Lễ trưởng thành Mpú Tôh - kông

Lễ được tổ chức to hay nhỏ tuỳ thuộc vào điều kiện kinh tế của mỗi nhà, nhưng theo thông lệ thì tất cả mọi người trong buôn sẽ cùng tới để chia vui với gia chủ có thêm một lao động chính...

Ngày lành đã chọn, ngay sớm tinh mơ, chàng thanh niên được làm lễ khôn lớn diện bộ trang phục truyền thống Ê Đê mới nhất, ra bến nước chung đầu buôn, chọn nơi thuận nhất để thực hiện thủ tục cởi áo, tháo khăn và gội đầu, rửa mặt. Sau thủ tục này, chàng phải hứng một bầu nước trong từ suối đầu nguồn để đem về làm lễ. Tại nhà chàng trai, toàn bộ lễ vật cần thiết đã được chuẩn bị sẵn sàng và phải có đủ cơm trắng, xôi nếp, thịt lợn, thịt gà, cá, rượu cần... Những thức này đều được cột khéo léo vào cọc.

Một chàng trai Ê Đê được làm lễ Mpú Tôh-kông.

Chàng trai từ suối trở về, cầm kiếm sắc bước về phía cầu thang nhà sàn, tự tay chém đứt hai cây chuối đã được trồng sẵn tượng trưng cho hình ảnh hạ gục kẻ thù. Khi bước vào gian nhà chính, chàng dựng kiếm bên vách phía đông, đi một vòng quanh 7 cây cột rượu theo hàng dọc đã được chuẩn bị rồi đến cúi đầu ngồi đối diện với thầy cúng.

Thầy cúng mặc đồ, vấn khăn nhiều màu sắc sặc sỡ, ngồi trước ché rượu cần đầu tiên, mặt hướng về phương mặt trời mọc, miệng đọc lời cầu khấn thần linh, tay vẩy một ít rượu hoặc nước suối lên người chàng trai...

Tiếng chiêng theo nhịp vang lên, thầy cúng khấn tế để các thần, tổ tiên ban cho gia đình, người thanh niên sắp được công nhận là trưởng thành sức khoẻ, may mắn, an lành. Thay mặt thần linh, thầy cúng trao cho chàng trai thanh kiếm và chiếc khiên. Các sơn nữ Ê Đê vừa reo mừng vừa té nước vào anh ta thay cho những lời chúc phúc tốt đẹp.

Phần cúng lễ xong, lần lượt những bậc cao niên rồi mọi người trong buôn đến vỗ vai chúc mừng chàng thanh niên và gia đình trước khi ngồi vào mâm cỗ vừa nghe tiếng chiêng rộn ràng vừa uống rượu cần cho say nghiêng cả đất trời.

Già Ma Bưng ở thị trấn Ea Sup (Đăk Lăk) bảo rằng: "Mpú Tôh-kông là lễ mà cộng đồng người Ê Đê ta còn gìn giữ mãi. Nó không chỉ thể hiện ý nghĩa nhân văn đối với mỗi cá nhân mà còn là sự hiện diện của tình cộng cư, gắn bó keo sơn giữa các gia đình trong buôn làng để xóa bớt những hiềm khích, mâu thuẫn”.

Vĩnh Minh