GS Võ Tòng Xuân: Bớt lo cảnh làm ăn thấp thỏm với tư thương Trung Quốc

Thưa ông, mới đây phía Trung Quốc (TQ) đã đồng ý mở cửa nhập khẩu 7 loại trái cây và nông sản mới của Việt Nam. Ông đánh giá sao về thông tin này?

- Tôi cho rằng đây là thông tin quá tốt đối với ngành nông nghiệp nước ta. Khi mở cửa xuất khẩu hàng nông sản, chúng ta dễ dàng nhận thấy TQ là một thị trường tiêu thụ rất lớn, có nhu cầu sử dụng nhiều loại nông sản của nước ta. Hiện nay TQ cũng đã nhập rất nhiều loại trái cây và nông sản của Việt Nam, của Mỹ và các nước Nam Mỹ, trong khu vực Đông Nam Á thì có Thái Lan.

Tuy nhiên trước đây, rất nhiều loại nông sản của Việt Nam dù họ có nhu cầu nhưng không mua chính ngạch mà để cho thương lái của họ sang nước ta giao dịch, thu mua rồi xuất qua TQ theo đường tiểu ngạch. Cách làm này không bền vững, rất nhiều rủi ro trong quá trình giao dịch.

Thu hoạch chanh dây tại thị trấn La Kha, La Grai, tỉnh Gia Lai. Ảnh: IT

Chúng  ta làm ăn với TQ cần phải có những hợp đồng giao dịch chính thức nhằm đảm bảo ổn định, lâu dài, về mặt thương mại người nông dân cũng có lợi hơn khi biết rằng mình sản xuất cho ai, sản xuất bao nhiêu thông qua các DN.

Muốn tận dụng tốt cơ hội này, các DN phải sang TQ tìm hiểu cụ thể nhu cầu của nhà nhập khẩu. Ví dụ với sầu riêng, tiêu chuẩn thu mua như thế nào, nhưng tự chúng ta cũng thấy cần phải đảm bảo sản xuất an toàn, trái không ngâm thuốc, quá trình trồng không lạm dụng phân bón, thuốc BVTV hóa học. Để bảo đảm sự tin tưởng của khách hàng, chúng ta có thể mời khách hàng TQ qua tận vườn khảo sát, mời ký lâu dài chứ không phải làm theo kiểu chụp giật được chăng hay chớ như trước đây.

Đây là thông tin mà nông dân đều cảm thấy rất vui, như một món quà tết đối với ngành nông nghiệp, qua đó bà con nông dân cũng bớt lo cảnh làm ăn thấp thỏm khi giao dịch với thương lái, lúc mua ồ ạt, lúc lại ngừng giao dịch đột ngột.

Theo ông bà con cần có những thay đổi như thế nào để sản phẩm làm ra đáp ứng được nhu cầu của thị trường TQ?

- DN sau khi làm việc với phía TQ, mô tả về chuỗi cung ứng của mình với khách hàng sau đó sẽ về dưới địa phương đặt hàng nông dân sản xuất, cùng người nông dân xây dựng chuỗi sản xuất khép kín. DN và người nông dân, thậm chí cả chính quyền địa phương cần duy trì sinh hoạt, trao đổi thông tin thường xuyên để đảm bảo sản xuất đúng quy trình. Nếu như làm ăn không đảm bảo, DN cũng mất đơn hàng, mà nông dân cũng sẽ “đói” vì TQ sẽ chạy ngay sang Thái Lan nhập hàng.

Ngay lúc này, bà con nông dân phải tập trung sản xuất nghiêm túc theo đúng quy trình sạch, hạn chế phân bón hóa học, thuốc trừ sâu… để có bạn hàng, giữ được bạn hàng và mở rộng thị trường. Đặc biệt, người nông dân phải liên kết với nhau, tốt nhất là hãy tham gia vào HTX.

Cơ quan chức năng  cần có những giải pháp như thế nào để dự báo  nhu cầu của thị trường TQ?

- Trước mắt, các DN tư nhân cần được Nhà nước ủng hộ, tạo điều kiện để họ xâm nhập thị trường TQ. Chính những DN này sẽ là người đi tìm thị trường. Ví dụ như đối với mặt hàng sầu riêng, thanh long, họ sẽ sang làm việc với phía TQ để tìm hiểu xem đơn vị nào mua, mua bao nhiêu, giá cả thế nào… Và chỉ nên để những DN có uy tín tham gia làm ăn, các DN sẽ chia nhau “tấn công” thị trường Quảng Tây, Quảng Châu, Thượng Hải, rồi Hongkong… Tôi cho rằng không nên để DN ùn ùn tranh giành nhau thị trường rồi lại dẫn đến chuyện cạnh tranh không lành mạnh, hạ giá sản phẩm…

Chúng ta hãy học cách các DN Nhật Bản đã làm khi đến Việt Nam tìm mua nông sản. Các tập đoàn, tổng công ty của họ sang nước ta tìm hiểu thị trường, lựa chọn những đơn vị, cơ sở làm ăn uy tín, chất lượng để đặt hàng sản xuất theo đúng tiêu chuẩn của họ. Và họ sẵn sàng trả giá cao để có được sản phẩm nông sản như ý.

Xin cảm ơn ông!