Lễ hội đã trở thành sự bát nháo khổng lồ

Tính linh thiêng mất đi mà chỉ còn là dịp để chặt chém, vị lợi, là nơi tôn xưng các giá trị vật chất.

Nói đến lễ hội là phải nhắc đến 3 yếu tố: Phong cảnh, tâm linh và văn hóa, nhưng bây giờ nó có còn không? Xin thưa là cứ mỗi mùa lễ hội qua đi, tôi lại thấy chúng ta mất nhiều hơn được. Về phong cảnh, thử hỏi trên khắp đất nước này, có phong cảnh chùa chiền nào còn giữ được nguyên vẹn? Tất cả đều bị sửa chữa, bị trùng tu theo lối can thiệp thô bạo làm cho xấu xí đi, kiến trúc chắp vá lai căng nửa tây nửa tàu. Ai còn cảm hứng để đi dạo trong chùa mà ngắm cảnh khi càng ngắm càng thêm bực bội trong lòng?

Du khách trèo tường, chui cổng như ninja ở chùa Bái Đính chiều 15.2. Ảnh: Vân Nga

Về tâm linh, khi đặt chân đến cửa chùa là để con người tìm sự lắng đọng, tìm mối hòa hợp giữa trần với thiêng, thế nhưng khi phong cảnh đã mất đi vẻ u tịch, sợi dây kết nối tâm linh cũng bị cắt đứt. Tôi nhớ hồi xưa, mỗi khi lên chùa, thắp một nén hương thơm lên bàn thờ Phật, rồi thung dung đi dạo bước trong sân chùa, lòng không một chút xao động, đó là những khoảnh khắc thoát tục. Còn giờ đây, vào tới chùa, người ta chen nhau đốt cho thật nhiều hương, sì sụp khấn vái, bày những cái lễ thật to, cắm tiền lẻ vào khắp nơi, không hiểu họ được những gì từ đó?

Về văn hóa, cách thức tổ chức lễ hội hiện nay khiến các nhà quản lý văn hóa hoàn toàn bất lực. Vì người ta đổ xô đi lễ lấy được, đi cho có, còn lại bất chấp hết. Những quy tắc ứng xử với thiên nhiên, môi trường bị bỏ qua, họ xả rác khắp nơi, người bán hàng quanh chùa Hương còn sát sinh muông thú ngay trên đất Phật. Người ta đã làm uế tạp những chốn linh thiêng nhất, không chỉ trong mấy ngày ra tết mà hầu như quanh năm.

Không biết Bộ VHTTDL tới đây sẽ nghĩ ra cách nào để hạn chế những tiêu cực lễ hội, nhưng tôi tin là không bao giờ chúng ta tới được ngày xưa. Làm thế nào để khắc phục đây khi mà nó đã ở tình trạng trầm trọng quá rồi? Lễ hội nằm trong hệ thống hành vi văn hóa ứng xử của toàn xã hội, nhưng hiện nay, đời sống tinh thần của toàn xã hội đang bị các giá trị vật chất lấn lướt khiến cho tất cả đều trở nên vị lợi. Chùa cũng thành nơi trục lợi, hội cũng thành nơi để các địa phương hái ra tiền, thì làm sao chúng ta tìm lại được những ý nghĩa linh thiêng của lễ hội?

Tôi âu lo cho những thế hệ kế tiếp và buồn cho cả thế hệ bây giờ, bởi vì cứ nghĩ đến lễ hội là thấy sợ, là thấy mất mát.

Phạm Xuân Nguyên