Joe Biden: Những cú sảy chân, bi kịch và chiến thắng bị trì hoãn

Đỉnh cao đến muộn

Vài ngày trước khi rời Nhà Trắng năm 2017, Tổng thống Barack Obama khi đó đã gây ngạc nhiên cho Phó Tổng thống Joe Biden khi trao tặng ông Huân chương Tự do của Tổng thống, tuyên bố rằng chính trị gia tóc trắng ngoài 70 tuổi là "phó tổng thống giỏi nhất nước Mỹ từng có", là "con sư tử trong lịch sử Mỹ".

Lời tri ân đó tưởng đã kết thúc sự nghiệp chính trị lâu dài của Joe Biden. Qua hàng loạt những bi kịch gia đình và bi kịch cá nhân, những sảy chân của ông trong chính trị, những khoảng thời gian thực sự tệ hại chưa bao giờ cho phép ông ngồi sau chiếc bàn Kiên định - bàn làm việc của Tổng thống.

Nhưng cuối cùng thì đỉnh cao không trừ Biden, chỉ là chưa tới lúc.

Cuối cùng thì Joseph Robinette Biden Jr. (77 tuổi) đã được bầu làm Tổng thống Mỹ hôm 7/11, đánh bại Donald Trump trong một cuộc bầu cử phức tạp, từ các vấn đề đại dịch, thất bại kinh tế, chia rẽ sắc tộc. Cùng với ông, lịch sử ghi nhận bà Kamala Harris, người phụ nữ da đen đầu tiên, một người có dòng gốc Nam Á, cũng trở thành nhân vật thứ hai trong Nhà Trắng.

Theo AP, không có con đường nào chắc chắn để dẫn tới chiếc ghế mà chỉ có 44 người trong hơn 2 thế kỷ nắm giữ, nhưng Biden là một trong những người ít khả năng nhất, cho dù ông đã theo đuổi vị trí này trong hơn 3 thập kỷ, với 2 lần tranh cử không thành công và lần thứ ba là nỗ lực kế nhiệm ông Obama 4 năm trước.

Các đồng minh của ông Biden cho rằng chính lộ trình mạch lạc bị trì hoãn đó đã chuẩn bị cho ông năm 2020. Từ khi tuyên bố tranh cử ngày 25/4/2019, Biden đã thể hiện mình là một chính sách lão luyện, đồng cảm, đặc biệt thích hợp để đánh bại một tổng thống "nguy hiểm và gây chia rẽ" để "khôi phục linh hồn đất nước".

Nhưng chiến thắng của ông khá khó khăn. Ông không có một đa số rõ ràng của phe Dân chủ trong Thượng viện, một số ứng cử viên Dân chủ trong Hạ viện đã thua cuộc, làm dấy lên triển vọng một chính phủ bị chia rẽ. Các cơ quan lập pháp các bang cũng không có gì đảo lộn.

Trong phát biểu đầu tiên với tư cách Tổng thống được bầu, ông Biden đã công nhận rằng sự căng thẳng sẽ còn kéo dài, và kêu gọi người Mỹ "bỏ lại sự phẫn nộ và ngôn từ gay gắt ở lại sau, để tạo nên một quốc gia đoàn kết và hàn gắn".

Biden tham gia cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Dân chủ với gần hai chục đối thủ, hầu hết đều trẻ hơn đáng kể. Song sức hấp dẫn nội tại và đầy cảm xúc của ông đã vượt qua bản sắc đảng phái.

Biden trước đó đã có 3 lần ra tranh cử: Lần đầu tiên năm 1987, nhưng một bài phát biểu của ông khi đó bị phát hiện đã có sự sao chép; năm 2008 ông bị ông Obama và những người khác chỉ trích trong đại hội Đảng Dân chủ; và năm 2016 - sau cái chết của Beau - con trai ông do bệnh ung thư năm 2015 và sự ủng hộ ngầm của Tổng thống Obama lúc đó với bà Clinton khiến ông không thể ra tranh cử.

Năm nay ông cũng gặp nhiều khó khăn. Ông được Đảng Dân chủ đánh giá cao, thậm chí được yêu mến với tên gọi "Bác Joe", một người phó trung thành của Obama, song ông cũng bị chỉ trích là quá già, quá ôn hòa, quá thiên về người da trắng.

Nhưng giờ đây, ông đã trở thành Tổng thống cao tuổi nhất của Mỹ, lúc nhậm chức sẽ là 78 tuổi.

Cuộc đời đầy bi kịch

Sự nghiệp chính trị của ông kéo dài suốt nửa thể kỷ, bắt đầu từ khi Richard Nixon vẫn là Tổng thống và Mỹ đang đưa người lên Mặt Trăng. Song tuổi tác có lẽ cũng là một phần tài sản đáng kể trong lần bầu cử này.

Biden đã chịu đựng nhiều mất mát cá nhân và những người ủng hộ ông cho rằng, chính điều đó khiến ông có sự đồng cảm với một đất nước đang chịu đựng những tổn thương của đại dịch Covid-19 - Sky News nhận xét. 

