Một ngọn núi thiêng 5 đỉnh tại Chí Linh của Hải Dương, cao nhất 238m ví như Đà Lạt thu nhỏ, vì sao?

Trong lành, mát mẻ

Sáng 7/2 (17 tháng Giêng), Lễ tế trời đất trên núi Ngũ Nhạc diễn ra trang trọng theo đúng nghi thức truyền thống. Đây là một trong những nghi thức riêng có của Lễ hội mùa xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc hằng năm. 

Dẫn đầu là đội múa lân, đội rước, phía sau là đông đảo nhân dân trong tỉnh và du khách thập phương bắt đầu lên núi cử hành lễ tế.

Đồng chí Trần Đức Thắng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương dâng hương tại Lễ tế trời đất trên núi Ngũ Nhạc, trong khuôn khổ lễ hội mùa xuân Côn Sơn - Kiếp Bạc năm 2023.

Trước đây, muốn lên núi Ngũ Nhạc phải luồn rừng, luồn suối. Đến năm 2004, đường bộ hành dài 1,8 km bằng đá xanh đã được tôn tạo. Rừng thông hai bên cũng được bảo tồn chặt chẽ, phủ xanh ngọn núi. 

Lên cao, sương mù bao phủ và mưa xuân giăng lối làm nhiều người liên tưởng đến cảnh quan ở xứ sở ngàn hoa Đà Lạt. Con đường lên núi không quá dốc nhưng ngoằn ngoèo quanh những gốc thông già khiến cảnh quan nơi đây càng trở lên độc đáo.

Những ngày hè nắng nóng, đặt chân lên Ngũ Nhạc, du khách sẽ dần cảm nhận rõ sự thay đổi của thời tiết. Càng lên cao, nhiệt độ càng giảm, sự mệt mỏi dường như tan biến. Núi Ngũ Nhạc đã trở thành một điểm đến không thể bỏ qua của du khách mỗi lần về với Côn Sơn.

Cùng với Kỳ Lân, núi Ngũ Nhạc, thuộc xã Lê Lợi, là mạch núi linh thiêng ở phía Bắc, góp phần tạo nên danh thắng Côn Sơn huyền thoại. Hai mạch núi này được bắt nguồn từ dãy Huyền Đinh, Yên Tử đột khởi mà thành. Giữa hai mạch núi Côn Sơn và Ngũ Nhạc là Thanh Hư Động. 

Vì vậy mà người xưa ca ngợi: Chí Linh vi chi huyện, thực dĩ Côn Sơn chân linh/ Côn Sơn vi tối linh, chân ỷ Ngũ Nhạc kỳ tú (nghĩa là: Đất Chí Linh được gọi là linh bởi do Côn Sơn linh thiêng/ Côn Sơn linh thiêng là do núi Ngũ Nhạc rất đẹp).

Theo Ban Quản lý di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc, núi Ngũ Nhạc có 5 đỉnh, xoải dài từ Bắc xuống Nam với chiều dài hơn 4 km, ngọn cao nhất 238 m, nằm về phía Đông Bắc của Côn Sơn. Trên các đỉnh núi này người xưa cho xây 5 miếu thờ thần ngũ phương nên gọi là “Ngũ Nhạc linh từ”.

Đoàn lễ tế trời đất di chuyển lên Ngũ Nhạc linh từ, khu di tích Côn Sơn-Kiếp Bạc, TP Chí Linh, tỉnh Hải Dương.

Núi Ngũ Nhạc bắt nguồn từ dãy Yên Tử thuộc cánh cung Đông Triều, có kết cấu sỏi cát, độ ẩm cao nên thực vật ở đây phát triển mạnh, nhiều loài cây sinh sống như thông, trúc, me rừng, chuối rừng, sim, mua và cây dược liệu.

Rừng cây rậm rạp xanh tốt quanh năm bao trùm lên toàn bộ các ngọn núi, nên lúc nào Ngũ Nhạc cũng mang trong mình một sức sống, một màu xanh kỳ diệu.

Đến đây không chỉ có âm thanh của thông reo, của lá cây xào xạc mà còn có tiếng róc rách của suối, tiếng líu lo của chim... tạo nên bản giao hưởng của núi rừng Côn Sơn hùng vĩ.

Không chỉ mang lại cảnh quan đẹp đẽ, cây xanh còn mang đến cho Ngũ Nhạc một "tiểu vùng khí hậu" độc đáo và mát mẻ. Những người leo núi sớm thường bắt gặp cảnh sương mờ phủ khắp lối đi. Khi nắng lên, màn sương tan dần, để lộ ra cảnh quan núi rừng đẹp đẽ và những xóm làng trù phú xa xa...

