Nhất thiết phải đầu tư cho chế biến sâu

Thưa ông, nhìn lại 6 tháng đầu năm nay, ngành nông nghiệp được cho là bị sụt giảm mạnh nhất về tăng trưởng trong các năm qua, ông có nhận định gì về đánh giá này?

- Đúng là 6 tháng đầu năm nay được coi là một trong những thời điểm khó khăn nhất của ngành nông nghiệp; trong lúc các khu vực khác của nền kinh tế như công nghiệp và dịch vụ phục hồi khá tốt thì khu vực nông nghiệp lại suy giảm. Kèm theo đó là suy giảm của xuất khẩu (XK) nông nghiệp, đây là mối liên hệ mật thiết với nhau vì hiện tại nền nông nghiệp của ta có tới 50% tổng sản lượng dành cho XK.

Công nhân bóc tách hạt điều tại một doanh nghiệp xuất khẩu ở Bà Rịa - Vũng Tàu.   Ảnh:  Tư liệu

Có một số ý kiến cho rằng, nguyên nhân của tình trạng suy giảm nông nghiệp là do chúng ta vẫn sản xuất dựa trên sự tăng trưởng sản lượng, dẫn đến khó khăn về thị trường?

- Tôi cho rằng, về vấn đề thị trường, hiện nhu cầu của một số mặt hàng nông sản không lên nhanh như nguồn cung của thế giới nên giá nông sản đã giảm mạnh. Chẳng hạn như mặt hàng gạo, có một số nước đang đi theo xu hướng tự cung tự cấp và xuất hiện thêm một số đối thủ cạnh tranh xuất khẩu mới như Myamar, Lào, Campuchia… trong khi Thái Lan lại tung ra kho dự trữ lúa gạo nên giá đã giảm. Còn mặt hàng cao su thì cung vượt cầu trong suốt 4 năm qua nên giá cũng tiếp tục giảm.

Một nguyên nhân nữa cũng ảnh hưởng tới XK nông sản là hiện đã có một số nước phản ứng rất nhanh khi họ điều chỉnh phá giá đồng tiền như Brazil, Colombia, Ấn Độ, Thái Lan… nên giá XK nông sản của họ rẻ hơn gây khó khăn cho nông sản của Việt Nam. Mặt khác, thị trường xuất khẩu nông sản của Việt Nam cũng phụ thuộc khá mạnh vào Trung Quốc (chiếm khoảng 17%), chưa kể nhiều mặt hàng ta XK sang thị trường này thì bản thân Trung Quốc cũng tự trồng được như vải, thanh long, dưa hấu…

Có thể thấy, sản xuất nông nghiệp nước ta vẫn thiên khai thác lợi thế về diện tích và sản lượng, không đầu tư chế biến nên mới dẫn tới suy giảm như hiện nay?

TS Nguyễn Đỗ Anh Tuấn

  Doanh nghiệp là chủ thể đóng vai trò mấu chốt để xây dựng chuỗi giá trị cho ngành hàng nông sản nhưng vẫn còn quá ít những “đại gia” tham gia đầu tư vào nông nghiệp. Nguyên nhân chính là do chính sách thu hút đầu tư còn nhiều bất cập, đặc biệt là chính sách về đất đai, thuế, phí, tín dụng,   hỗ trợ hạ tầng. 

Do đó, tôi cho rằng cần có dịch vụ chế biến, bảo quản, phân loại, đóng gói, dịch vụ hỗ trợ làm thương hiệu và dịch vụ đưa thẳng sản phẩm tới khâu tiêu dùng cuối cùng thì giá trị mới cao lên được.

Để tạo bứt phá cho nông nghiệp trong thời gian tới, theo ông cần có những giải pháp cụ thể gì?

- Tôi cho rằng, cần có giải pháp quyết liệt hơn và mang tính đột phá vì thị trường nông sản thế giới trong thời gian tới không hy vọng sẽ tăng vọt lên được. Rất nhiều dự báo cho thấy, thị trường nông sản tiếp tục có xu hướng đi ngang hoặc suy giảm. Trong khi đó, các nước ngày càng cạnh tranh mạnh với chúng ta cả về giá cả và chất lượng nhất là khi hội nhập ngày càng sâu, chúng ta còn phải cạnh tranh ngay trên sân nhà; thời tiết có xu hướng ngày càng bất ổn, hạn hán, siêu bão… Do đó, giải pháp phải đột phá thì mới xử lý triệt để, trong đó đột phá cụ thể nhất là phải triển khai tái cơ cấu nông nghiệp trên thực tiễn. Từ thị trường, quy hoạch sản xuất, xây dựng chuỗi giá trị sản phẩm chủ lực, và các chính sách vĩ mô cần xem xét đánh giá lại.

Xin cảm ơn ông!