Nhóm thiện nguyện giải cứu... sắc phong

Việc làm “hiếm gặp”

Nghĩ đến đình, chùa, đền, miếu cổ..., tâm lý phổ biến trong người ta là lòng tôn kính các giá trị tâm linh và trân trọng giá trị văn hóa, nghệ thuật nơi đó. Tuy nhiên, qua thời gian, không phải di tích nào cũng giữ được nguyên vẹn những thiết chế đã có trong đình chùa. Vật bị thất lạc nhiều nhất chính là sắc phong - văn bản truyền mệnh lệnh của vua phong chức tước hoặc phong thần và xếp hạng cho các vị thần được thờ trong các đình đền trong tín ngưỡng làng xã của người Việt.

Bàn giao sắc phong cho đình thôn Tràng, xã Trịnh Xá, TP.Phủ Lý, tỉnh Hà Nam.   Ảnh:     D.X 

Cái duyên của chị Hồ Hải Hà - một cô giáo dạy văn ở Hậu Lộc, Thanh Hóa, với việc tìm trả sắc phong đến từ lần một nhóm nhà sưu tầm trẻ tặng lại sắc phong cho đình Nghè Tây nơi thờ Thiên Hương Phù Dung, ở thôn Nghè Tây, xã Thành Lộc, huyện Hậu Lộc. Một lần được nhờ viết bài giới thiệu về đình trong dịp đình nhận bằng di tích cấp tỉnh, chị Hà tìm hiểu kỹ hơn về lịch sử di tích. Cho đến khi chẳng may hàng loạt sắc phong của di tích này bị thất lạc, một thời gian sau, qua giao lưu trên mạng, chị tình cờ biết các bạn trẻ đã mua được một số và thông báo: Sẵn sàng tặng lại nơi bị mất. Một đoàn cán bộ của địa phương đã vào TP.HCM dịp 30.4.2013 đón nhận lại sắc phong.

Chị Hà trở thành đầu mối thông tin ngoài Bắc của nhóm với cái tên chung: Tâm Phát. Và cả anh Lê Hữu Toàn – Bí thư Đảng ủy xã Thành Lộc và một số người khác, cũng vì cảm kích với việc làm “hiếm gặp” này, nên thỉnh thoảng cùng rong ruổi các tỉnh, tìm về nơi có sắc phong bị thất lạc. Nhà sưu tập trẻ Trần Hiển Anh ở TP.HCM - thành viên của nhóm cho biết, trước kia, nhóm đã mua và bàn giao lại sắc phong ở Bình Thuận, Khánh Hòa, sau khi thêm “lực lượng”, hiện nay có đến 60 sắc phong, chủ yếu có từ thời Lê, Nguyễn được bàn giao lại các di tích thuộc nhiều tỉnh thành như Thanh Hóa, Ninh Bình, Hà Nam, Hưng Yên, Hải Dương, Hải Phòng… Thời gian tới sẽ còn nhiều sắc phong khác được đón về địa phương.

Xóa tan nghi ngại

Công việc này thật không dễ dàng chút nào. Chị Hà cho biết, theo nội dung địa danh, di tích ghi trong sắc phong, mọi người phải tra cứu vì nhiều tên đất, tên làng, xã đã thay đổi. Nơi nào cán bộ, ban quản lý di tích trân trọng di sản thì cả hai bên đều phấn khởi. Còn có một số nơi, ý thức bảo tồn di sản hình như chưa cao lắm, nên công việc của nhóm với họ cũng có vẻ… bình thường. Hoặc có người còn nghi: Các anh chị sao lại có sắc phong của chúng tôi? Các anh chị đến đây có ý gì…? Tất nhiên khi hiểu ra, thái độ của họ thay đổi.

Số sắc phong này hoàn toàn do nhóm mua lại, khi giao về địa phương cũng không đòi hỏi bất cứ khoản tiền nào. Chị Hà nói: Chúng tôi cố gắng làm theo khả năng của mình. Rất hy vọng công việc này sẽ được nhiều người hỗ trợ. Chúng tôi cũng luôn nói với những nơi được nhận lại sắc phong, mọi người hãy bảo vệ di sản của quê hương mình cẩn thận hơn.

Một số tin vui mới đã đến cùng những người Tâm Phát, sau chặng thời gian khá vất vả. Đó là ở một số tỉnh thành, nhóm hiện đã có thêm cộng tác viên là một số bác cao tuổi biết chữ Hán, vì biết đến việc làm của nhóm nên sẵn sàng hỗ trợ. Khi cần dịch, kiểm tra, đối chiếu tài liệu, có thể viện đến các cộng tác viên này.

Cách đây chưa lâu, tại Hà Nội có anh Nguyễn Đức Nhân đang giữ một bản sắc phong, đã nhờ nhóm tìm nơi bị thất lạc để tặng lại. Vậy là ít nhiều tinh thần của nhóm đã có tác động, nhất là khi với không ít người khác, sưu tầm sắc phong để giữ, để chơi, mỗi bản sắc phong ấy, phải được mua, hoặc đổi bằng món đồ khác, chứ làm gì có chuyện… cho không!