Ngọn núi linh thiêng

Người xưa coi Ngũ Nhạc là ngọn núi thiêng, khí thiêng của núi từ các phương hội tụ. Núi Ngũ Nhạc nằm ở giữa. Phía Tây Nam là núi Côn Sơn, chân núi có chùa Côn Sơn Thiên Tư Phúc - một trong những chốn tổ của thiền phái Phật giáo Trúc Lâm. 

Phía Bắc là dãy núi Rồng - có nhiều ngọn nằm ôm ấp quần thể di tích lịch sử Kiếp Bạc, đây là nơi có núi sông hùng vĩ tạo nên địa thế hiểm yếu về mặt quân sự, là đại bản doanh và thái ấp của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn trong cuộc kháng chiến chống Nguyên Mông thế kỷ XIII. 

Đoàn múa lân và đoàn rước dẫn đầu đoàn lễ lên núi Ngũ Nhạc thực hiện nghi lễ tế trời đất.

Phía Nam là dãy núi Phượng Hoàng, thế núi quần sơn củng lập, hai cạnh xòe ra như phượng vờn, loan liệng, trên núi có đền thờ Vạn thế sư biểu Chu Văn An. 

Ở sườn phía Đông Bắc Ngũ Nhạc có đền Sinh thờ Mẫu và đền Hóa thờ tướng quân Phi Bồng - người có công giúp Trần Hưng Đạo đánh giặc. Chân núi phía Nam là đền thờ Anh hùng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi.

Nếu như núi Côn Sơn gắn với chùa Côn Sơn và Thiền phái Phật giáo Trúc Lâm Đại Việt thì núi Ngũ Nhạc là nơi thờ trời đất, ngũ phương theo tư tưởng Đạo giáo. Bởi vậy, Ngũ Nhạc được linh khí tứ phương hội tụ, là nơi tối linh của xứ Đông và đất nước.

Núi Ngũ Nhạc không chỉ có thiên nhiên xanh mát mà còn có những giá trị tâm linh sâu sắc. Trải qua bao mưa nắng, những miếu thờ trên Ngũ Nhạc chỉ còn là những ban thờ lộ thiên, kiến trúc đơn sơ. 

Ngày 8/8/2004, đồng chí Trương Mỹ Hoa, Phó Chủ tịch nước lên thăm núi Ngũ Nhạc đã đề nghị tôn tạo những ngôi miếu thờ để phát huy giá trị di tích, giới thiệu với du khách về vốn văn hoá độc đáo của xứ Đông. Sau đó 2 năm, 5 miếu thờ cùng hệ thống đường bộ hành lên núi đã được hoàn thiện.

Từ dưới chân núi, theo đường bộ sẽ đến Đông Nhạc miếu, tượng trưng cho hành mộc, rồi đến Nam Nhạc miếu, có màu đỏ, là màu của hành hỏa. Bắc Nhạc miếu tượng trưng cho hành thủy, rồi đến Tây Nhạc miếu, tượng trưng cho hành kim và cuối cùng là Trung Nhạc miếu, tượng trưng cho hành thổ.

Năm 2006, việc phục dựng nghi thức tế lễ trời đất trên núi Ngũ Nhạc đã hoàn chỉnh và tế trời đất trên Trung Nhạc miếu của núi Ngũ Nhạc trở thành một nghi lễ không thể thiếu trong chương trình lễ hội truyền thống mùa xuân Côn Sơn hằng năm.

Du khách hành hương lên Ngũ Nhạc.

Tại lễ tế trời đất, du khách có thể tận mắt chứng kiến các nhà sư làm lễ ngũ phương, cầu mong một năm mới quốc thái dân an, nhân khang vật thịnh, mùa màng tươi tốt, đất nước thịnh trị, thái bình. Một nghi thức nữa khiến nhiều du khách thích thú đó là ban ngũ cốc.

Ngũ cốc gồm thóc, ngô, đỗ, lạc, vừng. Từ xưa con người đã phân chia ngũ cốc thành ngũ hành: Thóc - hành thổ, ngô - hành kim, vừng - hành thủy, đỗ - hành hỏa, lạc - hành mộc. Đây là thứ cao quý nhất của con người và muôn loài. 

Tại nghi lễ tế trời đất, ngũ cốc là vật phẩm linh thiêng dâng lên cúng tế phật, thánh, trời, đất, tổ tiên… để tạ ơn và cầu mong quốc thái dân an, mùa màng tươi tốt. 

Ngũ cốc được ban cho nhân dân, du khách về làm giống là thứ đã được chọn lọc kỹ, đã được phật, thánh, trời, đất chứng giám, mang về trộn vào thóc giống, ngô giống, đỗ giống, vừng giống, lạc giống để gieo trồng, với mong ước vạn vật sinh sôi nảy nở, phong đăng hòa cốc, mùa màng bội thu, muôn dân no ấm.