Một công chúa nước Lào giúp vua Lê Thánh Tông huấn luyện voi đánh giặc, dân đền thờ ở Ninh Bình

Biểu tượng tình hữu nghị Việt-Lào

Đền Thượng Thái Sơn thuộc địa phận thôn Thái Sơn (xã Sơn Lai, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình), hiện đang thờ công chúa nước Lào với danh xưng Nhồi Hoa công chúa. Đây là đền thờ công chúa ngoại quốc duy nhất ở Việt Nam.

Đường đi lên đền Thượng Thái Sơn quanh bên cây cối xanh mướt bao trùm, ngôi đền tọa lạc trên đỉnh đồi giữa không gian làng quê yên bình với núi đồi hùng vĩ.

Đền Thượng Thái Sơn quay hướng Đông Nam, được xây dựng vào thời Hậu Lê và đã được trùng tu nhiều lần. Ðền nằm tiếp giáp với các ngọn núi theo tiếng địa phương gọi là núi Hóe Vụng (phía nam), núi Mỏ Phượng (phía đông), núi Chon Gà (phía bắc).

Trải qua nhiều thế kỷ, ngôi đền và nét đặc trưng văn hóa Lào được nhân dân nơi đây dành nhiều tâm sức bảo tồn, trở thành một biểu tượng văn hóa đẹp của tình hữu nghị Việt-Lào.

Cùng với tên gọi Ðền Thượng, người dân nơi đây còn tôn kính gọi đền thờ công chúa Nhồi Hoa là đền Bà chúa Hoa, đền Mẫu.

Hằng năm, vào ngày 3/3 âm lịch người dân trong vùng tổ chức lễ hội với những hoạt động văn hóa nghệ thuật truyền thống. Trong đó, có múa hát theo điệu Chăm Pa (điệu múa hát cổ truyền của nước Lào) để tưởng nhớ về công lao của công chúa Nhồi Hoa.

Công chúa huấn luyện voi cho Đại Việt

Theo sử sách cũ ghi lại vào thế kỷ XV, dưới thời vua Lê Thánh Tông, có một vị công chúa nước Lào phiên âm tiếng Việt là Nhồi Hoa theo lệnh vua cha đem vài trăm con voi sang và giúp huấn luyện đàn voi cho Đại Việt đánh giặc.

Sau khi hoàn thành sứ mệnh, trên đường trở về nước lào, không may công chúa Nhồi Hoa lâm bệnh và qua đời tại khu vực đồi Đền.

Ghi nhận công lao to lớn của công chúa Nhồi Hoa, vua Lê Thánh Tông đã cho quân về xây dựng khu lăng mộ và lập đền thờ công chúa ngay tại đó. Nơi công chúa yên nghỉ chính là khu vực ở thôn Thái Sơn, xã Sơn Lai, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình ngày nay.

Đền được xây dựng vào thời Hậu Lê, tuy nhiên, hàng trăm năm qua, di tích có nhiều phần mai một và đã được trùng tu nhiều lần. Hiện tại đền còn lưu giữ khá nhiều các hiện vật, các sắc phong, đồ thờ, thời Nguyễn.

Ngày 11/4/2024, đoàn công tác của Đại sứ đặc mệnh toàn quyền nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào tại Việt Nam Khăm-Phâu Ân-Thạ-Văn đã đến dâng hương và trồng cây lưu niệm tại di tích lịch sử đền thờ công chúa Nhồi Hoa

Ông Trần Văn Chương-Chủ tịch UBND xã Sơn Lai cho biết: "Ðền thờ công chúa Nhồi Hoa được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh vào năm 2007. Riêng các ngày rằm, mùng một nhân dân trong vùng đều dọn dẹp khuôn viên đền và thắp hương lễ bái, sùng kính công chúa Nhồi Hoa".