Đưa cổng làng về... phố

Trong và ngoài cổng làng

Cổng làng từ bao giờ đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa làng xã Bắc Bộ nói chung và đất Kinh kỳ nói riêng. Xưa, cổng làng là một loại công trình kiến trúc có tính chất phòng thủ, sang thời hiện đại, cổng làng trở thành tượng trưng cho giá trị lịch sử và mỹ thuật...

Ấy thế mà ngày nay không gian thôn làng và hướng mở rộng hội nhập đã song song cùng nhau khiến những giá trị đó đang dần mất địa vị nguyên thủy. Cũng không ít cổng làng đã chỉ còn trong ký ức của những người hoài cổ chính bởi xu hướng này.

Do mở rộng địa giới, cổng làng ở nhiều địa phương đang dần mất đi những giá trị vốn có. (Ảnh minh họa)

Sự nuối tiếc về những vẻ đẹp văn hóa đã trôi dần theo dòng chảy thời gian và sự hiện đại hóa đã thành động lực để người nghệ sĩ Hà Thành – Vương Văn Thạo làm một điều gì đó để giữ gìn và bảo tồn những giá trị văn hóa xưa cũ.

Không chọn vẽ tranh, hay nặn tượng…, Vương Văn Thạo đã chọn cách làm riêng, đó là “hóa thạch” các tác phẩm. Một mình cần mẫn trên mọi nẻo đường thủ đô, anh đi chụp ảnh từng chiếc cổng làng còn sót lại rồi khéo léo tạo nên những mô hình cổng làng bằng nhựa, sau đó đổ trùm composite trong suốt lên. Hai màu sắc chủ đạo là vàng và đỏ đã tạo nên những khối hóa thạch rất đẹp, rất hồn.

Công việc tưởng như quá “giản đơn” với một người nghệ sĩ tài hoa nhưng đổi lại ở đằng sau nó là những mất mát vô hình khi tiếp xúc với chất liệu composite ở dạng lỏng, nếu không được bảo hộ cẩn thận, rất hại cho sức khỏe, đặc biệt là phổi.

Những khó khăn rồi cũng nằm lại ở phía sau và nhường chỗ cho một tình yêu với nghệ thuật bền bỉ và đáng trân trọng. Người nghệ sĩ vẫn cần mẫn sáng tác để rồi 36 tác phẩm – 36 đứa con tinh thần theo anh Thạo: “Nó là biểu trưng cho 36 phố phường Hà Nội” đã ra mắt trong sự thán phục không chỉ ở khán giả, mà cả những nghệ sĩ trong nghề.

Hiện vật của tương lai

Ý tưởng về “hóa thạch” những nét xưa cũ đã được thai nghén từ năm 2004. Chẳng ai nói khoảng thời gian 7 năm là quá dài cho sự nghiệp sáng tác của một người nghệ sĩ. Nhưng những gì mà anh làm được có lẽ cũng khiến nhiều người phải “ngả mũ kính phục”.

Và với những tác phẩm của mình, dự án nghệ thuật có tên gọi “Hóa thạch sống” của Vương Văn Thạo từng lọt top 10 tác phẩm xuất sắc nhất châu Á – Thái Bình Dương trong cuộc thi APB Foundation Signature Art Prize 2008 tại Singapore. Và một điều vinh dự cho bản thân người nghệ sĩ là các tác phẩm mang đậm văn hóa truyền thống được triển lãm ở một đất nước hiện đại như Singapore, đã được đón nhận một cách trân trọng.

Tới dự triển lãm, ông Philippe Boudoux – Tùy viên nghe nhìn Trung tâm Văn hoá Pháp hài hước nói về Vương Văn Thạo: “Làm sao để phân biệt giữa một nghệ sĩ giỏi và cực giỏi? Người nghệ sĩ giỏi là người được triển lãm tại Trung tâm Văn hoá Pháp, còn những người cực giỏi là được triển lãm ở đó thêm nhiều lần nữa. Vương Văn Thạo là một trong những người cực giỏi đó”.

Một trong số những khán giả có mặt ở triển lãm của hoạ sĩ khai mạc tại Hà Nội vào chiều 19.5 đến từ Tương Mai, Hà Nội hỏi nghệ sĩ Vương Văn Thạo: “Họa sĩ chỉ cho tôi xem tác phẩm cổng làng Tương Mai ở đâu? Xem nó có giống cái cổng làng mà tôi sinh ra và lớn lên không?” rồi tấm tắc gật gù.

Có thể thấy các tác phẩm đương đại của Vương Văn Thạo không chỉ đáp ứng được giá trị về thẩm mỹ, mà còn bao hàm cả những ý nghĩa sâu sắc và rất “làng quê” trong đó. Và hơn tất cả, là hình ảnh sống động minh chứng mang tính lịch sử về nguồn cội của thành phố… Hãy gìn giữ bảo tồn và trân trọng những cái cổng làng trong phố!”.

Hoàng Minh