Phở Nam Định được mang đi khắp nơi, mở quán ở đâu khách nườm nượp ở đó, là thương hiệu quốc gia

Trải qua bao thế hệ, phở Nam Định không chỉ giữ vững được bản sắc mà còn ngày càng khẳng định vị thế, được thực khách trong và ngoài nước yêu thích.

Hành trình xây dựng thương hiệu phở Nam Định

Nằm cách trung tâm thành phố Nam Định khoảng 10km về phía Nam, xã Đồng Sơn, huyện Nam Trực từ lâu đã được xem là cái nôi của phở Nam Định. 

Con đường tỉnh lộ 490C chạy qua xã Đồng Sơn, nhất là đoạn qua thôn Vân Cù, luôn tấp nập những quán phở lâu năm với bảng hiệu gia truyền. Đây chính là nơi khởi nguồn của nghề nấu phở mà nhiều thế hệ người Nam Định đã gìn giữ và phát triển.

Nổi bật trong số đó là quán phở Cồ – một trong những địa chỉ quen thuộc của người dân địa phương cũng như du khách. 

Chủ quán phở Cồ Hưng cho biết, gia đình ông đã có truyền thống bốn đời làm nghề phở. Ban đầu, ông kinh doanh tại Hà Nội với thương hiệu phở Nam Định, nhưng sau đó quyết định trở về quê hương để tiếp tục duy trì và phát triển món ăn truyền thống này.

Nếu như phở Hà Nội thanh tao, tinh tế, thì phở Nam Định lại nổi bật với vị đậm đà, béo ngậy, mang nét đặc trưng không thể trộn lẫn. Yếu tố quan trọng nhất làm nên thương hiệu phở Nam Định chính là nước dùng. 

Theo chia sẻ của các nghệ nhân nấu phở, nước dùng phải được hầm từ xương bò, xương lợn trong nhiều giờ để chiết xuất hết vị ngọt tự nhiên. Đặc biệt, để nước dùng đạt chuẩn, người nấu phải biết cách khử mùi hôi của xương, đồng thời thêm vào các loại củ quả như hành tây, gừng nướng, sá sùng… để tạo vị ngọt thanh, thơm phức.

Bên cạnh đó, thịt bò dùng trong phở Nam Định cũng cần được lựa chọn kỹ lưỡng. Người nấu phải chọn loại thịt tươi, có độ mềm vừa phải. Khi luộc thịt, phải kiểm soát nhiệt độ để giữ được độ ngọt, đồng thời xử lý kỹ để thịt không bị chát hay quá bở. 

Một trong những bí quyết độc đáo là sau khi thịt chín, không vớt ra ngay mà để nguyên trong nồi thêm một thời gian, sau đó treo lên cao cho ráo nước, giúp thịt có độ mềm, thơm mà vẫn giữ được độ săn chắc.

Sợi bánh phở của Nam Định cũng mang nét đặc trưng riêng. Không chỉ là sản phẩm phụ, bánh phở Nam Định có độ mềm, dai vừa phải, giúp giữ nước dùng mà không bị nát. 

Cơ sở sản xuất bánh phở tươi tại làng Vân Cù hiện vẫn giữ công thức truyền thống, kết hợp với công nghệ hiện đại để đảm bảo chất lượng sản phẩm.

Phở Nam Định - Niềm tự hào vươn xa

Phở không chỉ đơn thuần là một món ăn mà còn là một phần di sản văn hóa của Nam Định. Nhiều người dân Nam Định đã mang nghề nấu phở đi khắp mọi miền đất nước, từ Hà Nội, Sài Gòn đến các tỉnh thành xa xôi. Nhờ vậy, thương hiệu phở Nam Định ngày càng được khẳng định và ghi dấu ấn trong lòng thực khách.

Đặc biệt, tỉnh Nam Định đang có những bước đi quan trọng để bảo tồn và phát huy giá trị của phở. Việc phở Nam Định được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là một cột mốc quan trọng, không chỉ tôn vinh nghề truyền thống mà còn góp phần quảng bá ẩm thực Việt Nam ra thế giới. 

UBND tỉnh Nam Định cũng đã đề xuất Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xem xét trình UNESCO công nhận phở Nam Định là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Nguồn gốc của phở Việt Nam vẫn còn nhiều tranh cãi, nhưng không thể phủ nhận vai trò quan trọng của Nam Định trong việc hình thành và phát triển món ăn này. 

Theo cuốn "Trăm năm phở Việt" của nhà khoa học Trịnh Quang Dũng, vào đầu thế kỷ XX, những người Nam Định đã mang phở lên Hà Nội, góp phần tạo nên sự phổ biến của món ăn này tại thủ đô. 

Một giả thuyết khác cho rằng, phở có thể được sáng tạo bởi một đầu bếp Nam Định, người đã kết hợp nguyên liệu địa phương với thịt bò – một loại thực phẩm phổ biến trong ẩm thực Pháp, từ đó tạo nên món ăn mang đậm bản sắc Việt Nam.

Nghiên cứu của Nguyễn Thanh Dung từ Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn cũng ủng hộ quan điểm này, cho rằng người Nam Định là một trong những nhóm đầu tiên mang phở đến Hà Nội và phát triển công thức nấu phở như ngày nay. 

Một số tư liệu lịch sử khác còn đề cập đến việc những người dân làng Vân Cù, Tây Lạc (Nam Định) đã học hỏi công thức chế biến từ các đầu bếp người Hoa và sáng tạo ra phiên bản phở bò đặc trưng, sau đó mang lên Hà Nội để kinh doanh.

Ngoài ra, theo tài liệu của Sở Văn hóa Thể thao Hà Nội, vào thời Pháp thuộc, Nam Định từng là một trung tâm công nghiệp dệt may lớn, nơi có sự giao thoa văn hóa mạnh mẽ giữa người Việt và người Pháp. 

Chính tại đây, món phở có thể đã ra đời như một sự dung hòa giữa khẩu vị của người Pháp thích ăn thịt bò và nét tinh tế của ẩm thực Việt với bánh phở mềm, nước dùng thơm ngọt.

Phở Nam Định đáp ứng đầy đủ các tiêu chí: có tính đại diện, thể hiện bản sắc cộng đồng, địa phương; phản ánh sự đa dạng văn hóa và sự sáng tạo của con người, được kế tục qua nhiều thế hệ; có khả năng phục hồi và tồn tại lâu dài; được cộng đồng đồng thuận, tự nguyện đề cử và cam kết bảo vệ.

Theo thống kê năm 2024 của Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Nam Định, tỉnh có gần 500 cửa hàng phở, trong đó thành phố Nam Định và huyện Nam Trực là nơi tập trung nhiều hàng lâu năm, nhiều nơi trên hai thế hệ như phở Cụ Tặng, Hải Phở, phở Trường, phở Bà Thu, phở Tạo, phở Cồ.

Phở Nam Định không chỉ là một món ăn, mà còn là biểu tượng của văn hóa, lịch sử và tinh thần của người dân vùng đất Thành Nam. Mỗi bát phở không chỉ chứa đựng hương vị đậm đà, mà còn là câu chuyện về sự cần cù, sáng tạo và niềm tự hào của biết bao thế hệ. 

Hương vị phở Nam Định giờ đây đã vượt qua ranh giới địa phương, trở thành niềm tự hào của ẩm thực Việt Nam trên bản đồ thế giới. Với sự phát triển không ngừng, phở Nam Định chắc chắn sẽ tiếp tục chinh phục thêm nhiều thực khách, giữ vững vị thế của mình trong lòng những người yêu ẩm thực.