Điều ít biết về công viên được mệnh danh là “lá phổi xanh” của Hà Nội

"Lá phổi xanh" lâu đời của Hà Nội

Nằm tại số 3 đường Hoàng Hoa Thám (phố Ngọc Hồ, quận Ba Đình, Hà Nội), vườn Bách Thảo Hà Nội luôn hối hả và tấp nập người dân, du khách. Vườn Bách Thảo này từ lâu cũng là một địa điểm sinh thái lý tưởng, được mệnh danh là "lá phổi xanh" của Hà Nội.

Ngược dòng thời gian, vườn Bách Thảo được người Pháp cho xây dựng vào năm 1890 trên địa thế tự nhiên thoáng đãng, rợp bóng cây xanh kết hợp cùng mặt hồ trong vắt giúp điều hòa không khí. Khoảng thời gian đầu, nơi đây có diện tích trên 33ha, được các nhà khoa học cho trồng nhiều loại cây đa dạng và quý hiếm về chủng loại đến từ mọi miền đất nước và trên thế giới.

Dạo quanh công viên, không khó để bắt gặp hình ảnh của những hàng cây cao to, thẳng tắp vươn mình "chạm tới trời xanh". Đặc biệt, không thể không nhắc đến hai cây cổ thụ nổi tiếng nơi đây là cây muồng ngủ và cây đa búp đỏ. Chúng không chỉ góp phần thanh lọc không khí mà còn làm tăng thêm giá trị lịch sử, văn hóa của công viên.

Không những vậy, vườn Bách Thảo trước đây còn được xây dựng với hàng chục chuồng thú để phục vụ du khách tham quan. Tuy nhiên cho đến hiện tại, hầu hết những động vật hoang dã đã được chuyển đến Thảo Cầm Viên Sài Gòn và công viên Thủ Lệ, trả lại cho khu vườn sinh thái thuần một sắc xanh của cây cối giữa lòng Hà Nội. Ngày nay, diện tích công viên chỉ còn khoảng 10ha.

Ông Mai Tân (65 tuổi) chia sẻ, từ khi ông còn bé những thân cây tại công viên đã phát triển rất to lớn. Vào mỗi buổi sáng, ông đều đi bộ quanh vườn Bách Thảo như một thói quen không thể bỏ. Trải qua hàng chục năm, nơi đây đã trở thành một phần trong ký ức tuổi thơ, cùng ông trải qua những ngày tháng gian nan thuở tấm bé.

Nhiều người thường đùa rằng, vẻ lãng mạn, thơ mộng của vườn Bách Thảo đã khai sinh ra những con người của nghệ thuật, một trong số đó là thi sĩ Hồ Xuân Hương. Ít ai biết rằng, địa phận công viên Bách Thảo từng là phường Khán Xuân, nơi sinh của "bà chúa thơ Nôm" nổi tiếng Việt Nam.

Có thể nói, càng tìm hiểu về vườn Bách Thảo, ta lại càng thấy được những cái hay, cái đẹp mà không phải ai cũng tỏ tường. Tận hưởng khoảng thời gian ở nơi đây, con người có thể tạm quên đi những khó khăn, áp lực đến từ cuộc sống bộn bề hàng ngày.

Bí ẩn ngọn núi Sưa

Không to lớn, bề thế như những ngọn núi khác mà chỉ là một gò đất cao 10m, núi Sưa (thuộc khuôn viên vườn Bách Thảo) là địa danh độc đáo mà bất cứ du khách nào cũng nên ghé thăm. Lý giải cho tên gọi "núi Sưa", nhiều ý kiến cho rằng do trên núi trồng hàng chục cây sưa đỏ quý hiếm nên mới hình thành nên danh xưng này.

Từ trước đến nay, cây sưa luôn được biết đến là một loài cây đặc biệt quý hiếm mà hiện tại, núi Sưa lại đang trồng khoảng 40 cây sưa đỏ, trong đó cây có đường kính lớn nhất khoảng 75cm, nhỏ nhất khoảng trên 10cm. Có lẽ cũng chính vì vậy mà núi Sưa thường được ví như "mỏ vàng" giữa lòng Hà Nội.

Hơn cả một địa điểm bảo tồn cây xanh, núi Sưa cũng mang nhiều giá trị trong đời sống tôn giáo của người dân Hà Nội. Theo đó, trên thân núi tọa lạc đền Núi Sưa được xây dựng vào thế kỷ XIX với kiến trúc "chồng rường con nhị" - một kiểu kiến trúc truyền thống của người Việt và có tổng diện tích 6481m2.

Nơi đây thờ Huyền Thiên Hắc Đế, vị thần có công chống giặc ngoại xâm, bảo vệ nền độc lập, tự chủ của dân tộc và cũng là Thành Hoàng làng được dân làng Hữu Tiệp thờ phụng. Theo tư liệu được ghi chép, ngài đã góp công rất lớn trong trận dẹp loạn Chiêm Thành ở phương Nam. Do đó, sau khi toàn quân đại thắng, vua Lý Thánh Tông đã thăng chức cho ông làm Thượng Đẳng Phúc Thần và thờ tại ngôi miếu có tên "Sưa Sơn Lăng Miếu" hay đền Núi Sưa hiện nay.

Năm 2015, đền núi Sưa được trao tặng Bằng công nhận Di tích lịch sử - nghệ thuật cấp thành phố. Ngày nay, đền còn bảo lưu được hệ thống bia đá 4 tấn mang giá trị lịch sử văn hóa, khoa học nghệ thuật đặc biệt. Vào ngày 19/1 âm lịch hàng năm, con cháu lại tổ chức Lễ hội Núi Sưa nhằm bày tỏ sự biết ơn, trân trọng của con cháu đối với vị Thành Hoàng làng, vị anh hùng dân tộc.