KTNN “soi” kỹ đất đai sau cổ phần hoá và dự án BT

Việc quản lý và sử dụng đất trong thời gian qua tại nhiều cơ quan, địa phương còn thiếu chặt chẽ, chưa áp dụng đầy đủ và đúng các quy định của pháp luật, nhất là trong quy hoạch sử dụng đất, định giá đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ và tái định cư, thủ tục hành chính về đất đai. Mặt khác, các quy định hiện hành về quản lý và sử dụng đất đai còn nhiều vướng mắc, bất cập và thiếu đồng bộ.

Theo ông Nguyễn Quang Thành, Phó Tổng KTNN cho rằng, việc quản lý sử dụng đất đai là vấn đề khó khăn, phức tạp, nhạy cảm, mang yếu tố lịch sử và có lợi ích đan xen giữa nhiều đối tượng và thành phần trong xã hội.

Trong thời gian qua, KTNN đã thực hiện 48 cuộc kiểm toán có nội dung liên quan đến quản lý, sử dụng đất đô thị trong các năm 2016-2018, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính 10.918 tỷ đồng; kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành liên quan chỉnh sửa, bổ sung nhiều văn bản quy phạm pháp luật, văn bản cá biệt quản lý, sử dụng đất như việc hướng dẫn phương pháp định giá đất, việc xác định giá khởi điểm của thửa đất đấu giá… 

Sau hơn 4 năm khởi công, dự án đường bao quanh khu tưởng niệm Chu Văn An do Bitexco làm nhà đầu tư, theo hình thức BT vẫn chưa về đích. 

Cũng theo ông Thành, năm 2019, bên cạnh các cuộc kiểm toán tài chính, KTNN xác định kiểm toán công tác quản lý sử dụng đất là một trong những nhiệm vụ trọng tâm.

Trong đó, KTNN sẽ thực hiện các chuyên đề quy mô lớn và chuyên sâu như: Chuyên đề "Việc quản lý, sử dụng đất trong và sau quá trình cổ phần hóa của doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2011 – 2017" theo yêu cầu của Quốc hội; Chuyên đề "Việc thực hiện các dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BT giai đoạn 2014 – 2018 tại thành phố Hà Nội, Tp.HCM, Bắc Ninh, Thanh Hóa".

Nội dung các cuộc kiểm toán này sẽ ưu tiên tập trung vào việc phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật, kiến nghị xử lý tài chính, tăng thu NSNN các khoản phải nộp tăng thêm; kịp thời chuyển cơ quan điều tra các sai phạm có dấu hiệu vi phạm luật hình sự để điều tra, xử lý theo thẩm quyền.

Đồng thời, kiến nghị hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung, thay thế hoặc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý đất đai… nhằm phát hiện các tồn tại, hạn chế trong cơ chế, chính sách để bịt các lỗ hổng, tránh thất thoát NSNN. 

Dự án BT Nút giao thông Long Biên do Him Lam xây có tổng mức đầu tư sau kiểm toán hụt gần 1.100 tỉ đồng. 

Đặc biệt, năm 2019, KTNN sẽ tiến hành kiểm toán 3 doanh nghiệp thuộc khối quốc phòng, an ninh; 21 tập đoàn, tổng công ty, doanh nghiệp nhà nước và 4 ngân hàng và các tổ chức tài chính, tín dụng. Trong đó có một số ngân hàng, tập đoàn, tổng công ty có quy mô lớn như: Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam, Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam…

Việc kiểm toán đối với các doanh nghiệp này nhằm tập trung đánh giá thực trạng việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước và việc thực hiện công tác cơ cấu lại, sắp xếp, đổi mới, cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước tại các doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp có vốn nhà nước; đánh giá các hoạt động quản lý, bảo đảm phát triển lành mạnh thị trường hàng hóa, dịch vụ trong nước như: Giá năng lượng và các hàng hóa, dịch vụ quan trọng, thiết yếu khác và việc chấp hành các quy định của pháp luật về giá, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế môi trường…

Trước đó, trao đổi với báo chí, Phó Tổng KTNN Nguyễn Quang Thành cho rằng, BT là một trong các hình thức đầu tư đối tác công tư (PPP) triển khai ở Việt Nam thời gian qua, trong bối cảnh NSNN khó khăn, các dự án đầu tư theo hình thức này góp phần không nhỏ vào việc hoàn thiện kết cấu hạ tầng, làm thay đổi bộ mặt của nhiều địa phương; đồng thời giảm áp lực nợ công, kích cầu đối với sản xuất trong nước, tăng năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Song đây là một chính sách mới, chứa đựng các rủi ro nhất định trong quá trình tổ chức thực hiện trong khi các dự án theo loại hình đầu tư này liên quan trực tiếp đến lợi ích của nhà nước, người dân và doanh nghiệp, tác động không hề nhỏ tới kinh tế - xã hội. Do vậy, KTNN đã và đang tập trung, đẩy mạnh việc kiểm toán các dự án BT, đặc biệt là các dự án thực hiện theo cơ chế đổi đất lấy hạ tầng.

Kết quả kiểm toán tại 35 dự án, kiến nghị xử lý tài chính 7.453 tỷ (có dự án tỷ lệ xử lý tài chính chiếm 27% giá trị được kiểm toán), việc thực hiện các dự án BT theo hình thức đổi đất lấy hạ tầng còn thiếu chặt chẽ và minh bạch, chưa thật sự rõ ràng nên dễ tạo lỗ hổng thất thoát ngân sách và tài sản công.