Sức mạnh của tính cách và sự đáng kính trọng của Biden là điều mà nước Mỹ cần trong thời khó khăn này, và là điều khiến ông chiếm ưu thế so với đối thủ đầy bất ổn của ông.

Những người trong chiến dịch tranh cử cho biết, hầu như ngày nào ông cũng trò chuyện qua điện thoại với cử tri, trong những cuộc điện thoại thường là kéo dài khi ông đưa ra lời khuyên và sự an ủi.

Biden sinh ra ở thành phố Scranton phía đông bắc bang Pennsylvania, là con trai của một người bán ô tô cũ. Năm 1972 ông trở thành Thượng nghị sĩ trẻ tuổi thứ năm trong lịch sử Mỹ. Chỉ vài tuần sau, một thảm kịch tấn công gia đình Biden. Ông mất người vợ Neilia và cô con gái 1 tuổi Naomi trong một vụ tai nạn xe hơi. Hai người con trai Hunter và Beau cũng bị thương trong vụ đó.

Người Mỹ rất rõ về khả năng của Biden vượt lên thảm kịch. Ông quyết tâm gặp các con trai mỗi tối, vượt quãng đường 1 tiếng rưỡi bằng tàu hỏa từ Delaware tới Washington D.C. mỗi sáng sớm và mỗi tối hàng ngày để chúc các con ngủ ngon.

Trong khi người khác có thể gục ngã, ông Biden đã tìm thấy sức mạnh để tiếp tục cả lúc đó, cả khi sức khỏe yếu và những bi kịch khác tiếp tục xảy ra trong cuộc đời đầy khó khăn của ông.

Ông bị chứng đa phình mạch năm 1988 và đã sống sót sau ca phẫu thuật kéo dài 9 tiếng.

Năm 2015, một trong hai người con trai mà ông hết mực yêu thương, Beau, qua đời vì ung thư não ở tuổi 46. Nỗi đau buồn khi ấy là một trong những lý do khiến ông quyết định không ra tranh cử năm 2016.

Ông thường nói rằng bố ông đã dạy: "Thước đo của một người đàn ông không phải là tần suất anh ta bị đánh gục, mà là cách anh ta đứng dậy nhanh thế nào".

Ông cũng được trích dẫn nói rằng, ông tin là cuộc đời con người luôn cân bằng giữa đau khổ và may mắn: "Đỉnh cao càng lớn, đáy càng sâu".

Thử thách kéo dài

Trong sự nghiệp, ông đã gặp nhiều cản trở. Ông từng bị một cựu nữ nhân viên trong Thượng viện cáo buộc quấy rối tình dục năm 1993, dự luật hình sự năm 1994 do ông soạn thảo dẫn tới việc bỏ tù hàng loạt, những án tù kéo dài và việc gia tăng ngày càng nhiều nhà tù đã gắn với sự nghiệp chính trị của ông từ đó, rồi việc ông bị nói lắp, rồi lần ông bị cáo buộc đạo văn.

Nhưng ngược lại, 8 năm làm Phó tổng thống cho ông Obama đã cho phép ông nói rằng thành công trong 2 nhiệm kỳ đó của ông Obama cũng là của ông, cả trong và ngoài nước.

Những người biết ông thời kỳ đó nói rằng, kinh nghiệm kỳ cựu của ông và những thành tích đạt được khiến ông nổi bật như một tổng thống tiềm năng.

Sir Peter Westmacott, Đại sứ Anh trong những năm cầm quyền của ông Obama, nói rằng ông Biden có kinh nghiệm vô cùng to lớn, những mối quan hệ rộng rãi trên toàn thế giới, rất hiểu biết và quan tâm đến các nước khác nhau.

Ưu tiên trước mắt của ông sẽ là xử lý dịch Covid-19, kiểm soát dịch để kinh tế Mỹ có thể vượt lên bế tắc.

Xét từ câu chuyện gia đình cũng như thử thách sức khỏe mà ông từng đối mặt, không có gì ngạc nhiên là ông sẽ chú ý nhiều đến vấn đề y tế.

Về đối ngoại, có thể ông sẽ nỗ lực khôi phục vị trí của nước Mỹ là trung tâm của trật tự thế giới đa cực mà Mỹ đã dẫn dắt từ sau Thế chiến II, sau nhiều năm có phần theo chủ nghĩa dân tộc về kinh tế và cô lập dưới thời ông Trump.

Là Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, Phó tổng thống, ông đã nhiều lần lên tiếng về những thiệt hại mà ông cho rằng ông Trump đã gây ra với vị thế nước Mỹ trên thế giới.

Song thách thức cũng nhiều khi thế giới đã thay đổi mạnh mẽ kể từ khi ông là Phó tổng thống.

Trung Quốc đã gia tăng sức mạnh, sự căng thẳng Mỹ - Trung lên tới đỉnh điểm. Châu Âu không còn giống như trước sau Brexit và có sự nổi lên của các đảng dân túy.

Ở tuổi 77, ông Biden sẽ cần tất cả sức mạnh của tính cách mà ông có thể hội tụ để vượt qua những thử thách sắp tới.