Khó khăn trong can thiệp y tế cho người nghiện ma túy tổng hợp

Số lượng người sử dụng ma túy tổng hợp tăng mạnh

Mới đây, trong Hội thảo “Can thiệp trong lĩnh vực y tế cho người sử dụng ma túy trong tình hình mới” do Cục Phòng chống AIDS Việt Nam và Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển cộng đồng (SCDI) tổ chức nhiều chuyên gia bày tỏ lo ngại về sự phức tạp, khó khăn trong việc hỗ trợ can thiệp y tế cho người nghiện.

Số lượng người nghiện ma túy tổng hợp ngày càng gia tăng.

Theo báo cáo về ma túy thế giới, đến cuối năm 2015 có tất cả 255 triệu người sử dụng ma túy. Trong đó, khoảng 29,5 triệu người có rối loạn khi sử dụng ma túy (chiếm 11%). Tại Việt Nam, hơn 202.600 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý vào năm 2015, đến năm 2017, con số này đã tăng lên hơn 222.500 người (tăng 11.131 người so với năm 2016). 55% người nghiện sử dụng heroin, 40% ma túy tổng hợp và 5% sử dụng cần sa, cocaine, cỏ Mỹ...

Đáng báo động, qua thống kê từ 21 tỉnh, thành phố khắp cả nước, số người sử dụng các loại ma túy tổng hợp đang tăng mạnh (chiếm 46%). Đặc biệt, một số tỉnh có tỷ lệ sử dụng ma túy tổng hợp lên đến 80% là Trà Vinh, Đà Nẵng, Quảng Trị...

Cũng theo thống kê, chủ yếu những người sử dụng ma túy được phát hiện ở cộng đồng (68%, số liệu của năm 2017). Còn lại, chỉ 14% người nghiện ma túy được phát hiện tại trại cai nghiện, 12% phát hiện tại nhà tù hoặc trại tạm giam. 

Thay đổi cách hỗ trợ, can thiệp

Theo TS. Hoàng Đình Cảnh - Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS, nếu như trước đây, các giải pháp đối với những người sử dụng ma túy nặng về hình phạt thì hiện nay, quan điểm này đã thay đổi với mục đích giúp họ có thể quay lại cuộc sống.

Do đó, Chính phủ đã giao cho Bộ Y tế xây dựng các nhóm giải pháp để can thiệp đối với người sử dụng ma túy tổng hợp. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa có phương pháp điều trị đối với những người nghiện ma túy tổng hợp, chủ yếu vẫn là tư vấn. Do thói quen sau khi sử dụng ma túy tổng hợp là quan hệ tình dục nên họ là những người đối diện với nguy cơ lây nhiễm HIV rất cao.

"Những người sử dụng ma túy là những người thuộc nhóm yếu thế của xã hội, họ là những đang ở bên vực thẳm của sự sống. Chính vì vậy, nếu chúng ta không đưa vòng tay kéo họ về với cộng đồng thì họ sẽ rơi vào vòng xoáy hết sức đen tối mà ở đó sẽ không có những quyền của con người" - Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS nói.

Ông Cảnh cũng cho biết, trên thực tế chúng ta đã làm được điều này. Dẫn chứng cụ thể là việc những người nghiện Heroin đang sử dụng Methadol, họ có thể quay lại với cộng đồng để tham gia các công việc góp ích cho xã hội.

Nói về khó khăn trong quản lý, phòng ngừa và điều trị rối loạn do sử dụng ma túy mới TS, Bác sỹ Nguyễn Văn Tuấn, Sở Y tế Hà Nội nhấn mạnh: Các loại ma túy mới khi sử dụng gây nhiều rối loạn, trong đó rối loạn về tâm thần.

Triệu chứng rối loạn tâm thần rất phong phú và giống triệu chứng nhiều loại bệnh tâm thần khác nên việc chẩn đoán gặp nhiều khó khăn, nhất là các trường hợp không biết được tiền sử sử dụng chất ma túy của người bệnh.

Các đối tượng sử dụng ma túy thường giấu hành vi sử dụng của mình (dấu hiệu phủ nhận) gây khó khăn trong chẩn đoán các rối loạn do sử dụng các chất ma túy này.

Một số loại ma túy mới chưa có các xét nghiệm nhanh để xác định, đặc biệt trong điều kiện Việt Nam còn hạn chế về phương tiện, tài chính trong việc xét nghiệm xác định chất ma túy của đối tượng sử dụng. Chính bởi vậy, cách can thiệp hỗ trợ cũng phải dựa trên sự tiếp cận về quyền của người nghiện.