự phát mở rộng diện tích sầu riêng, chanh leo tại các vùng có điều kiện đất đai, tưới tiêu nước không phù hợp; không tự phát chặt phá các loại cây trồng khác để chuyển sang trồng mới sầu riêng; không tự phát chuyển đổi vườn cà phê trồng xen sầu riêng, hồ tiêu ở Tây Nguyên có hiệu quả sang trồng thuần cây sầu riêng.

Quản lý chặt chẽ chất lượng cây giống, thực hiện kiểm tra một số bệnh virus trên cây giống cây chanh leo trước khi xuất vườn; Tăng cường hướng dẫn nông dân thực hiện rải vụ thu hoạch sầu riêng linh hoạt, hiệu quả theo tín hiệu thị trường; phổ biến áp dụng quy trình thực hành nông nghiệp tốt (GAP), quản lý sức khỏe cây trồng tổng hợp (IPHM) trong vùng sản xuất sầu riêng, chanh leo tập trung, nâng cao chất lượng, đảm bảo an toàn thực phẩm. 

Bộ trưởng Lê Minh Hoan cũng yêu cầu Cục Trồng trọt chủ trì hướng dẫn các địa phương rà soát diện tích sầu riêng, chanh leo theo hướng hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung.

 Cục Bảo vệ thực vật tăng cường phối hợp với các địa phương trong việc phát triển mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói phục vụ xuất khẩu; đề xuất Bộ Nông nghiệp và PTNT các giải pháp thúc đẩy nhanh việc phê duyệt số từ phía Tổng cục Hải quan Trung Quốc hoặc từ các cơ quan kiểm dịch thực vật nước nhập khẩu khác. 

 Trung tâm Khuyến nông Quốc gia xây dựng, triển khai thực hiện chương trình đào tạo, tập huấn cho cán bộ cơ sở, nông dân sản xuất sầu riêng, chanh leo về tổ chức liên kết sản xuất vùng nguyên liệu lớn, các tiến bộ kỹ thuật mới, quy trình canh tác tiết kiệm vật tư đầu vào, nâng cao nhận thức và năng lực ứng phó biến đổi khí hậu...

Siết chặt việc quản lý mã số vùng trồng

Ngành hàng sầu riêng đã mất bốn năm vất vả chuẩn bị, đàm phán để xuất khẩu chính ngạch. Sau khi Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch thực vật giữa Việt Nam và Trung Quốc được ký kết, cách đây khoảng một tháng, sầu riêng Việt Nam chính thức xuất khẩu chính ngạch chuyến hàng đầu tiên sang thị trường Trung Quốc.

Mã số vùng trồng có vai trò rất quan trọng, là mã số định danh cho một vùng trồng nhằm theo dõi, kiểm soát tình hình sản xuất; kiểm soát sinh vật gây hại; truy xuất nguồn gốc nông sản và là điều kiện bắt buộc cho các mặt hàng nông sản xuất khẩu. Nếu nước nhập khẩu phát hiện vi phạm về mã số vùng trồng sẽ gây ảnh hưởng lớn đến uy tín của ngành hàng, thậm chí nông sản Việt phải đối diện với nguy cơ mất thị trường.

Vấn đề mạo danh vùng trồng, sử dụng mã vùng trồng không đúng để xuất khẩu là hiện tượng gian lận, vi phạm pháp luật. Cơ quan chức năng cần khẩn trương điều tra, làm rõ vụ việc. Nếu phát hiện sai phạm ở Krông Pắk, phải có biện pháp xử lý nghiêm minh những cá nhân, đơn vị liên quan để bảo vệ uy tín không chỉ của ngành hàng sầu riêng mà còn của nhiều mặt hàng nông sản khác.

Do vậy, cơ quan quản lý cần phải xem xét, cụ thể các yêu cầu, quy trình, điều kiện cấp mã số vùng trồng; tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ, tránh tình trạng mập mờ, thiếu minh bạch. Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật các địa phương phải tăng cường tuyên truyền để doanh nghiệp, người dân hiểu về quyền lợi, trách nhiệm của việc thiết lập, sử dụng mã số vùng trồng cũng như giám sát chặt chẽ hơn nữa công tác cấp, quản lý, sử dụng mã số vùng trồng, tránh để xảy ra sai sót gây ảnh hưởng đến chất lượng và uy tín nông sản.

Anh Thư