Người Phu Thay cầu mưa

Thiếu nữ Phu Thay trên dòng suối của bản.

Chúng tôi đến Phiêng Hào, bản 100% đồng bào Lào sinh sống (76 hộ với 438 nhân khẩu) thuộc xã Mường Khoa, huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu giữa những ngày hè nắng như đổ lửa. Đây đang là đợt cao điểm của mùa khô, nguồn nước từ các con suối, hồ chứa cạn kiệt dưới cái nóng như rang của gió Lào nên đồng bào Phu Thay đang chuẩn bị làm lễ cầu mưa (Xo Nặm Phôn).

Ngoại trừ nhà trưởng bản, mỗi gia đình trong bản đều chọn 1-2 phụ nữ để tham gia lễ hội cầu mưa. Tối hôm trước, những phụ nữ này phải thức để chuẩn bị công tác hậu cần, sửa soạn trang phục cho buổi lễ. Buổi sáng hôm sau, theo phong tục, phụ nữ phải nhịn đói, trèo đèo lội suối tìm đến đầu nguồn nước - nơi tổ chức lễ hội cầu mưa, cầu thần linh che chở, ban phát mưa thuận, gió hòa, mùa vụ tốt tươi.

Dọc đường đi, những người phụ nữ làm thủ tục xin ăn. Họ mang theo lồng gà (đan bằng mây tre) được buộc vào một đòn tre do 2 người khỏe mạnh nhất nhóm khiêng. Đến trước cửa những gia đình làm ăn may mắn năm trước, họ dừng lại, chỉnh đốn trang phục và lên tiếng gọi chủ hộ.

Khi chủ hộ mang xôi (khẩu ón), bánh chưng (khẩu tổm) xuống cầu thang, người đại diện nhận và cúi chào theo phong tục (tay chắp trước ngực). Chủ hộ đã chuẩn bị sẵn chậu nước lấy từ đầu nguồn té vào đám người đi lễ hội, nước bắn càng cao, người đi hội ướt càng nhiều, theo quan niệm dân tộc Lào là càng may mắn, lễ hội càng hiệu nghiệm.

Xin ăn qua 3-5 nhà, nhóm người đi đến đầu nguồn nước, nơi những tảng đá to nằm trơ giữa suối. Mọi người quây quần trên những tảng đá to ăn sáng, những thanh nữ (con gái chưa lấy chồng) được chọn làm người té nước. Nước từ đầu nguồn té càng cao, phụ nữ tham gia lễ hội ướt càng nhiều thì năm đó thời tiết diễn biến càng thuận.

Sau lễ hội cầu mưa, phụ nữ tắm mát, nô đùa trong nguồn nước và trở về nhà mong cho sấm truyền, cơn mưa rơi xuống. Đêm đó, già trẻ gái trai cả bản tụ hội đốt lửa, múa lăm vông, mừng lễ hội cầu mưa tổ chức linh nghiệm. Giữa không gian núi rừng oi bức, mọi người đều thành tâm tin rằng, mưa sẽ mau xuống và "cái nước của trời làm mát lòng đất mẹ, nuôi cây lúa thêm bông"...

Văn Trương