Đừng để Việt Nam thành nơi "quá cảnh" của hàng Trung Quốc xuất sang Mỹ

Đó là khẳng định của các chuyên gia kinh tế tại Hội thảo "Từ thương chiến Mỹ - Trung đến EVFTA: Doanh nghiệp Việt Nam tận dụng cơ hội như thế nào?", diễn ra hôm nay tại TP.HCM.

Hàng Trung Quốc “quá cảnh” sang Việt Nam để… “xin visa” Mỹ?

TS Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Trường Chính sách công và Quản lí Fulbright, thành viên Tổ tư vấn của Thủ tướng, cho biết, không thể phủ nhận những ích lợi từ chiến tranh thương mại Mỹ - Trung ngày càng leo thang. Tuy nhiên thời gian qua, việc xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam vào Mỹ cũng có nhiều điểm “đáng ngờ” và cần phải cẩn trọng.

Các vị khách mời tại hội thảo.

Ông Vũ Thành Tự Anh dẫn chứng: Thống kê 5 tháng đầu 2019, hàng điện tử và nội thất tại Việt Nam xuất khẩu đi Mỹ tăng đột biến. Đáng chú ý, mức độ tăng trưởng này lại "khớp" với giá trị nhập khẩu cũng “tăng đột biến” từ thị trường Trung Quốc. Chẳng hạn như, với mặt hàng nội thất, tỷ lệ nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt Nam tăng 35,1%, trong khi mặt hàng này xuất khẩu đi Mỹ tăng 35%. Hoặc, hàng điện tử nhập từ Trung Quốc tăng đến 81% và mặt hàng này của Việt Nam xuất khẩu đi Mỹ tăng 72%.

"Tất nhiên, chưa đủ bằng chứng để khẳng định hàng Trung Quốc xuất sang Việt Nam để ‘quá cảnh’ sang Mỹ. Tuy nhiên, nhìn vào số liệu trên thì cơ quan chức năng của Hoa Kỳ có quyền nghi vấn, bởi kim ngạch xuất khẩu của hai mặt hàng này lại tăng đột biến và khá trùng khớp với tỷ lệ nhập khẩu hàng Trung Quốc của Việt Nam", ông Vũ Thành Tự Anh, chia sẻ.

Đồng quan điểm này, ông Nestor Sherbey, chuyên gia của Liên minh Tạo thuận lợi Thương mại toàn cầu (GTFA), cũng cho biết trước đây, 10 công ty nhập hàng hóa vào Mỹ đều có xuất xứ từ Trung Quốc, nhưng hiện nay đã có sự xuất hiện của Việt Nam.

“Một xu hướng gần đây mà Bộ Thương mại Hoa Kỳ nhận thấy là hàng Trung Quốc được chuyển sang Thái Lan hoặc Việt Nam để gia công thêm rồi xuất khẩu sang Mỹ. Trong đó, các mặt hàng như gỗ nội thất và đồ điện tử là có nguy cơ xảy ra nhiều nhất”, ông Nestor Sherbey cho biết.

Vì vậy, theo ông, những sản phẩm thiết bị cơ khí, điện - điện tử… được cấu thành từ nhiều linh kiện khác nhau, vì thế doanh nghiệp Việt cần chứng minh, công khai trong hồ sơ xuất nhập khẩu hàng hóa vào Mỹ để quốc gia này xem xét, đánh giá.

“Hải quan Mỹ sẽ không chỉ xem xét chứng nhận của Việt Nam, mà cơ quan này có phương pháp kiểm tra, giám sát riêng, vì thế, nếu không minh bạch hồ sơ xuất nhập khẩu thì không chỉ doanh nghiệp Việt Nam mà có thể cả ngành thương mại Việt Nam cũng bị trừng phạt. Khi đó, nếu bị Hải quan Mỹ đưa vào danh sách đen, doanh nghiệp Việt cũng khó xuất nhập khẩu hàng hóa sang những thị trường khác”, ông Nestor Sherbey, đánh giá.

Ông Vũ Thành Tự Anh thuyết trình.

Đừng để mọi việc quá trễ…

Tại hội thảo, các chuyên gia kinh tế cũng nhấn mạnh, phải quản lí chặt chẽ tình trạng “quá cảnh” hàng Trung Quốc vào Việt Nam để “xin visa” Mỹ, nếu không thì nguy cơ bị "vạ lây" bởi cuộc chiến thương mại Mỹ  - Trung hoàn toàn có thể xảy ra.

Theo ông Nestor Sherbey, doanh nghiệp Việt đừng tưởng rằng các thông tin về hàng hóa, xuất xứ của sản phẩm chỉ cần “made in Việt Nam” là dễ qua mắt được cơ quan Hải quan Hoa Kỳ. Bởi họ có các bài kiểm tra riêng và không phụ thuộc vào cách ghi nhãn của các nước. Nếu họ nghi ngờ và điều tra, phát hiện doanh nghiệp Việt cung cấp thông tin không chính xác, các sản phẩm này và các công ty, thậm chí là Việt Nam cũng sẽ bị áp phạt rất nghiêm trọng", ông Nestor Sherbey, nói.

Còn theo ông Vũ Thành Tự Anh, doanh nghiệp Việt không nên chỉ thấy cái lợi trước mắt mà quên vấn đề nguồn gốc thật sự của hàng hóa thì rất tai hại, bài học từ thép thời gian qua là một “kinh nghiệm đau đớn” mà các doanh nghiệp phải rút ra bài học.

"Cuộc chiến Mỹ - Trung và EVFTA luôn tạo cơ hội cho Việt Nam, nhưng đồng thời, cũng tạo cơ hội cho nhiều nước khác như Malaysia, Indonesia... Tuy nhiên, để cạnh tranh được với các nước bạn, trước mắt các doanh nghiệp phải có năng lực cạnh tranh nội địa từ chất lượng, giá thành, logictics… thì mới vào được thị trường Mỹ cũng như nhiều quốc gia khác”, ông Vũ Thành Tự Anh, chia sẻ.

Cũng theo tư vấn từ chuyên gia này, chúng ta phải giám sát chặt chẽ tình trạng hàng hóa Trung Quốc mượn Việt Nam làm nơi ‘quá cảnh’ sang Mỹ. Ông ví dụ, về mặt hàng điện tử và gỗ 5 tháng đầu năm 2019 vừa qua, khi đã có dấu hiệu nghi ngờ thì cơ quan chức năng cần giám sát kĩ lưỡng, đồng thời đối thoại cùng lúc với Hoa Kỳ và Trung Quốc ngay và luôn. Việc đối thoại với Hoa Kỳ nhằm thể hiện Việt Nam đã có ý thức về vấn đề, chủ động tìm cách giải quyết và đề nghị hợp tác, chứ không thể đơn phương đến khi Mỹ áp dụng biện pháp trừng phạt. Còn việc chủ động đối thoại với Trung Quốc để tránh những rủi ro từ quá cảnh.

“Dù hiện tại, vẫn chưa có cảnh báo nào đến từ Hoa Kỳ, nhưng chúng ta phải hành động sớm bởi đến khi chính quyền ông Donal Trump “trừng phạt” thì lúc đó là quá trễ…”,  ông Vũ Thành Tự Anh cảnh báo.