Nhớ “lão nông” Hồ Kiểng...

NSƯT Hồ Kiểng từ biệt cuộc đời chiều 3.4, tại TP.HCM, do căn bệnh tim tái phát. Bạn bè ông hay tin ai cũng tiếc thương và đau xót. Nghệ sĩ Mạc Can nói: “Tôi nhớ cách đây mấy hôm, trong một buổi ghi hình của đài truyền hình, ông còn chạnh lòng chuyện riêng tư mà khóc, giờ thì ông đã đi rồi”.

NSƯT Hồ Kiểng

Trong làng điện ảnh Việt Nam, ngoài Bắc có NSƯT Thu An (đã mất), trong Nam có NSƯT Hồ Kiểng là 2 bậc thầy của những vai diễn phụ. Họ chưa từng có một vai diễn lớn trong đời, âm thầm nhận những vai diễn phụ, nhưng vai đó dù nhỏ đến đâu, chỉ mấy phân cảnh hay một vai diễn có tên, họ đều làm rất “chất”, diễn hay đến nỗi người xem phim mà thấy như đời thực. Có lẽ sau thế hệ vàng lần lượt khuất bóng này, điện ảnh VN không thể kiếm đâu ra được những bức chân dung tuyệt vời như vậy.

Trong những vai phụ của ông, người xem nhớ nhất là 2 lão nông trong 2 phim truyền hình “Những nẻo đường phù sa” và “Người đẹp Tây Đô”. Toàn là những vai diễn không tên, không nhiều trường đoạn, nhưng Hồ Kiểng đã làm cho ai xem phim cũng phải khóc. Nhớ phim “Những nẻo đường phù sa”, ông vào vai một người nông dân nghèo khổ đi mò cua, bắt cá trong ruộng của địa chủ rồi bị bắt ép phải ăn chính những con cá sống. Có lẽ nhiều khán giả không thể nào quên hình ảnh một lão nông gầy gò, áo quần rách tướp, tay cầm con cá sống dính đầy bùn vẫn còn giãy giụa ấn vào miệng mình. Cảnh đó ông diễn thật, không có phụ trợ của kỹ thuật kỹ xảo gì hết, đến bây giờ vẫn khiến nhiều người gai lạnh sống lưng khi nhớ lại.

Một vai khác ông làm cực tốt là lão nông bị lừa trong phim “Người đẹp Tây Đô”. Lão nông ấy nhà nghèo, có cô con gái vừa tuổi lớn, xinh đẹp, rạng rỡ. Cậu chủ điền thấy thế nảy lòng muốn chiếm đoạt bèn lừa ông đi bắt chút cá tôm ngoài đồng làm cơm đãi cậu. Ông lão thật thà tất tả đi ngay, đến khi đang đứng giữa đồng, như có lửa thiêu trong dạ, ông vội vã băng ruộng chạy trở về nhà thì đã thấy cô con gái ngồi khóc bên đống rơm, áo quần rách nát... Từ trên khuôn mặt nhăn nhúm của ông lão, những giọt nước mắt tứa ra, khuôn hình cận cảnh thật sâu vào nỗi oán hận đến ngây dại của một người cha không bảo vệ được con mình. Cảnh ấy, không phải gương mặt đầy biểu cảm của NSƯT Hồ Kiểng, chắc không ai làm tốt hơn ông được.

Suốt cả một đời, người nghệ sĩ lớn này đã sống bên lề danh vọng và sự giàu có, như số kiếp những vai phụ của ông, trong một căn nhà rộng 15m2 mà lúc nào ông cũng cười tươi như một tỷ phú trong ngôi biệt thự xa hoa. Mãi tới gần cuối đời, ông mới được chính quyền hỗ trợ cho thuê một căn chung cư nhỏ với giá ưu đãi để được sống đàng hoàng hơn. Nhưng gia tài lớn nhất của ông là tham gia 203 bộ phim, sáng tác 240 bài vọng cổ, tiểu phẩm, hài, viết được 664 bài thơ...

Nhớ về NSƯT Hồ Kiểng là nhớ người nghệ sĩ đã gắn đời mình với những vai diễn lão nông nghèo khổ cùng cực, bị dồn đến chân tường, với tâm niệm cả đời ông: “Làm nghệ thuật chứ không bán nghệ thuật”.

Lê Tâm