Nhà rường, ngõ đá xứ Tiên

Được mệnh danh là xứ thần tiên, ngôi làng cổ này nổi tiếng khắp nước bởi vẻ đẹp của những căn nhà rường gỗ hàng trăm năm tuổi, những thửa ruộng bậc thang xếp tầng, những mảnh vườn bòn bon, chuối, tiêu, chè, mít, quế, cau sum suê và những ngõ đá rêu xanh như tạc hình vào vách núi.

Nhà rường cổ ở Lộc An

Con đường duy nhất vào Lộc An uốn lượn theo những chân ruộng bậc thang, chót vót trên đỉnh dốc đá. Đến Lộc An ta sẽ gặp hàng chục ngôi nhà gỗ cổ giấu mình giữa vườn cây trái, với giếng cổ, bể nước bằng đá trong veo, mát lạnh.

Nhà rường truyền thống ở đây gồm 3 gian, 2 chái đầu hồi dựng theo lối "tam đoạn", kèo có ba phần kết cấu là kèo lòng nhất, kèo lòng nhì và kèo lòng ba gối đầu nối tiếp từ cột cái, qua cột quân, rồi xuống cột hiên.

Các quá giang được đẽo khắc uốn lượn, cùng với con đội chạm nổi hình dơi bay xuống, trên hai kèo đầu hồi có trang trí hình cuốn thư cách điệu, mặt dưới kèo lòng ba chạm hình thú rừng thể hiện tài hoa của phường thợ. Những ngôi nhà rường với kết cấu "tam đoạn" và điêu khắc tinh xảo còn lại trong làng đã tạo nên giá trị "độc nhất vô nhị" không một vùng quê nào trên đất nước này có được.

Nhà cổ đã đẹp, đã lạ nhưng chính những ngõ đá xinh xắn, quanh co chạy quanh giếng, men theo sườn đồi, nhiều tầng bậc, đuổi theo tận nhà cổ... mới chính là phần hồn của không gian làng Lộc An.

Lộc An được mệnh danh là xứ sở của những ngõ đá độc đáo. Nhà nào trong làng cũng có ngõ đá. Cuộc sống dù còn khó khăn, khi lập vườn, dựng nhà có thể còn sơ sài, nhưng ngõ đá vẫn được ưu tiên làm trước. Mỗi ngõ đá có một hình dáng khác nhau, chúng đại diện cho tính cách, tâm hồn của từng chủ nhà. Tùy thuộc vào địa hình của khu vườn, hoặc ngôi nhà, dựa vào thế núi mà ngõ đá có thể là thẳng tắp, uốn lượn, hoặc gấp khúc.

Khi đã đặt chân đến chốn tiên cảnh này, bước qua những ngõ đá, ngắm những ngôi nhà cổ mái phủ rêu phong, ta chợt thấy lòng thanh thản, bình yên lạ lùng. Từ bao đời những ngõ đá đã trở thành tình yêu, niềm tự hào rất riêng của đất và người Lộc An.

Vĩnh Minh